Zasady oriętowania się w terenie

TERENOZNAWSTWO
Istota terenoznawstwa
Jest to sztuka orientacji w terenie, odczytywania i sporządzania map, posługiwania kompasem etc. Ucząc się niej jesteśmy lepsi w sytuacjach ekstremalnych, kiedy przypuśćmy jesteśmy w środku lasu i z pomocą kompasu musimy dojść do celu.
Terenoznawstwo nie jest łatwą sztuką. Uczy cierpliwości i wiary w siebie - możemy liczyć jedynie na siebie. Niewątpliwie trzeba mieć ten dar - dar orientacji.
Możliwość znalezienia właściwej drogi ma ogromne znaczenie w czasie każdej podróży, a bywa nieraz, że może stać się czynnikiem decydującym o zachowaniu życia na obszarze, gdzie nie ma śladów obecności człowieka.
Dla ludów pierwotnych, zajmujących się polowaniem czy pokonywaniem większych odległości w nieznanym terenie, orientacja zawsze była kwestią przeżycia. Ludzie pierwotni doprowadzili ją do doskonałości, wykorzystując w najlepszym stopniu pięć zmysłów, którymi dysponuje człowiek.
Okazuje się, że sprawność do odbierania i analizy bodźców można posiąść i nieustannie rozwijać poprzez uważną obserwację środowiska. Człowiek mający oczy szeroko otwarte dostrzeże mnóstwo różnych szczegółów służących jako punkty orientacyjne, które uchronią ich przed zbłądzeniem.
Zmysł orientacji można rozwinąć przyzwyczajając się do ciągłego obserwowania wszystkiego, co nas otacza, rejestrowania w pamięci niezliczonej ilości szczegółów. W lesie dostrzec można kopce mrówek, nie uczęszczane ścieżki, strumienie, przewrócone drzewa etc.
Poniekąd należy unikać rozmów z przyjaciółmi, które rozpraszają i nie skupiamy takiej uwagi na otoczeniu.
Jedną z fundamentalnych rzeczy w terenie otwartym jest ocena odległości. Praktycznie dzięki świadomości jak rozmieszczone są drogi, góry, miasta etc. nie zbłądzimy niczym niedzielny turysta, który "kija" się orientuje na dużych przestrzeniach... Pomagają nam w tym różne szczegóły, które jak zwykle składają się na całość, dzięki czemu osiągamy sukces (...)




Ocenianie „na oko” różnych odległości.
Czasem podczas oceniania odległości przydaje się znajomość tego, co mniej więcej można dostrzec danej odległości:

50m – widać oczy i usta
100m – oczy wydają się punktami
200m – odróżnia się dobrze wszystkie części ludzkiego ciała oraz szczegóły ubrania
300m – widać jeszcze trochę twarz
400m – dostrzega się ruchy nóg
500m – odróżnia się przy odpowiednim świetle, kolor ubrania, głowę i kapelusz od reszty ciała
600m – głowa staje się punktem
700m – jest bardzo trudno odróżnić głowę od reszty ciała
800m – głowa już nie odróżnia się od reszty ciała
1000m – można jeszcze dostrzec ruchy ramion i nóg
1200m – odróżnia się dobrze człowieka na koniu, od człowieka stojącego
1500m – odróżnia się jeszcze słup telegraficzny
3000m – odróżnia się pnie pojedynczych, dużych drzew
10 000m – można odróżnić tylko wieże kościołów.


Dobra rada.
Warto nauczyć się na pamięć następujących miar osobistych: wzrost, odległość od zieli do oczu, długość rozłożonych ramion, odległość od ziemi do kolan, od łokcia do nadgarstka, długość wyciągniętego palca wskazującego, odległość między odchylonym kciukiem, a małym palcem (szerokość ręki), szerokość nadgarstka. Niby takie małe rozmiary, a jednak mogą pomóc choćby przy orientowaniu mapy.


