Postępowanie administracyjne

Postępowanie administracyjne

1.Pojęcie sprawy administracyjnej
Sprawa administracyjna – jest to zespół okoliczności prawnych i faktycznych, w których organ administracji publicznej stosuje normę prawa administracyjnego w celu ustanowienia po stronie określonego podmiotu ( podmiotów) sytuacji prawnej w postaci udzielania żądanego uprawnienia albo w postaci obciążenia z urzędu określonym obowiązkiem.
2. Zakres przedmiotowy k.p.a., sprawy wyłączone spod obowiązywania k.p.a.
Dla określenia przedmiotowego zakresu obowiązywania kodeksu zasadnicze znaczenie ma treść art. 1 pkt1 , zgodnie z którym kodeks normuje postępowanie przed organami administracji publicznej w należących do właściwości tych organów indywidualnych sprawach rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych. Indywidualny charakter sprawy oznacza imiennie określony podmiot oraz konkretność jego praw i obowiązków, o których orzeka się w formie decyzji jako kwalifikowanej postaci aktu administracyjnego.
Przedmiotowy zakres obowiązywania kodeksu obejmuje również postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń ( zaliczane niekiedy do uproszczonego postępowania administracyjnego), przedmiotem regulacji k.p.a. jest również rozstrzyganie sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i organami administracji rządowej, oraz między innymi organami państwowymi i podmiotami, gdy są one z mocy prawa lub na podstawie porozumień powołane do załatwiania spraw.
Kodeks postępowania administracyjnego normuje również postępowanie w sprawach skarg i wniosków przed organami państwowymi, organami jst oraz przed organami organizacji społecznych.
Wyłączenia spod obowiązywania k.p.a. :
Przepisów k.p.a. nie stosuje się do:
- postępowania w sprawach karnych skarbowych
- spraw uregulowanych w Ordynacji Podatkowej
- postępowania w sprawach należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych o ile przepisy szczegółowe nie stanowią inaczej
- do postępowania w sprawach wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi
- podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych
3. Podstawowe reguły postępowania zaświadczeniowego
Zaświadczenie jest urzędowym potwierdzeniem faktu lub stanu prawnego ( ma więc charakter deklaratoryjny) . Organ administracji publicznej wydaje zaświadczenie na żądanie strony, jeżeli:
- przepis prawa wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego
- osoba ubiega się o zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego
Zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 7 dni. Odmowa wydania zaświadczenia żądanej treści następuje w drodze postanowienia na które służy zażalenie.
Organ administracji publicznej nie może żądać zaświadczenia na potwierdzenie faktów lub stanu prawnego: znanych organowi z urzędu lub możliwych do ustalenia przez organ na podstawie posiadanej ewidencji , rejestrów lub innych danych na podstawie przedstawionych przez zainteresowanego do wglądu dokumentów urzędowych( np dowód osobisty, dowód rejestracyjny)
Organ żądając potwierdzenia faktów lub stanu prawnego w formie zaświadczenia obowiązany jest wskazać przepis prawa wymagający tego potwierdzenia.
4.Właściwości i reguły rozstrzygania sporów kompetencyjnych.
Spór kompetencyjny – to sytuacja procesowa, w której istnieją wątpliwości odnośnie właściwości organu do rozstrzygnięcia konkretnej sprawy.
Można wyróżnić spór pozytywny– gdy równocześnie dwa i więcej organów uznają się za właściwe do załatwienia danej sprawy, oraz spór negatywny, gdy żaden z organów pozostających w sporze nie uznaje się za właściwy do załatwienia sprawy.
Rozstrzygnięciem sporu jest akt administracyjny, który wskazuje organ lub postanowienie , które wskazuje na właściwość, albo oddala wniosek o rozpoznanie sporu do NSA.
Spory o właściwość rozstrzygają:
-Sąd administracyjny – między organami jst w przypadku brak organu jst wyższego stopnia,
- Starosta – między kierownikami służb, inspekcji i straży administracji zespolonej powiatu,
- Wojewoda – między organami administracji zespolonej w województwie,
- Minister właściwy do spraw adm. Publicznej – między organami jst w różnych województwach w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej,
- Minister właściwy do spraw adm. Publicznej – między wojewodami a organami administracji zespolonej w różnych województwach,
- Minister właściwy do spraw adm. Publicznej po porozumieniu z organem sprawującym nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą – między wojewodą a organami administracji niezespolonej,
- Organ wyższego stopnia, lub w razie jego braku- minister administracji – między innymi organami administracji publicznej niż wyżej wymienione,
- Prezes Rady Ministrów – między organami administracji publicznej, gdy jednym z nich jest minister,
- Spory kompetencyjne między organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej rozstrzyga sąd administracyjny.
