Jak powinien wyglądać idealny rycerz.

W zamierzchłych czasach pełno było wojen, walk, potyczek. Ludzie nie potrafili ze sobą konstruktywnie rozmawiać, nie umieli znajdować kompromisów. Czasem nawet błaha sprawa mogła doprowadzić do ogromnych konfliktów. Dodatkowo podział ludności na zamożnych i biedotę prowadził stopniowo do wytworzenia nowej klasy społecznej - klasy zawodowych wojowników.

Jedynym ich celem była walka, gdyż była to jedyna rzecz, którą potrafili ci ludzie robić. Władcy musieli sobie zjednywać przyjaźń tych ludzi bo często od nich zależało jak długo władca będzie sprawował rządy. Tak więc klasa ta zaczęła być coraz lepiej traktowana.

Posiadanie siły militarnej sprawiało, że to właśnie oni przejmowali władzę, skupiając wokół siebie ludzi podobnego pokroju oraz bogactwa zagrabione na biedniejszych, którzy nie byli w stanie oprzeć się ich ekspansji. Ponieważ coraz mniej było wojen, wojownicy stwarzali dogodne dla siebie prawa, nakazy. Powstała kultura skupiająca się właśnie wokół tych ludzi. Z czasem zrozumieli oni swą przynależność rodową i skupiali się w coraz bardziej zamkniętych kręgach. Konsekwencją tego było powstanie ideologii opierającej się na kulturze walki. Wymyślano sobie cele, niekiedy bezsensowne, za które walczono i umierano. Dodatkowo spotęgowało to zjawisko świadomości przynależności do danego narodu, władcy i oczywiście religii.

Tak narodziło się rycerstwo, które w toku ewolucji kulturowej i technicznej zmieniało swój charakter. Jedno pozostało jednak niezmienne - prawa rządzące tą grupą społeczną, jej zasadnicza ideologia.

Każdy rycerz musiał przestrzegać 10 zasad kodeksu rycerskiego, które brzmią następująco:

Rycerz nie zdejmuje zbroi, chyba że dla nocnego spoczynku.
Rycerz jest zobowiązany szukać przygód, by zdobyć rozgłos i sławę.
Rycerz jest zobowiązany bronić biednych i słabych.
Rycerz jest zobowiązany udzielić pomocy każdemu, kto o nią poprosi w słusznej sprawie.
Rycerze są zobowiązani nie zaczepiać się wzajemnie.
Rycerz jest zobowiązany walczyć dla obrony i pomyślności kraju.
Rycerz jest zobowiązany działać dla honoru, a nie dla zysku.
Rycerz jest zobowiązany nigdy pod żadnym pozorem, nie łamać danego słowa.
Rycerz jest zobowiązany poświęcać dla honoru swojego kraju.
Rycerz jest zobowiązany raczej wybierać śmierć chlubną niż haniebną ucieczkę.

Trudno jest rozstrzygać o słuszności owych ideałów. W wyniku rewolucji technicznej i zmiany sposobu walki rycerstwo utraciło swą pozycję społeczną. Ideały rycerzy również uległy znacznym przeobrażeniom. Każdy bowiem ideał zmienia się wraz ze zmianą mentalności i sposobów postrzegania rzeczywistości. Nikt już dziś nie pamięta o rycerzach. Lecz w starożytności i średniowieczu ideały rycerstwa pozwalały niekiedy na utrzymanie tożsamości narodowej. Były poza tym "nośnikami" kultury, oraz moralności, stanowiły podstawę do ustanawiania praw i rządzenia.

Do stworzenia obrazu ideału rycerza Średniowiecznego posłużmy się utworem „Pieśń o Rolandzie”. Roland zasługiwał na miano rycerza gdyż stworzony jest do walki. Taki jest też jego główny cel - walczyć. Roland walczy za ojczyznę, choć trochę w inny sposób. Jest przywódcą tylnej straży wojsk Karola Wielkiego powracających z wyprawy przeciw Saracenom. Zostając zdradziecko napadnięty walczy nie tylko swoje odziały, ale również o całe wojsko Karola.

Możemy więc stwierdzić, że nasz bohater działa w słusznym celu, broni bowiem nie tylko własnej godności i życia, ale również usprawiedliwia go obrona całego swego narodu. Nie jest to walka bezsensowna. Należąc do rycerstwa, reprezentuje ideały tej grupy społecznej, jej kulturę i styl życia nierozerwalnie z tym związany.

Idealny rycerz powinien dbać o swój honor, być sławny, troszczyć się o swoją cześć, być patriotą, być dobrym chrześcijaninem, powinien być odważny, waleczny, dzielny, mężny, konsekwentny, uczciwy, prawdomówny, szczery, powinien posiadać poczucie sprawiedliwości, powinien być szlachetny ,broniący słabszych, pokrzywdzonych, powinien być wytrzymały na trudy, wytrwały, zapalczywy w walce o słuszną i sprawiedliwą sprawę, rycerski w stosunku do dam.

