"Non Omnis Moriar", czyli "Nie Wszystek Umre"

Cytat "non omnis moriar", czyli "nie wszystek ume" pochodzący z Pieśni III Horacego "Wybudowałem pomnik" ("Exegi monumentum") świadczy o nieśmiertelności dziel antycznych, gdyż mimo, że autorzy, artyści umrą, pozostaną po nich ich utwory, obrazy, rzeźby, które mają ogromne znaczenie w późniejszych czasach.

Z czasów najdawniejszych pochodzą historie, w których wyrażał się świat religijnych wyobrażeń starożytnych Greków. Objaśniały one tajemnice początków kosmosu i człowieka, tłumaczyły zjawiska przyrody i ludzkie namiętności. Nazywamy je mitami, a ich zbiór mitologia. Mity pozwalały interpretować rzeczywistość, nadawać jej sens i uświęcać ja, pokazywały związki świata ludzkiego i boskiego. Nie wyjaśniały niczego w sposób naukowy, lecz symboliczny. Zmuszały do myślenia. Żywotność mitów greckich była o wiele większa niż trwałość religii, z która były związane. Głównie dlatego, ze wyrażają podstawowe prawdy o naturze świata postrzeganego przez człowieka. Od starożytności mity odgrywały w kulturze europejskiej role skarbca motywów literackich i artystycznych. Literatura i sztuka różnych epok żywiły sie mitycznymi opowieściami nadając im wciąż nowe znaczenie.

Homer (VIII w. p.n.e) jest uważany za ojca literatury, autora "Iliady" i "Odysei", 2 wielkich eposów, pierwszych utworów literatury europejskiej. Według tradycji Homer był ślepym śpiewakiem wędrownym, aojdem. Znajomość poematów Homera stała się podstawą wykształcenia w Grecji, inspirowały one całą literaturę i sztukę starożytnych, były uważane za skarbnicę wszelkiej wiedzy. Z badań nad poezją Homera narodziła się filologia, od przekładu Odysei na łacinę Liwiusza Andronikusa rozpoczęła się literatura rzymska. Wielka epika europejska kształtowała się pod wpływem Homera (Wergiliusz, Dante). Z literatury polskiej wymienić jednak trzeba Stanisława Wyspiańskiego, który pod wpływem Homera napisał swój Powrót Odysa i Achilleis, a przede wszystkim Adama Mickiewicza, który tworząc polską epopeję narodową, a zarazem arcydzieło literatury, Pana Tadeusza, często świadomie uderzał w lutnię Homera.

Wzorem naśladowczym byl tez byl tez teatr grecki. Kształt, wygląd i charakter nadali mu Ajschylos(Orestea), Sofokles (Antygona, Król Edyp) i Eurypides (Andromacha" - najwięksi tragicy greccy. Na przełomie wieków teatr się zmieniał. Likwidowano pewne części teatru klasycznego i niejednokrotnie zastępowano je innymi. W dzisiejszych czasach już nie wystawia się tragedii o budowie takiej jak antyczna.

Filozofia zrodziła się w starożytnej Grecji, a najstarsze informacje na jej temat pochodzą z VII w. p.n.e. Pierwsi filozofowie koncentrowali swe zainteresowania na przyrodzie (physis), pytali o zasadę (arche), czyli o genezę i strukturę świata otaczającego człowieka (jońska filozofia przyrody, eleaci). Następnie w centrum zainteresowań znalazł się człowiek i wspólnota ludzka (zmiana ta wiąże się z działalnością Sokratesa); pytano wówczas o drogi do osobistego szczęścia oraz o miejsce człowieka w społeczności (epikureizm, stoicyzm), poszukiwano najlepszych form organizacji państwa i sposobów sprawowania władzy (sofiści). W najpełniejszych koncepcjach filoz. starożytności (Platona i Arystotelesa) filozofia oznaczała całokształt wiedzy, przy czym dla Platona była to wiedza o ideach (abstrakcyjnej istocie wszelkich bytów), natomiast dla Arystotelesa wiedza zarówno o abstrakcyjnej istocie bytu, jak też o wszelkich jego konkretnych postaciach i przejawach. Chrześcijaństwo przejęło dorobek filoz. starożytnych, wykorzystując go przy budowie własnej koncepcji filoz., światopoglądowej, kulturowej.