ZŁUDNE OCENIANIE ODLEGŁOŚCI:

1.Odległości wydają się krótsze:

- na jednolitych przestrzeniach wody, śniegu, łąk, piasku, bez punktów orientacyjnych (jakieś drzewo, dom etc.)
- gdy słońce mamy z tyłu
- gdy tło jest jasne
- gdy powietrze jest czyste i jasne
- gdy wieje wiatr
- gdy znajdujemy się w stanie pobudzenia emocjonalnego
- gdy przedmiot i tło są różnych kolorów
- gdy patrzymy z dołu w górę
- gdy przedmiot jest bardzo duży
- w polu

2. Odległości wydają się dłuższe:

- w terenie pagórkowatym
- kiedy rzeczy są tego samego koloru, co tło
- kiedy przedmiot widoczny jest tylko częściowo
- kiedy panuje wilgoć spowodowana przez upał
- na przestrzeniach ciemnych: lasy, bagna
- kiedy przedmioty widzi się poprzez doliny lub długie drogi
- w terenie odkrytym lub zaoranym
- jeśli siedzimy na ziemi
- jeśli przedmiot znajduje się w cieniu lub słabym świetle
- jeśli jest lekka mgła
- jeśli patrzymy pod słońce
- o zachodzie słońca
- jeśli patrzymy z góry w dół


Jest mnóstwo metod na wyznaczenie stron świata w terenie. Możemy posłużyć się gwiazdami, obiektami terenowymi, czy choćby kompasem.

Aby określić strony świata najpierw musimy wyznaczyć kierunek północny. Możemy wykonać to na kilka różnych sposobów: przy pomocy kompasu lub busoli, położenia Słońca, gwiazd, czy przedmiotów terenowych. Różnią się one od siebie trudnością i skutecznością. Poniżej znajdziesz kilka z nich.


Kompas
Najbardziej banalną metodą w tej sytuacji wydaje się użycie kompasu. Prawda wystarczy poczekać, aż igła się unieruchomi. Jest jednak parę zasad korzystania z kompasu.
Kompas - symbol dobrego kierunku, nie zbłądzenia. Niewątpliwie cywilom kojarzy się z harcerzykami, którzy umieją rozpalić ognisko od jednej zapałki i nie zbłądzą w lesie. Kompas wynaleziono bardzo dawno temu na Dalekim Wschodzie. Dzięki niemu odkryto Amerykę, dzięki niemu wiele ludzi ocaliło swe życie. Aby umiejętnie się nim posługiwać trzeba przestrzegać kilku zasad.
1) Nie korzystaj z kompasu, busoli w pobliżu dużego pola magnetycznego, lub przedmiotów (większość metali), które je wywołują.
2) W razie zepsucia kompasu - woda z jego wnętrz się wylała, napraw go w ten sposób, że należy 'mechanizm' rozkręcić i skręcić pod wodą (powietrze się nie dostanie)
3) Uważaj na kompas. Jest to częściowo szklane urządzenie i może się łatwo rozbić.

Określanie stron świata za pomocą busoli i kompasu
Busola lub kompas to urządzenia, które niezależnie od warunków pogodowych, dość dokładnie pomogą nam wyznaczyć kierunki świata (o ile będziemy uważać na metalowe przedmioty, linie kolejowe czy energetyczne).

1.Budowa

Kompas to urządzenia składające się z okrągłego, metalowego pudełka (1), wewnątrz którego znajduje się zawieszona na ostrzu igłą magnetyczna (2) często wyposażona w blokadę (3) oraz tarczy, na której znajdują się oznaczenia kierunków i podziałkę stopniową (4).

Busola - często niesłusznie nazywana kompasem. Ma podobną do niego budowę, ale jest bardziej rozbudowana. Podobnie jak w kompasie możemy w niej wyróżnić: podstawę (1), na której znajduje się obrotowy pierścień z podziałką w stopniach (tzw. limbus) (2), wewnątrz znajduje się igła magnetyczna (3). Busola często posiada blokadę igły magnetycznej (4) - busola przedstawiona na ilustracji blokuje się po opuszczeniu przykrywki. Aby pomóc nam w dokładniejszym wyznaczeniu kierunku na podstawie busoli znajdują się przyrządy celownicze: muszka (5) i szczerbinka (6), a także zwierciadło (7) i linijka (8). Na limbusie znajduje się również wskaźnik (9) (linia północ-południe), pomocny np. przy wyznaczaniu azymutu.


