"Scharakteryzuj przyczyny i skutki wypraw krzyżowych"

Terminem krucjat określamy szereg wypraw wojennych podejmowanych przez chrześcijańskie rycerstwo Zachodniej Europy w latach 1096 – 1291 przeciwko Turkom Seldżuckim. Wyprawy krzyżowe zapoczątkował papież Urban II na synodzie w Clermont (1095 r.), wzywając do wyzwolenia grobu Chrystusa w Jerozolimie.
W XI w. na tereny krajów arabskich najechały plemiona Turków Seldżuckich, którzy opanowali Syrię i Palestynę, a także część azjatyckiego terytorium Bizancjum. W tej sytuacji ówczesny cesarz Aleksy II Komnen zaapelował o pomoc do papiestwa i rycerstwa europejskiego, gdyż jego kraj był zbyt słaby by interweniować. Ponadto najeźdźcy nie tolerowali pielgrzymów przybywających do Ziemi Świętej (Palestyna), stosowali wobec nich represje, a nawet posuwali się do urządzania łupieżczych napadów na nich. Postawa Turków wzbudzała wrogie nastroje wśród chrześcijan, którzy domagali się respektowania ich prawa do odwiedzania świętych przybytków. Tę sytuację postanowiło wykorzystać papiestwo. Wyprawy krzyżowe stały się atutem papiestwa w walce z cesarstwem o inwestyturę, co więcej, zajęcie przez krzyżowców osłabionego Cesarstwa Bizantyjskiego doprowadziłoby do uzależnienia go od Zachodu. Wreszcie, Kościół umocniłby swoje wpływy w społeczeństwie, stwarzając na nowo wiernym możliwość pielgrzymowania.
Krucjaty nie były jednak szansą wyłącznie dla papiestwa. W XI w. wiele państw było rozbitych feudalnie, rosła liczba ludności, a w związku z tym nasilało się zjawisko tzw. ,,głodu ziemi”. Feudałowie musieli podbijać nowe ziemie. Jednak rycerze nie zawsze mogli liczyć na otrzymanie lenna. Wyprawy krzyżowe dawały im szansę na wzbogacenie się, zdobycie łupów, ale przede wszystkim na nadania ziemskie na odzyskanych przez nich terenach. Również chłopi brali udział w krucjatach, wierząc, że spowodują one radykalną poprawę ich warunków bytu.
Miasta także były zainteresowane pomocą w wyprawach krzyżowych. opanowanie przez Turków krajów arabskich spowodowało blokadę lądowego szlaku handlowego do Indii oraz zanik handlu lewantyńskiego. Odzyskanie tych terenów przez krzyżowców doprowadziłoby do odblokowania tych szlaków, a miasta europejskie uzyskałyby dostęp do bogatych krajów muzułmańskich.
Krucjaty zakończyły się w 1291 r. (upadek Akki, ostatniej twierdzy krzyżowców w Ziemi Świętej), wywierając ogromny wpływ na Europę Zachodnią. Przede wszystkim kontakty kulturalne pomiędzy światem Wschodu i zachodu uległy intensyfikacji, co przyniosło cywilizacji europejskiej trwałe korzyści. Nastąpił rozwój gospodarki towarowo – pieniężnej (w zastępstwie gospodarki feudalnej) oraz wzrost znaczenia miast włoskich (Wenecja, Genua, Piza), które uzyskały fortuny na przewozie krzyżowców oraz zdominowały handel z Bliskim Wschodem. To z kolei wpłynęło na wzrost ich roli politycznej. Stały się również centrami kultury. Do Europy napłynęły wschodnie wyroby, takie jak jedwabie, atłasy, dywany oraz owoce i przyprawy.
Wzrosło także znaczenie papiestwa. Powiększył się majątek Kościoła, który przejmował dobra rycerskie w zamian za pomoc w organizowaniu krucjat. Powstały zakony rycerskie (templariusze, joannici, Krzyżacy), które miały za zadanie ochronę odzyskanych ziem. Papiestwu nie udało się jednak na trwałe podporządkować Cesarstwa Bizantyjskiego. Podczas IV wyprawy (1202 – 1205) doszło do złupienia Konstantynopola przez krzyżowców, likwidacji Cesarstwa Bizantyjskiego i utworzenia w jego miejsce Cesarstwa Łacińskiego. Za sukces można jednak odczytywać powrót do idei reconquisty, czyli procesu odzyskiwania uprzednio chrześcijańskich ziem w Hiszpanii (w 1492 r. upadła Grenada, ostatnia twierdza Arabów).
Krucjaty miały również negatywne skutki. Należy do nich zaliczyć śmierć tysięcy ludzi w wyniku głodu, chorób i walki. Wstrząsem dla Europejczyków okazała się wyprawa dziecięca w 1212 r., w wyniku której setki dzieci umarło lub zostało sprzedane w niewolę. W Europie powstało także zjawisko ksenofobii – niechęci do heretyków i Żydów.
Pomimo tego, że krucjaty zakończyły się porażką dla ,,wyzwolicieli Grobu Chrystusowego” nie ulega wątpliwości, że na trwałe zapisały się w dziejach średniowiecznej Europy. Do tej pory to Cesarstwo Bizantyjskie oraz kraje arabskie stanowiły podstawę naszej cywilizacji. W XI w. sytuacja odwróciła się na korzyść Europy Zachodniej. Wiele miast przeżyło rozkwit na skutek wypraw krzyżowych i zdołało umniejszyć dominującą rolę Wschodu. Krucjaty można zatem potraktować jako ,,rewolucję” w ówczesnym systemie politycznym i gospodarczym oraz jako pierwszy krok do rozpoczęcia się ery nowożytnej.