Motyw wędrówki w literaturze

"I DALEJ MNIE LOS NIESZCZĘŚLIWY GONI" - BOHATER LITERACKI W DRODZE.

Wędrówka to bardzo ważny motyw w literaturze. Od wieków bowiem symbolizuje ludzką chęć przygody i poznania świata, jest także metaforą życia. Podróż to najlepszy sposób na ukazanie człowieka w różnym świetle, jego zachowania wobec nieprzewidzianych zdarzeń. Dzięki niej ludzie zdobywają wiedzę, dorośleją, zmieniają się. Motyw wędrówki jest ciągle żywy – wracają do niego pisarze każdej epoki. W literaturze można wyróżnić kilka rodzajów podróży: poszukiwanie, tułaczkę, powrót i wiele innych. Motyw ten jest głównym wątkiem wielu utworów.

Wędrówka Narodu Wybranego do Ziemi Obiecanej to przykład poszukiwania własnego miejsca na Ziemi, krainy szczęścia, dobrobytu i wolności. Mojżesz prowadził swój lud z niewoli egipskiej do ziemi Kanaan przez pustynię. Pomimo wielu przeszkód na swej drodze wszyscy "podróżnicy" wytrwale podążali w poszukiwaniu "krainy mlekiem i miodem płynącej". W wędrówce bardzo pomogła im ich silna wiara w Boga. To dzięki niej udało im się przejść przez Morze Czerwone, ze skały na pustyni wytrysła woda, a z nieba posypała się manna i przepiórki. Ich wiara i wytrwałość została nagrodzona – Naród Wybrany dotarł do Ziemi Obiecanej. Obecnie ludzie także ciągle czegoś szukają. Chcą znaleźć szczęście, spokojny dom, sławę, majątek przyjaźń czy miłość. Zwróćmy uwagę na tych wszystkich, którzy w poszukiwaniu lepszego życia wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych, Kanady, państw Ameryki Południowej oraz Europy Zachodniej. Oni, podobnie jak Mojżesz, przebyli tysiące kilometrów, pokonali wiele przeciwności losu, aby w końcu znaleźć swój dom.

Innym przykładem wędrówki jest powrót z dalekiej wyprawy, z wojny. Odyseusz, najsłynniejszy antyczny podróżnik, przez 10 lat tułał się po morzach. Chciał powrócić do Itaki, swego rodzinnego domu. Wiele razy był już bliski celu i nagle niespodziewanie na jego drodze stawały nowe przeciwności. Sporo kłopotów zawdzięczał swym towarzyszom, a także kobietom, których wdziękom nie raz musiał się oprzeć. Jednak jego wytrwałość w dążeniu do celu została nagrodzona – Odyseusz szczęśliwie powrócił do Itaki. We współczesnym świecie nie brakuje przypadków, kiedy ludzie wracają do ojczyzny, rodzinnego domu. "Każdy z nas jest Odysem, co wraca do swej Itaki".

Kolejnym przykładem jest podróż dla wyższych celów, dla idei. Taką wędrówką były krucjaty, wyprawy błędnych rycerzy i Rolanda czy poszukiwanie świętego Graala przez Lancelota i Persifala. W czasie wypraw krzyżowych, przez 200 lat, rycerstwo średniowiecznej Europy walczyło z Saracenami w obronie Jerozolimy, świętego miasta wszystkich chrześcijan. Wszyscy ludzie, którzy brali w nich udział, wędrowali dla wyższego celu, lecz mimo ich poświęcenia nie został on osiągnięty. Roland także walczył z mahometanami. W czasie powrotu z wyprawy, jego drużyna wpadła w zasadzkę w wąwozie w Pirenejach. Pomimo wielkiej przewago liczebnej wojsk pogańskich, Roland nie wezwał na pomoc Karola Wielkiego i sam stanął do walki. Dopiero, gdy ujrzał straszną klęskę swoich wojsk zdecydował się użyć czarodziejskiego rogu. Rycerz jednak umarł zanim król przybył z odsieczą. Choć wyprawa Rolanda przyczyniła się do jego śmierci, wojna z Saracenami zakończyła się zwycięstwem wojsk Karola Wielkiego. Natomiast w przypadku Lancelota i Persifala było zupełnie inaczej. Jak wiemy, celem ich wędrówki było odnalezienie świętego Graala – pamiątki Ostatniej Wieczerzy. Podobnie jak pozostali, wojownicy ci rozpoczęli długą, uciążliwą i samotną podróż. Wielu z poddanych króla Artura już nigdy nie powróciło do zamku Camelot. Ostatecznie świętego Graala odnalazł Lancelot, lecz nie odważył się go zabrać. A potem kielich... zniknął.