2.Praca w terenie

Przystępując do określania stron świata przy pomocy kompasu czy busoli powinniśmy zwrócić uwagę na kilka rzeczy:
·sprawdzić czułość igły magnetycznej. W tym celu ustawiamy busolę na poziomym podłożu. Gdy igła przestanie się poruszać. Następnie zbliżamy do niej metalowy przedmiot. Po krótkiej chwili usuwamy przedmiot. Jeżeli po tej czynności igła magnetyczna powróci na swoje poprzednie położenie oznacza to, że czułość busoli jest dobra. Jeżeli po każdej takiej próbie igła będzie wskazywać inny kierunek, oznacza to, że busola jest rozmagnesowana i nie nadaje się do dalszego użytku.
·uważając na obecność metalowych przedmiotów. Zakłócenia w pracy busoli mogą wywołać nawet metalowe guziki (z odległości ok. 10-15 cm), ale przede wszystkim powinniśmy zwracając uwagę na mosty, wiadukty, szyny kolejowe i inne duże konstrukcje stalowe (potrafią one zakłócić pracę busoli czy kompasu w odległości od 20 do 50 m).
pomiary może również utrudnić obecność ciężkiego sprzętu (koparki, samochody, dźwigi, itp.)
·należy również unikać pracy z busolą podczas burzy, w czasie wyładowań atmosferycznych oraz w pobliżu linie energetycznych.
Podziałka

Kilka słów o oznaczeniach na limbusie. Busola czy kompas ma pomóc nam w wyznaczeniu stron świata w terenie, dlatego znajdują się tam oznaczenia głównych kierunków. Busole produkowane w Polsce posiadają oznaczenia: Płn. - północ, Płd. - południe, W - wschód, Z - zachód jednak częściej spotkamy się z oznaczeniami zaczerpniętymi z języka angielskiego: N - północ, S - południ, E - wschód, W - zachód. Te oznaczenia nie pozwolą nam jednak na dokładne wyznaczenie stron świata. W tym celu na pierścieniu została umieszczona podziałka. Podziałka wyrażona jest w stopniach (360) lub w tysięcznych (6000) (Tysięczna - jest to pod jakim widzimy rozpiętość 1 metra z odległości 1 kilometra). Dość popularna busola Adrianowa posiada dwie podziałki: wewnętrzną w stopniach i zewnętrzną w tysięcznych. Warto też pamiętać o sposobie zapisywania i odczytywania wartości podanych w tysięcznych.



1 tysięczna : 0-01 : zero, zero, jeden2 tysięczne : 0-02 : zero, zero, dwa15 tysięcznych : 0-15 : zero, piętnaście245 tysięcznych : 2-45 : dwa, czterdzieści pięć5214 tysięcznych : 52-74 : pięćdziesiąt dwa, czternaście


Gwiazdy

Poniekąd najstarszą z metod orientacji była obserwacja gwiazd. Konstelacje na niebie szczególnie były pomocne marynarzom, przemierzającym morza i oceany. Umiejętność znajomości gwiazd jest bardzo przydatna w nocy, gdy mamy szczególnie ograniczoną widoczność - trudniej jak jest pochmurno... niebie, wśród kilku tysięcy gwiazd istnieje parę, o szczególnych własnościach. Jedną z nich jest chyba Gwiazda Polarna. Znajduje się ona w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy (Mały Wóz). Jest to gwiazda, która zawsze znajduje się w kierunku północnym. Dzieje się tak dlatego, że leży ona na prostej zawierającej oś kuli ziemskiej (matematycznie) - dlatego podczas obrotu Ziemi nie zmienia "pozycji". Aby znaleźć tą gwiazdę, musimy "wyczaić" konstelację chyba najbardziej znaną i łatwą do znalezienia - Duży Woź (Wielką Niedźwiedzicę) dzięki jej, jak pokazuje rysunek [obok - scan] damy sobie radę.

