Autor i dzieło
Aleksander Fredro (1793-1876) urodził się pod Przemyślem w bogatej rodzinie szlacheckiej. Dzieciństwo spędził na wsi i we Lwowie. Fredro był najwybitniejszym z krajowych romantyków, komediopisarzem, który przez lata nie miał sobie równych. Najświetniejsze dzieła pisarza powstały po 1830 roku: "Pan Jowialski", "Śluby Panieńskie", "Zemsta", 'Dożywocie".
Czas i miejsce akcji
Trudno dokładnie określić miejsce akcji "Zemsty". Utwór rozgrywał się gdzieś na mazowieckiej prowincji, jakby obok wielkich wydarzeń historycznych. Gdzieś gdzie obok siebie żyli ludzie wywodzący się z epoki o saskiej i lat panowania Stanisława Augusta, gdzie docierały też pierwsze zapowiedzi romantycznej obyczajowości, miód. Możliwe również, że zamek z komedii leżał w Galicji (Odrzykoń jest położony obok Krosna) - akta procesowe właścicieli zamku w Odkrzyniu (Piotra Firleja i Jana Skotnickiego) pisarz odnalazł w dokumentach rodzinnych swojej żony Zofii Z Jabłonowskich Skarbkowej. Te zapisy były źródłem inspiracji Fredry. W pierwszej połowie XVII w. Firlej zajmował zamek dolny, Skotnicki zaś tzw.górny. Sąsiedzi, bogaty wojewoda i znany pieniacz, toczyli długotrwały spór pełen komicznych zdarzeń, które Fredro przeniósł w swoje czasy współczesne.
Niełatwo także wskazać sam czas akcji. Niektórzy historycy literaccy uważają, że jest to koniec XVII wieku. Bez wątpienia akcja rozgrywa się w czasie, realiach znanych Fredrze, nie w odległej przeszłości, toczy się na głębokiej prowincji na której "czas cofnął się i odwrócił lica".
Bohaterowie
Reprezentanci trzech okresów w Zemście:
Czasy saskie: Cześnik. Rejent, Dyndalski
Epoka stanisławowska: Papkin, Podstolina
Bohaterowie preromantyczni: Wacław, Klara
[Cześnik Maciej Raptusiewicz, Rejent Milczek, Józef Papkin, Wacław Milczek, Klara Raptusiewicz, Podstolina (Hanna Czerpiesińska) Dyndalski
POSTACIE EPIZODYCZNE: ludzie Cześnika: dworzanin Śmigalski, kuchmistrz Perełka
Budowa
Rodzaj literacki: dramat
Gatunek literacki: komedia
Plan wydarzeń
1. Plany małżeńskie Cześnika.
2. Przybycie Papkina i wysłanie go do Podstoliny w roli swata.
3. Przyjęcie oświadczyn przez Podstolinę.
4. Potajemne spotkania Wacława i Klary.
5. Kłótnia i bójka o mur graniczny.
6. Przybycie Wacława do domu Klary.
7. Rozmowa Wacława z Podstoliną.
8. Oświadczyny Papkina.
9. Pozew sądowy Rejenta przeciw Cześnikowi.
10. Zmuszenie Wacława do małżeństwa z Podstoliną.
11. Przybycie Papkina do Rejenta i wyzwanie na pojedynek.
12. Zwabienie Wacława do domu Cześnika - pisanie listu.
13. Ślub Wacława z Klarą.
14. Wizyta Rejenta u Cześnika.
15. Zgoda między przeciwnikami.