Dwa obrazy polskiej szlachty - u Jana Chryzostoma Paska i Henryka Sienkiewicza - podobne czy różne?

W okresie późnego renesansu i baroku szlachta polska często wywodziła swoją genealogię od rodów sarmackich. W związku z tym przypisywała sobie cechy takie jak: odwaga, męstwo, waleczność. Obraz szlachty w literaturze polskiej nie zawsze zgadza się z tymi założeniami. Tak jest w przypadku „Pamietników” Jana Chryzostoma Paska. Inaczej natomiast pisze w „Potopie” Sienkiewicz.
Fragment „Pamiętników” pt. „W obozie” przedstawia szlachtę jako pijaną kompanię skorą do zaczepek. Wykazuje ona kompletny brak honoru i poszanowania reguł wojskowych, jak np. łamanie zakazu walk w obrębie obozu. Naganna w zachowaniu szlachiców jest też ciekawość oraz podstępność ( „Tylko wstąpię na owę ławkę, tnie mnie z tyłu w łeb”). Co więcej, ciągle eksponuje fałszywą pobożność. Walczący nie liczą się z faktem, że nieprzyjaciel może nadejść w każdej chwili, a ranni nie będą w stanie bronić kraju. Na podstawie innych fragmentów tego dzieła można powiedzieć, że jedną z głównych wad tej grupy społecznej jest prywata, która objawia się w przekupstwie i wetowaniu sejmów. Można więc śmiało powiedzieć, że przymioty te są przeciwieństwem ideału sarmaty. Jako że Pasek jest jednym z bohaterów i bierze udział w tych wydarzeniach, brak jest tutaj komentarza.
Pomimo, iż Litwos wzorował się na pamiętnikarzu, nie do końca zgadza się z jego opinią. W jego opisie dominują cechy pozytywne, jak np. odwaga, męstwo, waleczność, poświęcenie dla ojczyzny, honor i wiele innych. Przedstawia magnatów jako ideał patriotyzmu i religijności. Nawet główny bohater, Andrzej Kmicic, pomimo iż na początku pasuje do obrazu przedstawionego w „Pamiętnikach”, zmienia się we wzór do naśladowania. Kolejna zaletą szlachty jest szacunek dla starszych i kobiet. Jest ona dumna i bardzo pewna siebie a przez co zdecydowana i zapalczywa. Potrafi solidarnie stanąć w obronie kraju i odnieść sukces. Ponadto wielu z rycerzy potrafi pięknie przemawiać. W tekście pojawiają się wzmianki dotyczące warcholstwa czy prywaty, jednak są one tłumione ogromną liczbą zalet, co potwierdza np. opinia królowej. Ogólny obraz szlachty jest więc zdaniem autora zdecydowanie godny pochwały.
Porównując obrazy bohatera zbiorowego warto wspomnieć, iż Pasek uczestniczył w opisywanych wydarzeniach, więc pisze w kontekście biograficzno-historycznym. Sienkiewicz natomiast pisał z perspektywy ponad dwustu lat, a jego powieść to mit kompensacyjny, pisany by dostarczyć czytelnikom utowru wzniosłego, wyidealizowanego świata, dzięki czemu budzi uczucia narodowo-patriotyczne. Opinie mają elementy wspólne (wspomniana wyżej prywata czy warcholstwo), jednak generalnie są one sprzeczne. Obraz szlachty z „Pamiętników” w „Potopie” pojawia się głównie na początku utworu, przed przemianą bohaterów oraz w opinii Wrzeszczowicza. Poza tymi wyjątkami twórca trylogii ma na ten temat bardzo pozytywne zdanie.
Moim zdaniem szlachty nie powinno się generalizować, ponieważ wśród tak obszernej grupy znajdą się postacie zarówno negatywne, jak i pozytywne. Ciężko jest stwierdzić, które z nich miały większy udział w wydarzeniach z lat 1655-56 dlatego nie można jednoznacznie określić całego społeczeństwa. Dlatego zgadzam się z każdym z twórców.


UWAGA! ! ! ! ! ! ! ! !
Komentarz na końcu jest moim komentarzem, ty możesz uważać inaczej. Jeśli ktoś chce korzystać z tej pracy radzę napisać swój własny komentarz!;P