Inną gwiazdą pomocną przy wyznaczaniu kierunków świata jest Orion. Wschodzi on nad równikiem i jest widoczny na obydwu półkulach, bez względu na położenie obserwatora wschodzi on na wschodzie i zachodzi na zachodzie.
Na niebie półkuli południowej można dostrzec Krzyż Południa, konstelację składającą się z pięciu gwiazd - można go wykorzystać do określenia kierunku południowego. Nie jest go niestety łatwo znaleźć (jak np. Gwiazdę Polarną). Aby wyznaczyć południe należy odłożyć na urojonej linii, stanowiącej jego przedłużenie, czteroipółkrotną długość gwiazdozbioru, a następnie rzutować pionowo zakończenie tej linii na horyzont.

Określenie kierunku północy według gwiazdy polarnej.

Kierunek północy w nocy można określić według Gwiazdy Polarnej, znajdującej się w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy (Mały Wóz). Znalezienie tej gwiazdy rozpoczynamy od znalezienia siedmiu szeroko rozstawionych jasnych gwiazd - gwiazdozbioru Wielkiej Niedźwiedzicy (Wielki Wóz)a następnie przeprowadzeniu przez dwie skrajne gwiazdy prostej, na której odkładamy pięciokrotną odległość między tymi gwiazdami. Na końcu tego odcinka znajduje się gwiazda polarna.

Księżyc

Do orientacji może nam także posłużyć naturalny satelita ziemski - Księżyc. W czasie nocy jest nam szczególnie pomocny.
Jeśli księżyc wschodzi przed zachodem słońca, jago oświetlona strona znajduje się na zachodzie. Natomiast jeśli wschodzi on po zachodzie słońca, oświetlona strona znajduje się na wschodzie.
Jeśli księżyc wschodzi o tym samym czasie, co słońce zachodzi, jest w pełni, to jego położenie na niebie o godzinie 18:00 wyznacza wschód, o godzinie 23:59 - południe, a o 6:00 - zachód.

Słońce

Określenie stron świata według słońca: polega na ustawieniu się w słoneczny dzień (najlepiej w południe) tyłem do słońca a kierunki można określić w następujący sposób :

Przedłużenie naszego cienia – PÓŁNOC
Lewa ręka wskazuje ZACHÓD
Prawa ręka wskazuje WSCHÓD
Tył sylwetki wyznacza – POŁUDNIE


Za pomocą słońca i zegarka
Dokładniejszym sposobem wyznaczanie stron świata jest sposób przy pomocy zegarka i położenia słońca w zależności od pory roku i godziny.
Miesiące

Dokładnie na wschodzie - słońce wschodzi (i analogicznie zachodzi dokładnie na zachodzie) tylko w drugiej połowie marca:
22, i września: 23. Największe odchylenie punktu wschodu i zachodu słońca ku północy przypada na dzień 22 czerwca.
Wyznaczenie kierunku północy według słońca i zegarka wykonuje się z dość dużą dokładnością. W tym celu małą wskazówkę zegarka skierowujemy ku słońcu. Kierunek możemy skontrolować ustawiając w środku tarczy zapałkę, która rzuca cień. Cień winien był przedłużeniem małej wskazówki, a kąt miedzy wskazówką i cyfrą 12 dzielimy na połowę. Linia podziału wskaże kierunek południowy (położenie słońca o godz.12) zaś jej przedłużenie w przeciwną stronę, przez środek tarczy - kierunek północny.


Pamiętać trzeba, że :
- przed południem należy brać pod uwagę kąt między małą wskazówką a godziną 12, zaś - po południu kąt między linią na godzinę 12 a małą wskazówką. Wynika z tego, że linia wyznaczająca kierunek "północ-południe" przebiega :
- z lewej strony prostej na godz.12, przed południem
- z prawej strony prostej na godz.12 po południu.

Przedmioty terenowe

Inną metodą, na określenie kierunków świata są wszelkie rzeczy w plenerze. Nie tylko harcerz wie, że mech na kamieniach rośnie od strony północnej. Jest tak, przy odsłoniętych kamieniach, drzewach etc. Mech rośnie tam, ponieważ najbardziej oświetlona w ciągu dnia jest południowa strona kamienia, a mech lubi cień.


Zwyczajne leśne mrowisko też czasem może nam dostarczyć informacji. Podobnie jak z mchem rolę odgrywa tu słońce. Mówki tak budują swe mrowisko, że strona południowa jest znacznie łagodniej wzniesiona, dzięki czemu więcej słońca pada na same mrowisko. W ten sposób mrówki korzystają z ciepłych promieni słonecznych.

