Największe kataklizmy XX wieku

NAJWIĘKSZE KATAKLIZMY XX WIEKU

Kataklizm z języka greckiego to w dosłownym tłumaczeniu “potop”. Obecnie słowo to oznacza katastrofę żywiołową, wywołującą duże zniszczenia, która zagraża bezpieczeństwu większej liczby osób. Do najczęstrzych i największych kataklizmów XX wieku zaliczyć można trzęsienia ziemi, erupcje wulkanów, powodzie, huragany, tornada, pożary i inne klęski żywiołowe. Niejednokrotnie skutki tych zjawisk są tragiczne, a zniszczenia tak wielkie, że ich usunięcie przekracza możliwości danego kraju. Tysiące ludzi ginie, odnoszi obrażenia lub traci dach nad głową, a straty mogą być tak duże, że państwa dotknięte takimi kataklizmami nie są w stanie obyć się bez pomocy z zewnątrz. Niestety zjawiska te są coraz częstrze i groźniejsze. Sieją strach, przerażenie i śmierć. Patrzymy w telewizji, słuchamy w radiu i czytamy o nich w gazetach. I pytamy z drżeniem w głosie pytamy: Kiedy kolejny?
Jedne z najtragiczniejszych kataklizmów to baz wątpienia trzęsienia ziemi. To, które 18 kwietnia 1906 roku nawiedziło San Francisco zostało zapamiętane jako jedna z najgorszych katastrof naturalnych w historii Stanów Zjednoczonych. Odnotowano przynajmniej 3,000 wypadków śmiertelnych, zaś liczba osób, które pozostały bez dachu nad głową figurowała w granicach od 225,000 do 300,000. Z kolei 28 grudnia 1908 roku ziemia zadrżała we włoskich miastach Mesyna i Reggio. Powstała wówczas fala tsunami liczyła nawet 12 metrów. Port messyński całkowicie przestał istnieć, większa część miasta zamieniła się w wielkie gruzowisko. Wybuchły liczne pożary, miały miejsce eksplozje. Śmierć poniosły w samej Mesynie 83 tysiące ludzi - 55% mieszkańców. W Reggio było to 20 tysięcy, a w Palmi - 1000. Liczne wioski i miasteczka zniknęły, gdy uderzyły fale tsunami. Tragiczne w skutkach było również trzesienie ziemi, które 16 grudnia 1920 roku nawiedziło Chiny. Wstrząsy o sile 7,8 stopni w skali Richtera pochłonęły życie dwustu tysięcy osób, co czyni je szóstym pod względem liczby ofiar trzęsieniem ziemi w historii. Podobny kataklizm nawiedził 9 marca 1957 roku Wyspy Andrejanowa na Alasce. Było to jedno z największych trzęsień ziemi, jakie kiedykolwiek zanotowano. Wstrząsy o sile 8,6 spowodowały powstanie tsunami, które zniszczyło okoliczne wybrzeża I dotarło do Hawajów. Bardzo silne trzęsienie ziemi, zwane też wielkim trzęsieniem chilijskim, nawiedziło południowe Chile 22 maja 1960. Uznawane jest ono za najsilniejszy wstrząs tektoniczny odnotowany w dotychczasowej historii pomiarów sejsmicznych. Siła tego wstrząsu wyniosła 9,5. Wstrząs wywołał fale tsunami, które uderzyły w wybrzeże południowoamerykańskie, Japonię, Hawaje i Filipiny. Łącznie na skutek wstrząsu i fal tsunami zginęło około 3 tys. osób. Ponad 2 mln osób zostało bez dachu nad głową. Straty po trzęsieniu ziemi i tsunami oszacowano na 550 mln dolarów w Chile, 75 mln na Hawajach oraz 50 mln w Japonii. Kolejne wielkie trzęsienie ziemi nawiedziło 26 czerwca 1963 r. nawiedziło Skopje - stolicę Socjalistycznej Republiki Macedonii. Siłę wstrząsu oceniono na 6.9 stopnia w skali Richtera. W katastrofie zginęło 1078 osób, a 3383 zostało rannych. Uległo zniszczeniu 80 % zabudowy miasta, zaś ponad 100 tysięcy ludzi pozostało bez dachu nad głową. Z kolei trzęsienie ziemi, które nawiedziło 28 lipca 1976 chińskie miasto Tangshan i jego okolice, uznawane jest za najtragiczniejsze trzęsienie w czasach nowożytnych - oficjalne dane władz chińskich mówią o 242 419 ofiarach, choć niektóre źródła szacują ich liczbę na trzykrotnie większą. Trzęsienie miało siłę 8,2 w skali