Z kolei losy Don Kichota i jego wiernego giermka, Sancho Pansy to idealny przykład wędrówki jako realizacji życiowego przekonania. XVII-wieczny ubogi szlachcic, pod wpływem rycerskich romansów postanowił zostać członkiem właśnie tej grupy społecznej. Wyruszył w wyprawę, aby walczyć ze swymi urojonymi przeciwnikami. Chciał zdobyć sławę wielkiego, błędnego rycerza i oczyścić świat ze wszelkiego zła. Kierował się wzniosłymi ideami, pragnieniem walki o szlachetne cele, ale nie miał poczucia rzeczywistości, realności swych zamierzeń, sprawiał wrażenie komiczne. Ludzie nie doceniali jego intencji i traktowali go jak szaleńca. Wątek ten jest często używany we współczesnej literaturze fantasy. Przykładem może być niezwykle popularna saga o Wiedźminie Andrzeja Sapkowskiego. Podobnie jak Don Kichot, sensem istnienia Gerarda jest zabijanie potworów, które prześladują ludzi.

Przyczyną wędrówki może być także ciekawość i chęć poznania świata. Idealnym przykładem są podróże Sindbada Żeglarza i Guliwera, ludzi wciąż poszukujących przygód. Robinson Crusoe, bohater powieści Daniela Defoe, to również zapalony obieżyświat. Wychowany w cywilizacji wiele lat spędził poza krajem, na wyspie wśród dzikiej przyrody, zdany tylko na siebie. Wędrówka, której przyczyną jest chęć poznania, nie jest nam obca także i dziś. Zwróćmy uwagę na naszego rodaka i rówieśnika. Ten niepełnosprawny chłopiec pokonał wszystkie swe słabości i w ciągu roku został najmłodszym zdobywcą biegunów.

Wędrówka nie zawsze jest miła i przyjemna. Emigranci opuścili swój kraj w obawie przed politycznymi represjami. Zdecydowali się wyjechać z ojczyzny, chociaż wiedzieli, że już nigdy nie będą mogli wrócić do Polski. Nic dziwnego, że stale towarzyszył im smutek i nostalgia. Romantyczni poeci większość swego życia spędzili na emigracji i nigdy nie pogodzili się z tym wyrokiem. Juliusz Słowacki wyraził swój ból w wierszu "Testament mój" oraz "Hymnie o zachodzie słońca". Tęsknotę i miłość do rodzinnych stron w "Mojej piosnce II" zaprezentował Cyprian Kamil Norwid zaś Adam Mickiewicz nie na darmo napisał w inwokacji: "Litwo! Ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie; ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto cię stracił." Właśnie tymi słowami, ten romantyczny poeta chciał wyrazić swe uczucia. Józef Skawiński, latarnik z noweli Sienkiewicza, także należał do grupy emigrantów. Opuścił kraj po upadku powstania listopadowego. Brał udział w wielu wojnach, podejmował się różnorodnych zajęć, zwiedził prawie cały świat. Ale ciążyło nad nim fatum – nigdzie nie mógł osiąść na dłużej i zaznać spokoju.

Wędrówkę możemy pojmować na dwa sposoby. Dosłownie oznacza podróż, wycieczkę, spacer, przemieszczanie się z miejsca na miejsce, np. w celu poszukiwania czegoś, załatwiania jakiejś sprawy. Przenośnie zaś oznacza los człowieka. Nasze życie jest jak jedna wielka podróż. Swą wędrówkę rozpoczynamy w dniu narodzin. Już od najmłodszych lat przemieszczamy się, jesteśmy ciągle w ruchu. Potem przychodzi czas na naukę. Wraz z upływem lat zmieniamy szkoły, aby w końcu iść do pracy. Często zdarza się, że musimy wyjechać w jej poszukiwaniu. Stwierdzenie, że "ludzie nie mają korzeni, wiatr nimi goni" jest w tym przypadku strzałem w dziesiątkę. Swą podróż każdy z nas zakończy w dniu śmierci. Podsumowując stwierdzam iż "wędrówką życie jest człowieka".