Jeżeli podczas swej wędrówki natrafimy na ścięty pień drzewa, to słoje na przecięciu też nam dużo powiedzą. Korony samotnie stojących drzew są przeważnie bardziej rozwinięte od strony południowej ( Należy jednak pamiętać że na rozwój drzewa wpływ mają również inne czynniki atmosferyczne np. silne wiatry wiejące zwykle z tego samego kierunku ). Słoje ściętych pni są szersze od strony południowej, a bardziej skupione od strony północnej.


Kora samotnie rosnących drzew od strony północnej jest często grubsza. Gdy cały pień jest obrośnięty mchem, na północnej stronie jest go więcej.
.
Śnieg szybciej topnieje i znika na południowych stokach.

Mapa

Mapa to obraz powierzchni ziemi uwzględniający jej krzywiznę, w dowolnym, ustalonym zmniejszeniu.

Nieodzowną rzeczą w ekwipunku podróżnika, jest mapa. To ona dostarcza nam ogromnej ilości informacji na temat ukształtowania terenu, dróg komunikacyjnych, szlaków turystycznych, położenia miast etc.

Każdy wędrowiec, aby być bardziej zaradnym powinien umieć otrzymywać, czy nawet sporządzać mapę. Taki umiejętności sprawiają, że czuje się pewnie w nieznanym terenie, którego obraz widzi na pomiętym skrawku papieru - na mapie.

Wybór mapy

W wielu sklepach można się zaopatrzyć w różne mapy. Jeśli zdecydujemy się na zakup, musi ona spełnić pewne kryteria, aby była nam pomocna.
Ogromną rolę spełnia skala, czyli stosunek odległości w terenie do odległości na mapie. Należy wiedzieć, jaką skalę wybrać. Np. jeśli wybierzemy zbyt dużą - na mapie będzie za mało szczegółów i nie przyda nam się w pieszej wędrówce.
Szybsze do odczytu są mapy kolorowe, gdzie poszczególne wysokości są cieniowane. Lepsze są także te, które posiadają obszerną legendę. Różne symbole topograficzne nie zawsze są takie same na różnych mapach - legenda może rozwiązać wiele problemów.
Musimy jednak pamiętać, że mapa to nie jest dokładne odzwierciedlenie rzeczywistości w terenie. Idąc gdzieś nie przechodzimy drogi w linii prostej, czy na idealnie poziomej drodze. Zatem rzeczywista odległość wędrówki jest zazwyczaj dłuższa niż ta na mapie.

Poziomice

Jednym z najważniejszych elementów mapy są poziomice. Najprostszej mówiąc są to linie łączące punkty o tej samej wysokości n.p.m. Rozmieszczenie poziomic, odległości między nimi, zakrzywienia dostarczają informacji o ukształtowaniu terenu. Na mapie przeważnie poziomice drukowane są liniami brązowymi, są jakby szkieletem odwzorowania, na który nakładają się poszczególne elementy mapy. Każda z poziomic jest w którymś miejscu przerwana, a w wolnym miejscu jest napisana jej wysokość. Pozwala to na określenie wielkości wzniesień, etc.
Jeśli posiadamy mapę z poziomicami, to wystarczy nieco pogłówkować i jesteśmy w stanie odczytać wysokość każdego punktu.

Uwagi na marginesie mapy

Nie należy także lekceważyć różnych "znaczków" na skraju mapy. Często są tam informacje o odległości do najbliższego miasta. Skale linowe są to linijki wydrukowane na mapach, na których można mierzyć odległości jako odległości rzeczywiste w terenie.


