Zasady finansów publicznych

TEMAT: Zasady finansów publicznych

Finanse publiczne są to zjawiska oraz procesy związane z powstawaniem i rozdysponowywaniem pieniężnych środków publicznych, zapewniających funkcjonowanie sektora publicznego.

Zgodnie z ustawa z dnia 26 listopada 1998r.o finansach publicznych wyrózniamy zasady, którymi powinny się kierować finanse publiczne. Oto te zasady:

1.Zasada jawności finansów publicznych

- polega na podawaniu do publicznej wiadomości informacji o wielkości gromadzonych środków publicznych i ich rozdysponowaniu. Te informacje podlegają ocenie publicznej. W ramach realizacji zasady jawności gospodarowania środkami publicznymi, zarząd jednostki samorządu terytorialnego jest zobowiązany, między innymi, do podawania do publicznej wiadomości: wykazu udzielonych poręczeń i gwarancji, z wymieniem podmiotów, których gwarancje i poręczenia dotyczą, wykazu osób prawnych i fizycznych


2.Zasada przejrzystości

Przez tą zasadę będziemy rozumieli sytuacje gdzie publicznie znane i jasno określone będą:
· ramy (zakres) finansów publicznych
· podział zadań i kompetencji w sektorze finansów publicznych
· stosowanie w sektorze finansów publicznych procedury i zasady postępowania,w tym zasady-prezentacji wyników funkcjonowania poszczególnych instytucji publicznych oraz sektora finansów publicznych jako całości.
· przesłanki i założenia polityki finansowej i ich przewidywalne skutki.
Bez przejrzystości finansów publicznych nie można domagać się ich jawności. Te zasady wzajemnie na siebie oddziałują.

3.Zasada efektywności finansów publicznych

Polega na osiągnięciu akceptowanej relacji miedzy wielkością wykorzystanych środków publicznych i efektami ich wykorzystania. Mierzenie efektywności ma sens wtedy, gdy z nakładami(wielkością wykorzystanych środków) porównujemy efekty zewnętrze a wiec takie, które są odczuwalne przez „odbiorców” usług publicznych a nie świadczeniobiorców. Nie ma jednolitej miary efektów wykorzystania środków publicznych,nie ma, więc również jednolitej miary efektywności. Zwrócić jednak trzeba uwagę na fakt, że zły dobór miar efektu wydatków publicznych prowadzi do złych wskaźników efektywności, co powoduje niekorzystne warunki ich egzekwowania.

4.Zasada legalności

Oznacza wymóg oparcia procesów gromadzenia i wydatkowania publicznych środków pieniężnych opartych na podstawach prawnych w tym zwłaszcza na ustawach. Wymóg taki stawia Konstytucja RP oraz ustawa o finansach publicznych. Realizują go zaś ustawy podatkowe oraz inne ustawy o dochodach i wydatkach publicznych.
Przepisy zawarte w ustawie o finansach publicznych muszą być zgodne z prawem.

5.Zasada celowości

Oznacza nakaz gromadzenia i wydatkowania publicznych środków pieniężnych jedynie dla osiągnięcia wytyczonego celu społecznego gospodarczego lub politycznego państwa. Z zasady tej wynika jednocześnie zakaz wprowadzania takich wydatków publicznych i ciężarów publicznych, które nie są związane z założeniami państwa.

6.Zasada jedności finansów publicznych.

Zasada jedności wymaga, by budżet (państwa, samorządu terytorialnego) był ujmowany w jednym dokumencie. Nie można obok ustawy budżetowej tworzyć odrębnych planów finansowych dotyczących państwowych środków publicznych. Gdyby środki publiczne były prezentowane w więcej niż jednym dokumencie, nie byłoby pewności, że wszystkie znajdą się pod kontrolą parlamentu. Zasada jedności ma zapewnić władzy ustawodawczej racjonalne planowanie budżetowe i pełną orientację w zakresie dochodów i wydatków, bez potrzeby badania wielu dokumentów.

7.Zasada szczegółowości finansów publicznych


Zasada szczegółowości oznacza, że:
- należy dokładnie określić źródła dochodów i przeznaczenie wydatków publicznych
- środki publiczne powinny być wydatkowane w określonym czasie
- wydatki powinny być ponoszone w wysokości ustalonej w budżecie
Realizacja zasady szczegółowości następuje w praktyce poprzez klasyfikację dochodów i wydatków wg:
- działów i rozdziałów, określających rodzaj działalności np. administracja państwowa, szkolnictwo wyższe, opieka
- paragrafów określających rodzaj dochodu, przychodu oraz wydatku
Podział ten reprezentuje funkcjonalne ujęcie środków publicznych, umożliwiających ocenę stopnia ich zaangażowania w realizację różnych funkcji państwa.

8. Zasada nie wiązania wydatków z dochodami
.
Zasada ta:
wynika z potrzeby przeciwstawienia się tendencjom różnych lobby politycznych do zagwarantowania środków budżetowych z określonych źródeł na sfinansowanie określonych celów. Polega na “przypisaniu” jakichś dochodów budżetowych określonym wydatkom budżetowym. Jeśli racjonalność funkcjonowania środków publicznych wymaga wiązania dochodów z wydatkami, to tworzy się fundusze celowe, które nie podlegają wszystkim rygorom budżetowym. Zasada jest stosowana przy uchwaleniu ustawy budżetowej.