Charakterystyka zaborów w XIX wieku

W zaborze rosyjskim nie można było posiadać polskich książek i mówić po polsku. Nazwę Królestwa Polskiego zmieniono na Kraj Przywiślański. Zostało zlikwidowane sądownictwo i budżet. Zamknięto nawet Szkołę Główną a zamiast niej utworzono rosyjski uniwersytet. W Kraju Przywiślańskim rządził generał-gubernator który miał prawie nieograniczoną władzę( mógł zesłać bez procesu na Syberię czy zamknąć w więzieniu). Zastępowano urzędników polskich rosyjskimi,a w 1885r. dzieci polskie uczyły się tylko po rosyjsku(chociaż religia początkowo była po polsku). Została wprowadzona cenzura a nawet zostały zlikwidowane klasztory i skonfiskowane dobra kościelne.
W zaborze pruskim działał Kulturkampf(1873-1878, była to walka o kulturę Prus z Kościołem Katolickim,głównym powodem sporu była kwestia obsady stanowisk kościelnych i podporządkowania kościoła państwu), Hakaty(niemiecka organizacja nacjonalistyczna,była też organizacją antypolską) oraz komisja Kolonizacyjna(wykup ziem polskich przez niemców). W 1885r. odbyły się rugi pruskie(wysiedlenie osób przybyłych z innych zaborów),a w 1904r. został wprowadzony zakaz budowy gospodarstw rolnych (sławetny bunt Drzymały). w tym zaborze były też liczne prześladowania i bunt dzieci we Wrześni(1901r.), które sprzeciwiły się nauczaniu religii po niemiecku.
W zaborze austriackim była autonomia, Polacy mogli zasiadać na stanowiskach w urzędach i rozwijało się szkolnictwo i sztuka. Był tam program trójlojalizmu,tj. Polacy nie wyrzekając się własnej narodowości będą lojalni wobec Austrii-państwa zaborczego. Zabór ten miał tylko jedną, aczkolwiek poważną wadę-zacofanie gospodarcze.