Reformy Sejmu Konwokacyjnego 1764 r.
- w wyniku poparcia Rosji, Prus oraz rodu Czartoryskich zostały przeprowadzone reformy:
* zakazano przysięgi na instrukcje sejmikowe
* wprowadzono głosowanie większością głosów w sprawach skarbowych i wojskowych ograniczenie kompetencji hetmanów i podskarbi na rzecz komisji wojskowych i skarbowych
*wprowadzono cło generalne zniesiono prywatne cła, podjęto decyzje o jednolitym systemie miar
*przedłużono na czas nieokreślony konfederacje podczas której obowiązywało głosowanie większością głosów
Wybór Stanisława Augusta Poniatowskiego na ostatniego króla Polski 1764-1795
- oparcie polityki o sojuszu z Rosją
- reformy Sejmu Konwokacyjnego utworzono namiastkę rządu pod nazwą konfederacja króla z ministrami, powołano komisję dobrego porządku skarbu, gospodarki i menniczą
Reformy pierwszych lat panowania St, Augusta
- przeprowadzono spis królewszczyzn z których podwyższono kwartę na armie
- otwarto mennice państwową
- przeprowadzono reformy w armii: wzrósł budżet w armii opracowano nowy regulamin, podniesiono dyscyplinę, położono nacisk na kształcenie kadry
- rozwój gospodarki
Konstytucja 3 maja 1791
Była pierwsza w Europie konstytucja, a II na świecie. Wprowadzała:
- tolerancje religijną
- zachowanie szlacheckich swobód wolnościowych
- chłopi zostali wzięci pod opiekę prawa i rządu
- wprowadzenie z izbowego sejmu zwołującego co 2 lata
Podział władzy:
- ustawodawcza (dwuizbowy sejm, zniesiono liberum veto, decyzje zapadały większością głosów)
- władza wykonawcza – w rękach króla i straży praw
- władzę sądownicze – w rękach nienawistnego sądownictwa
Reformy sejmu 4-letniego 1788-1792
- 24 marzec 1791 – prawo o sejmikach: pozbawiono szlachtę, chołotę prawa głosu
- kwiecień 1791r. – prawo o miastach: dopuszczenie mieszczan do urzędów nadano im nietykalność osobistą i majątkową, nadano im prawo nabywania dóbr ziemskich, uzyskali dostęp do urzędów cywilnych i stopni oficerskich w wojsku, a także prawo uzyskania szlachectwa nobilitacji
I Rozbiór Polski 5 sierpień 1772r.
- Prusy – otrzymały pomorze bez Gdańska Warmię część Wielkopolski i Kujaw
- Rosja – otrzymała tereny na wch od rzeki Dźwiny i Dniepru
- Austria – otrzymała tereny na pld od rzeki Wisły i Sanu
Reformy Sejmu Rozbiorowego w 1773r.
- Sejm zatwierdził rozbiór i towarzyszące mu umowy handlowe
- powołano radę Nieustająca, składająca się z wybieranych przez Sejm 18 senatorów i 18 posłów (przekształcona w departamenty)
- powiększenie wojska do liczby 30 000 żołnierzy
- powołanie pierwszej w Europie władzy oświatowej – KOMISJI EDUKACJI NARODOWEJ – mającej kształcić młodzież w duchu patriotyzmu i rozumieniu obowiązków obywatelskich
- powołano towarzystwo do ksiąg Elementarnych
II Rozbiór Polski 23 stycznia 1793
- Prusy – Gdańsk, Toruń, Wielkopolska, Kujawy i Mazowsze
- Rosja – wschodnie ziemie Polski
Austria nie brała udziała w rozbiorze ponieważ była zajęta wojną z Francją
Przyczyny:
- przegrana wojna polsko-rosyjska (1792) w obronie Konstytucji 3 maja
- próba uzależnienie się Rzeczpospolitej od Rosji
- król Stanisław stał się narzędziem w rękach pruskich i rosyjskich
Skutki:
- przywrócono Radę Nieustającą
- utrata suwerenności, wprowadzono zakaz prowadzenia polityki zagranicznej
- zmniejszono liczbę wojska do 15 tys
- wprowadzono ostrą cenzurę i kary za naruszenie prawa
- zamknięto granice
- Rzeczpospolita oddała Rosji i Prusom najurodzajniejsze tereny rolnicze na Zach i wch, ośrodki rzemiosła i przemysłu
- Polskę odcięto od morza i rzek, kryzys gosp
Powstanie Kościuszkowskie 24 marca 1794
Przyczyny:
- II rozbiór Polski
- rządy Targowiczan
- upadek gosp i polityczny, bieda, bezrobocie
- bezpośrednią przyczyna był rozkaz ambasadora carskiego o redukcji wojska
Przebieg:
- dowódzca armii Antoni Madaliński nie chciał dopuścić do redukcji armii i wypowiedział posłuszeństwo, ruszył spod Ostrołęki na Kraków
- Kościuszko został naczelnikiem powstania
- również w stolicy wybuchło powstanie (insurekcja warszawska 17 kwiecień)
- powstanie objęło również Litwę 23 kwietnia oswobodzono Wilno
- Kościuszko wydał uniwersał regulując sprawę chłopska:
* otrzymali wolność osobista
* zmniejszono pańszczyznę
* gospodarstwa chłopów powstańców miały być na czas powstania zwolnione z pańszczyzny
* uniwersał likwidował władzę sądowniczą pana nad chłopem
- sytuacja powstania pogorszyła się po interwencji pruskiej:
klęska pod Szczekocinami (6 czerwca), zwycięstwo rosyjsko - pruskie;
klęska pod Chełmem gen. Zajączka;
zajęcie przez Prusy Krakowa
oddanie Wilna
- klęska pod Maciejowicami ranny Kościuszko dostał się do niewoli, nowym naczelnikiem został Tomasz Wawrzecki
- wojska nieprzyjaciela wtargnęły do stolicy, rzeź ludności, stolica poddała się, upadek powstanie
Znaczenie powstania:
- przekonano się o wielkiej sile chłopów
- miało charakter niepodległościowy i społeczny
-powstanie Kościuszkowskie uratowało rewolucję franciską
III Rozbiór Polski
- Prusy – Mazowsze z W-wą i tereny Litewskie pod Niemnem
- Rosja- tereny na wschód od linii Niemien-Bug
- Austria- Małopolska z Krakowem, Lubelszczyzna
Przyczyny
- upadek powstania kościuszkowskiego
- po podpisaniu rozbiorów król Stanisław August Poniatowski abdykował
- w 1797r. zaborcy podpisali konwekcję petersburską, która mówiła że na zawsze ma być zlikwidowana nazwa „Królestwo Polskie”
Skutki:
- dobrze rozwinięte obszary gosp przypadły Prusom, które wzmocniły jego potencjał gosp
- pozbawienie Polski własnej prywatności
- zahamował jej rozwój gosp i kulturalny
- zniknięcie z mapy świata na 123 lata aż do 11 listopada 1918 r.