Znaki topograficzne

Aby korzystanie z mapy było łatwiejsze wprowadzono znaki umowne „Znaki topograficzne” służą do przedstawiania na mapie wszystkich przedmiotów znajdujących się na powierzchni ziemi, zarówno naturalnych (lasy, wody) jak i sztucznych (drogi, osiedla). Są więc ich graficznym obrazem. Dla uproszczenia znaki te podzielono na cztery grupy tematyczne ze względu na przeznaczenie oraz możliwość przedstawienia w skali mapy. Są to znaki umowne:
·konturowe
·punktowe
·liniowe
·objaśniające

Znaki umowne konturowe (powierzchniowe) - opisują przedmioty terenowe, które możemy przedstawić w skali mapy (są to lasy, łąki, bagna, itp.). Ich kształt na mapie odpowiada dokładnie kształtowi w terenie. Znaki konturowe składają się z konturu - granicy obiektu, wewnątrz którego umieszcza się znaki wypełniające, czyli symbole, a czasami kolory, opisujące teren ograniczony konturem.

Znaki umowne punktowe - opisuje przedmioty, których rozmiary w naturze są tak niewielkie, ze nie da się ich przedstawić w skali mapy, gdyż byłyby na niej niewidoczne. Znaki z tej grupy używane są do przedstawienia pojedynczych drzew, wiatraków, drogowskazów, itp. Dokładne położenie przedmiotu na mapie, niezbędne do jego faktycznego umiejscowienia w terenie wskazuje określone miejsce tego znaku:
- dla znaków symetrycznych (prostokąt, trójkąt, koło) jest to środek znaku np.
- stodoła
- fabryka bez komina
- punk triangulacyjny
- młyn wodny
- dla znaków posiadających w podstawie kąt prosty, jest to wierzchołek tego kąta np.
- krzyż lub figura religijna
- samotne drzewo (iglaste)
- wiatrak drewniany
- stacja benzynowa
- dla znaków o kształcie figury z podstawą, jest to środek podstawy np.
- wiatrak murowany
- semafor
- stacja meteorologiczna
- pomnik
- dla znaków składających się z kilku figur, jest to środek dolnej figury np.
- fabryka z kominem
- wieża lub budowla o charakterze wieży
- transformator
- radiostacja


Znaki umowne liniowe. Do tej grupy zaliczamy wszystkie te znaki, które w rzucie poziomym dają linię. Ponieważ w skali mapy nie można wiernie oddać szerokości obiektu przyjęto, że oś znaku odpowiada rzeczywistemu umiejscowieniu obiektu w terenie. Znakami umownymi liniowymi opisujemy drogi, rzeki, linie telefoniczne, telegraficzne lub energetyczne, ogrodzenia, itp.
droga gruntowa utrzymana
kanał o szerokości pow. 10 m nie dający przedstawić się w skali mapy
ogrodzenie z prętów żelaznych lub siatki
ogrodzenie kamienne lub murowane o wysokości do 1 m
linia telefoniczna lub telegraficzna
linia wysokiego napięcia na słupach drewnianych


Znaki umowne objaśniające. Nie występują samodzielnie, lecz jako uzupełnienie do znaków umownych opisanych wyżej. Na przykład strzałka na rzece wskazuje kierunek prądu, a znak drzewa iglastego czy iglastego wewnątrz konturu wskazuje na dominujący gatunek drzew w tym lesie.

Azymut
Wykorzystanie
Azymut jest to kąt między kierunkiem marszu, a kierunkiem północnym. Przydaje nam się w sytuacjach, gdy musimy przejść dany odcinek na mapie dokładnie w linii prostej. Szczególnie jest on użyteczny, gdy wędrujemy terenami takimi jak lasy, łąki, pustynia (!). Wtedy nie mamy określonego, wzrokowego celu marszu - nie widzimy go.
Kąt azymutu mierzymy na prawo od kierunku N (północ) - jak każdy kąt jest on w stopniach.
Wyznaczanie
Najpierw musimy określić na mapie, gdzie musimy dojść (w linii prostej). Później wyznaczamy kąt między kierunkiem północnym (mierzonym na prawo) a odcinkiem na mapie łączącym obecne położenie z celem wędrówki. Jeżeli już mamy miarę kąta - bierzemy w łapę busolę (ma ona specjalny mechanizm do wykorzystania azymutu). Czekamy chwilę, aż się kompas uspokoi (jak wiadomo nie możemy z niego korzystać w pobliżu przedmiotów metalowych, silnego pola magnetycznego etc.). Następnie na miarce kompasu odmierzamy wcześniej odmierzony azymut. Potem dokładnie patrzymy w tamtym kierunku. Dzięki busoli (szczerbinka i muszka) możemy nieco dokładniej wyznaczyć kierunek marszu. Jeśli już wiemy w którą stronę trzeba iść, obieramy sobie jakiś charakterystyczny punkt w terenie (wieża ciśnień, duże drzewo, samotny dom, słup wysokiego napięcia etc.) i idziemy w jego kierunku. Jeśli dojdziemy do tego punktu odmierzamy azymut na kompasie jeszcze raz.
Może to trochę skomplikowanie brzmi, lecz azymut jest bardzo przydatny, szczególnie jak się poruszamy w terenie odludnym, bez szos, domów, gdzie liczymy tylko na swoje umiejętności.