Richtera. Podczas trzęsienia ziemi miasto Tangshan zostało niemal całkowicie zniszczone. Silne trzęsienie ziemi, o sile 7,4 w skali Richtera, nawiedziło także rumuńską stolicę Bukareszt 4 marca 1977 roku. Zniszczenia odnotowano w całym kraju, a wstrząsy odczuwane były na całych Bałkanach. W wyniku trzęsienia śmierć poniosło około 1570 osób, a ponad 11 tys. zostało rannych. Wstrząs zniszczył około 35 tys. budynków w całym kraju, ale najbardziej ucierpiała sama stolica. Z kolei trzęsienie ziemi w Armenii o sile 7 stopni w skali Richtera nawiedziło miasto Spitak 7 grudnia 1988. Zniszczeniu uległy też sąsiednie miasta: Giumri, Wanadzor i Stepanawan. Wstrząsy spowodowały śmierć około 50 tys. osób, a około pół miliona znalazło się bez dachu nad głową. 20 VI 1990 r. trzęsienie ziemi nawiedziło zachodni Iran, powodując rozległe zniszczenia. Siła trzęsienia wynosiła 7,7. W niektórych miejscowościach zniszczeniu uległy prawie wszystkie budowle. Łączną liczbę ofiar śmiertelnych szacuje się na 40 tysięcy, ponadto około 60 tysięcy ludzi zostało rannych, a 400 tysięcy utraciło swoje domy. Kolejne tragiczne trzęsienie wydarzyło się na filipińskiej wyspie Luzon 16 VII 1990 roku. Jego siła wyniosła 7,8. Zginęło 1621 ludzi, a ponad 3 tysiące zostało rannych. W 1991 roku najtragiczniejsze trzęsienie zdarzyło się w północnych Indiach. 19 października nastąpiły dwa silne wstrząsy o sile 7 stopni. Trzęsienie doprowadziło do śmierci około 2 tysięcy osób. Ponadto 1800 ludzi zostało rannych, a 18 tysięcy budynków uległo zniszczeniu. 12 XII 1992 roku tragiczne trzęsienie o sile 7,5 nawiedziło wyspę Flores w Indonezji. Zniszczeniu uległo 50–80% budynków, a w mieście Maumere — 90%, przy czym zniszczenia te były spowodowane częściowo przez tsunami o wysokości do 25 m, które wdarło się na 300 m w głąb lądu. Śmierć poniosło ok. 2,5 tysiąca ludzi. 29 IX 1993 r. nastąpiło trzęsienie w południowych Indiach. Jego siła była stosunkowo niewielka (6,3), lecz liczba ofiar wyniosła 9475 zabitych i około 30 tysięcy rannych. W 1995 r. wystąpiły dwa tragiczne trzęsienia ziemi. Pierwsze z nich, o sile 6,9, nawiedziło 16 stycznia południowe wybrzeże wyspy Honsiu w Japonii. Wstrząs sejsmiczny i osuwiska spowodowały rozległe zniszczenia i śmierć 5502 ludzi, głównie w rejonie Kobe. Trzęsienie trwało 20 sekund i w tym czasie zniszczeniu uległo 200 tysięcy budynków. Trzęsienie to uważa się za najbardziej kosztowne w historii: straty materialne wyniosły około 200 miliardów dolarów. Drugie trzęsienie ziemi nastąpiło na wyspie Sachalin 27 maja, a jego siłą wyniosła 7,5. Liczba ofiar osiągnęła 1898 zabitych i 750 rannych. Kolejne tragiczne trzęsienie ziemi wydarzyło się 10 V 1997 roku w północnym Iranie. Siła trzęsienia osiągnęła 7,5. Zginęło 1567 osób, a 2300 zostało rannych. Trzy tragiczne trzęsienia wydarzyły się w 1998 roku. Trzęsienie 4 lutego w Afganistanie miało stosunkowo niewielką siłę (6,1), lecz spowodowało śmierć 2323 osób i obrażenia 818. Zniszczeniu uległo około 8 tysięcy domów. Następny wstrząs w tym samym rejonie nastąpił 30 maja. Tym razem zginęły, co najmniej, 4 tysiące ludzi, a wiele tysięcy zostało rannych. Siła wstrząsu była większa niż poprzedniego (6,9). Trzęsienie ziemi o sile 7,1 nawiedziło 17 lipca północne wybrzeża Nowej Gwinei. Tsunami o wysokości 10 m zniszczyło doszczętnie kilka wsi. Zginęło 1500 osób, a dalszych 2 tysiące uznano za zaginione. 25 I 1999 roku wystąpiło trzęsienie ziemi w Kolumbii. Główny wstrząs miał siłę 5,8. Trzęsienie spowodowało rozległe zniszczenia, zanotowano też liczne osuwiska. Około 1500 osób poniosło śmierć.