Horacy - rzymski poeta - byl autor wielu od refleksyjnych, które stanowiły "korone jego liryki" „Nie wszystek umrę”- ten cytat pochodzący z pieśni "Wybudowalem pomnik" Horacego świadczy o tym, że poeta z pewnością zdawał sobie sprawę z potęgi i wartości swoich utworów, oraz nadzwyczajnego talentu. Był przekonany, że całokształt jego pracy; poezja, którą stworzył, zapewni mu pamięć i sławę na długo po śmierci. Dzieła te porównuje tutaj do pomnika trwalszego niż ze spiżu i wyższego od królewskich piramid, który będzie o nim przypominać przez kolejne stulecia. Twierdzi również, że muza tragedii- Melpomena może być z niego dumna i powinna opleść jego włosy delfickim laurem. Według Horacego, artysta ma dwoistą naturę: śmiertelną, czyli fizyczną, która umiera wraz z ciałem; oraz nieśmiertelną, znajdującą się przez wieki w jego pracach, która będzie żyła dopóty dopóki są one podziwiane i doceniane. Jak widać sława i chwała zapewniła mu nieśmiertelność aż do czasów obecnych, gdyż tematyka jego dzieł jest ciągle ponadczasowa. Po dziś dzień Horacy uczy swoich poglądów ludzi na całym świecie i z pewnością jeszcze przez wieki nie zostanie zapomniany.

Przykładami na wiązań i inspiracji w sztuce epok późniejszych sa filmy (np. Troja), obrazy (np. "Upadek Ikara"), poezja (np. Nike, która sie waha" Zbiegniewa Herberta) i muzyka (np. opera J. Hzydra)

Reasumując literatura starożytna stała się wzorem wszystkich późniejszych prądów artystycznych i na długie wieki określiła europejskie kanony piękna. Uznano ją za wzór doskonały – klasyczny. Literatura, sztuka i filozofia tamtego okresu inspirowały pisarzy wielu epok. Najprostszym i chyba nie zawsze zamierzonym sposobem nawiązywania do kultury starożytnej jest uprawianie przez twórców żyjących w następnych wiekach gatunków literackich, które powstały i rozwinęły się już w antyku. Można znaleźć wiele przykładów takich odwołań. Sielanki, których wzór podali Teokryt i Wergiliusz pisane były później przez Szymona Szymonowica i Franciszka Karpińskiego. Liryki miłosne Anakreonta, traktujące uczucie z dystansu, jako swego rodzaju grę, zabawę towarzyską, dały początek nurtowi poetyckiemu do którego należą niektóre fraszki Kochanowskiego np. „O miłości”, czy utwory J.A. Morsztyna. Polska epopeja narodowa – „Pan Tadeusz” jest odpowiednikiem „Iliady” Homera. Mickiewicz posłużył się rozbudowanymi porównaniami, zwanymi homeryckimi. Natomiast opis serwisu w księdze XII ma podobny cel jak opis tarczy Achillesa w „Iliadzie” – przedstawia elementy rzeczywistości, w której funkcjonują bohaterowie utworu. W polskim eposie ukazany jest sejmik szlachecki podczas gdy u Homera – przygotowanie do ślubu, obrona miasta, uprawa ziemi, praca w winnicy. Treny, pieśni i fraszki pisane przez Kochanowskiego mają również rodowód antyczny. Co się zaś tyczy mitów, to najczęściej pisarze dokonywali prostego powtórzenia motywów mitycznych. Za przykład może służyć obraz Arkadii – wysp szczęśliwości, spokoju, życia w harmonii z naturą, utrwalony po raz pierwszy w sielankach Wergiliusza. Podobne miejsca ukazane są w "Pieśni o sobótce" Kochanowskiego, „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadkach” Krasickiego i „Panu Tadeuszu” Mickiewicza. W pozytywizmie tworzono opierając się na filozofii platona, jednego z najbardziej znanych filozofów greckich. W literaturze istnieje ogromne bogactwo odwołań do antyku. Bez znajomości kultury starożytnej Greków i Rzymian, trudne lub wręcz niemożliwe staje się zrozumienie twórczości pisarzy późniejszych epok Współczesna architektura niejednokrotnie nawiązuje do antyku. Budowle antyczne robią wrażenie potężnych. Symbolizują trwałość i moc. Być może dlatego są one wznoszone. Przykładów jest naprawdę wiele. Budynkami wznoszonymi zgodnie z zasadami architektury antycznej są głównie obiekty o dużym znaczeniu. Gmachy sądowe, budynki rządowe, muzea i inne. Przykładem może być Kapitol, siedziba Kongresu USA, Biały Dom w Waszyngtonie, gmach Sejmu w Warszawie, wnętrze Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie i inne. Obecnie, dosyć często ludzie budując sobie wille stawiają kolumny na gankach lub wbudowuje je w ściany domu.