Przewidywanie pogody
Obserwacje przyrody pozwalają na przewidywanie zmian pogodowych.
Oto „głównie letnie” zwiastuny ładnej pogody (lub jej utrzymania się):
· Rosa wieczorem i rano
· Mgły wieczorne i nocne rozpływające się rano
· Wieczorna i nocna wyższa ciepłota w lesie niż na otwartej przestrzeni
· Pojawiające się latem przed południem kłębiaste pojedyncze chmury, które znikają pod wieczór
· Wiatry wschodnie latem
· Jasny, biały zachód słońca
· Biały wschód słońca
· Jasny wschód księżyca w czasie pełni
· Wzmagający się po bezwietrznej nocy poranny wiatr zmniejszający się od godzin południowych
· Spokojna praca pająków i mrówek
· Wysoki lot jaskółek
· Pionowe unoszenie się dymu
· Wieczorne pojawienie się komarów latem
Złą pogodę latem wróżą:
· Czerwony wschód i zachód słońca
· Blady lub żółty wschód księżyca w czasie pełni
· Mglisty okrąg wokół księżyca i słońca
· Pojawienie się chmur pierzastych lub baranków
· Wieje wiatr z zachodu
· Chmury kłębiaste wędrują w innym kierunku, niż wieje wiatr nisko przy ziemi
· Chmury kłębiaste nie zanikają po południu, lecz się gromadzą
· Parne powietrze, chmury kłębiaste rosną ku górze, brak wiatru
· Płożenie się dymu
· Jaskółki latają nisko
· Mrówki pracują intensywnie i chowają się
· Pszczoły spieszą się do uli
· Ślimaki wpełzają na drzewa i kamienie
· Bociany ochotnie wychodzą w dużej liczbie na łąki
· Pająki polują podczas upału
· Ważki latają nerwowo i nisko




Zimowe zapowiedzi mrozu:
· Osadzanie się szadzi na drzewach
· Wygwieżdżone niebo
· Wieją wschodnie wiatry
Zimowe zapowiedzi opadów śniegu:
· Mglisty okrąg wokół słońca i księżyca
· Zamglenie powietrza
· Wieją północno-zachodnie wiatry
Powyższe przykłady mogą być czasem mylące; należy brać pod uwagę kilka wspólnie występujących elementów z jednej grupy. Należy też pamiętać o ukształtowaniu terenu i innych lokalnych uwarunkowaniach. Pewnym źródłem wiedzy o pogodzie są chmury:
· Najwcześniej złą pogodę zapowiadają chmury wysokie, jak Cirrus i Cirrostratus (włókna i pióra - tworzą mglisty okrąg wokół słońca, są rodzajem zamglenia; ich zanikanie wróży dobrą pogodę)
· Deszczonośny Stratus, są to płaskie, niskie chmury, które przekształcając się, już jako Nimbostratus, zwiastują szybkie opady (ten drugi rodzaj chmur, to niskie, piętrzące się i siniejące kłęby)
· Cumulus wróży ładną pogodę, lecz gdy przeradza się stopniowo w Cumulonimbus zwiastuje gwałtowną burzę, zwłaszcza, gdy przypomina przewężone pośrodku kowadło (pierwsze chmury, to nasze ulubione "kłęby bitej śmietany"; drugie są podobne, lecz sięgają wysoko, ku górze)



.

Bibliografia:


Internet

[na podst. Podręcznik SURVIVALU Darman]

[Przysposobienie obronne Adamczyk, Breitkopf, Worwa]