Kolejne tragiczne w skutkach kataklizmy, do których doszło w XX wieku na świecie, to powodzie. Ta spowodowana tropikalnym cyklonem w 1970 roku, na wybrzeżach Bangladeszu , uśmierciła 300 tysięcy ludzi. W 1991 r. kolejny cyklon w tym kraju spowodował śmierć 140 tysięcy osób. W Europie największa katastrofa naturalna XX wieku miała miejsce w lutym 1953 roku na wybrzeżach Morza Północnego i spowodowana była ogromnym sztormem. Liczba ofiar śmiertelnych wyniosła 1932. Zniszczonych zostało dziesiątki tysięcy domów, głównie w Wielkiej Brytanii i Holandii. Z kolei powódź, która 1 wrzesnia 1978 roku nawiedziła Indie pochłonęła 15 tysięcy ofiar śmiertelnych. W wyniku powodzi niejednokrotnie ucierpiały Chiny. Najtragiczniejsze pod tym względem okazały się lata dziewięćdziesiąte XX wieku, kiedy to kraj ten nawiedziły trzy wielkie powodzie. Do pierwszej doszło w maju 1991 roku. Śmierć poniosło 3074 osób, zaś straty oszacowano na 15 miliardów dolarów. Kolejna, trwjąca od 27 VI do 13 VIII 1996 roku, pochłonęła 3048 ofiar śmiertelnych, zaś straty wyniosły 24 miliardów dolarów. Kolejna wielka powódź nawiedziła Chiny w 1998 roku. Wówczas straty wyniosły 30,7 miliardów dolarów, a zginęło 3656 ludzi. Tragiczne w skutkach okazały się także silne opady deszczu w Kolumbii i Wenezueli, które 12 grudnia 1999 roku spowodowały powódź, lawiny błota i osunięcia ziemi. Kataklizm ten pochłonął 50 000 ofiar śmiertelnych
Najbardziej katastrofalnym cyklonem tropikalnym w udokumentowanej historii był cyklon Bhola, który w 1970 spustoszył Bangladesz. Nie ma dokładnych danych dotyczących liczby ofiar, ale ostrożne szacunki podają liczbę co najmniej 300 tysięcy zabitych, głównie w wyniku zalania nisko położonych terenów przez fale przypływu. Z kolei cyklon, który w listopadzie 1977 roku spustoszył Indie, zabił 20 tysięcy osób, zaś straty wyniosły miliard dolarów. Podobny kataklizm wystapił ponownie w Bangladeszu. W maju 1985 roku żywioł pochłonął 11 tysięcy ofiar śmiertelnych, a straty oszacowano na 4 miliardy dolarów. Z kolei cyklon Gorky, który nawiedził ten kraj 29 kwietnia 1991 roku, zabił 138 tysięcy ludzi. 11 czerwca 1998 roku podobna klęska dotkneła Indie. Cyklon pochłonał wówczas 10 tysięcy ofiar smiertelnych.
Bardzo niebezpieczne dla człowieka są także huragany. Huraganowe wiarty, wystepujące w Europie od 25 stycznia di 1 marca 1990 roku spowodowały śmierć 230 osób, a straty wyliczono na 14,8 miliarda dolarów. Tragiczny okazał się także huragan Andrew na Bahamach i w południowo-wschodnich stanach USA w dniach 23-27 lipca 1992 roku. Straty przekroczyły 30 mld dolarów, zginęły 62 osoby. Z kolei katastrofalny huragan Mitch zaatakował jesienią 1998 Amerykę Środkową, powodując kilkanaście tysięcy ofiar śmiertelnych i kolosalne straty materialne, głównie na skutek ogromnych opadów i spowodowanych nimi osunięć ziemi oraz powodzi. Na uwagę zasługuje także wybuch wulkanu, do którego doszło 13 listopada 1985 roku w Kolumbii. Zgineło wówczas 23 tysiące ludzi, zaś straty sięgały 230 milionów dolarów.
Według niektórych prognoz kataklizmy będą wyrządzały coraz więcej szkód, a częstoitliwość ich występowania wzrośnie. Czy rzeczywiście? Tego nie możemy wykluczyć. Jedno jest pewne póki sami nie uświadomimy sobie, że przyszła pora na czujność, rozwagę i odpowiedzialność to nadal będziemy mieli do czynienia z dużą liczbą ofiar. Niewiele robimy w związku z globalnym ociepleniem, choć specjaliści alarmują nie od dziś, że zapłacimy za to wysoką cenę. Niejednokrotnie zaniedbania władz lokalnych i państwowych doprowadzają do tragedii. Brak odpowiednich wałów przeciwpowodziowych jest co roku przyczyną wielu powodzi i podtopień gospodarstw domowych. Ale winni jesteśmy też my sami. Niejednokrotnie otrzymujemy sygnały ze strony natury i służb z centrum zarządzania kryzysowego o nadciągającym kataklizmie, jednak bezmyslnie je lekceażymy.