Poddanie się wrogowi bez walki oznaczałoby brak honoru, który to stanowi najważniejszą podstawę do uważania się za rycerza, odróżnia go od reszty społeczności, daje podstawę do dumy. To co robi, nie jest być może najlepsze, nigdy powiem nie można poprzeć zabijania i okrucieństwa, ale związany jest z tym właśnie cały wzór postępowania dobrego rycerza i wartości jakie powinien on reprezentować. To, iż nasz bohater walczy w obronie ojczyzny może go usprawiedliwiać, choć bardziej skłaniałbym się do poglądu, że w tym wypadku bardziej usprawiedliwia to innego rycerza, który walczył z najeźdźcą, niż Rolanda, który był najeźdźcą.

W przypadku Rolanda patriotyzm nie jest jedynym powodem do walki, uznaje on wyższy cel, a poza tym sam przyznaje się, że walczy również dla swojej sławy. Uwidaczniają się również różnice kulturowe bohaterów. Roland godzi się na śmierć, ale wcześniej przeżywa rozterkę: czy wezwać pomoc, czy też pozostać samotnym bohaterem.

Dzieło "Pieśń o Rolandzie" ma na celu między innymi propagować postawę rycerską. Więc nasz bohater jest wyidealizowany. Ma pokazać doskonałość, wybić się wśród innych. Twórca dzieła zadbał, by właśnie to podkreślić, dać do zrozumienia odbiorcy, że to właśnie Roland jest ideałem, wzorem.

Roland nie jest osamotniony, ma przy sobie przyjaciół, którzy mają podobne cele. W ostatniej walce wykazuje niebywałą siłę, wręcz nadludzką. On pokonuje najwięcej nieprzyjaciół i kiedy jego towarzysze umierają on pozostaje do końca. Jego śmierć ma trochę patetyczny i zaznaczony mnóstwem symboli charakter. Umiera jako zwycięzca, z twarzą zwróconą do wroga. Jest wzięty prosto do Nieba. Trzeba jednak pamiętać, że w rzeczywistości wcielanie w życie ideału reprezentowanego przez naszego bohatera nie miało takiego charakteru. Zazwyczaj wiązało się z rzezią i mordem.

W przypadku Rolanda odchodzi jeszcze jeden aspekt. Roland nie walczy tylko o swoje "interesy". Do ideału rycerza średniowiecznego przyłączona jest ideologia chrześcijaństwa. Roland walczy w imię Boga. "Nawraca". Wraz z pojawieniem się chrześcijaństwa celem rycerza przestała być już chęć sławy. Rycerz średniowieczny zaczyna dbać o swe życie pośmiertne. Chce dostać się do Nieba, być zbawionym. Cóż mu może w tym lepiej pomóc niż wyprawa krzyżowa! Albo jeszcze lepiej nawrócenie kilku pogan (mieczem oczywiście)!

Być może zła interpretacja nauki chrześcijańskiej, w połączeniu z porywczością i chęcią zysku ówczesnych władców doprowadziły do tego, że szlachetne ideały rycerskie utonęły w morzu krwi, niekiedy niewinnych pogan. Nie jednak to sprawia, że umarły ideały rycerskie. Przecież większość cech tego ideału nie tylko jest akceptowana do dziś, ale stanowi podstawę poglądów każdego kulturalnego człowieka.

Honor, braterstwo tak silnie związane z rycerzem, możemy zaakceptować.

Walka w słusznej sprawie też przecież ma wartość moralną.

Wierność przysiędze też jest cechą cenioną.

Skąd bierze się więc ta niechęć do rycerskości we współczesnych czasach? Owszem trudno jest w pełni przyjąć postawę Rolanda, który żył przecież w innych czasach, wśród innych ludzi. Ludzie współcześni nie potrafią tak się poświęcać, jak robił to nasz bohater. Nie ma już dziś prawdziwych rycerzy. Pozostała jednak ta niechęć do tych cech, których nie tylko nie umiemy, ale których nie powinniśmy akceptować. Nawracanie siłą, okrucieństwo związane z walką nie będzie dla współczesnego człowieka celem życia. Pozostanie on wzorem rycerza średniowiecznego. Być może jego cel nie były najlepszym, ani sposób dążenia do nich najtrafniejszy.

Pamiętajmy jednak, że wypowiadamy się z perspektywy wielu wieków. Dla tych ludzi te ideały były najlepsze. Dawały im możliwość potwierdzenia swojej przydatności społecznej oraz określenie sensu życia. Były to ideały w danych czasach akceptowane i popierane. Nie można się temu sprzeciwiać.

Ideał rycerza nie może być w całości akceptowany, zresztą nie oto chodzi. Ważne jest byśmy umieli z tego wzoru wybrać to co najważniejsze, co potrafimy przyjąć do swego stylu życia. Nie możemy w pełni obiektywnie ocenić tych ideałów. Dziś żyjemy w innej społeczności. Ideały te na pewno nie były złymi. Najważniejsze jest by umieć być im wiernym, tak jak Roland.