Z wnioskiem o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny może wystąpić:
- strona
- organ jst lub inny organ administracji publicznej pozostające w sporze
- Minister Sprawiedliwości, Prokurator Generalny
- Rzecznik Praw Obywatelskich
5. Pojęcie organu administracji publicznej w rozumieniu k.p.a.
Organ administracji publicznej – to podmiot, który prowadzi postępowanie, wydaje orzeczenia, posiada obowiązki, jest z mocy prawa powołany do załatwiania spraw w drodze decyzji administracyjnych ( minister, wojewoda, centralne organy administracji rządowej, terenowe organy administracji rządowej ( zespolonej i niezespolonej), organy jednostek samorządu terytorialnego.
6. Pojęcie właściwości organu i jej rodzaje.
Właściwość organu – to zdolność do rozstrzygania konkretnej sprawy. Do rozstrzygnięcia może być uprawniony tylko jeden organ.
Organy administracji publicznej przestrzegają z urzędu swojej właściwości rzeczowej i miejscowej.
Właściwość rzeczowa – ustala się ją według przepisów o zakresie działania danego organu.
Właściwość miejscowa - właściwość miejscową organu ustala się:
- w sprawach dotyczących nieruchomości - według miejsca położenia tej nieruchomości, jeżeli nieruchomość położona jest na obszarze dwóch lub więcej organów ( właściwości) – właściwym jest organ, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości,
- w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy – według miejsca, w którym zakład pracy jest, był lub ma być prowadzony,
- w innych sprawach – według miejsca zamieszkania ( siedziby), kraju, a w razie braku miejsca zamieszkania w kraju, według miejsca pobytu strony lub jednej ze stron.
Jeśli nie można ustalić właściwości miejscowej – sprawa należy do organu właściwego dla miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania, w razie niemożności ustalenia takiego miejsca – do organu właściwego dla obszaru dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. Nieprzestrzeganie właściwości organu stanowi przesłankę do stwierdzenia nieważności decyzji.
7. Wyłączenie pracownika i organu w/g k.p.a.
Pracownik organu administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu w sprawie:
- w której jest stroną albo pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa i obowiązki,
- swego małżonka oraz krewnych i powinowatych do II stopnia
- osoby związanej z nim tytułem przysposobienia, opieki lub kurateli,
- w której był świadkiem, biegłym albo był lub jest przedstawicielem jednej ze stron,
- w której brał udział w postępowaniu w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji,
- z powodu której wszczęto przeciw niemu dochodzenie służbowe, postępowanie dyscyplinarne lub karne,
- w której jedną ze stron jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.
Wyłączony pracownik podejmować może tylko czynności nie cierpiące zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron.
Organ administracji publicznej podlega wyłączeniu od załatwienia sprawy dotyczącej interesów majątkowych:
- jego kierownika lub osób pozostających z tym kierownikiem w stosunkach ( małżeńskim, krewni, powinowaci do II stopnia)
- osoby związanej z nim tytułem przysposobienia, opieki lub kurateli,
- osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie w organie bezpośrednio wyższego stopnia. Wyłączenie następuje z mocy prawa. Jeżeli wydał decyzję organ wyłączony od załatwienia sprawy – skutkuje to wznowieniem postępowania.
8. Charakter prawny zasad ogólnych k.p.a. i ich treść.
Zasady sformułowane w k.p.a. powinny być traktowane jak obowiązujące normy prawne, wobec czego ich naruszenie jest równoznaczne z naruszeniem prawa, a co za tym idzie naruszeniem praworządności.
1.Zasada legalizmu działania administracji publicznej – polega ona na tym, że organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa. Zasada ta łączy się z zasadą konstytucyjną , że organy administracji publicznej działają w granicach i na podstawie przepisów prawa. Sądy administracyjne oceniają działanie administracji na podstawie zasady legalizmu.
2.Zasada ogólna praworządności – polega na tym, że organ administracji publicznej jest zobowiązany do tego, by postępowanie w sprawie administracyjnej było prowadzone zgodnie z prawem mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.
3.Zasada prawdy materialnej (obiektywnej) – polega na tym, że organ podejmuje wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. Ustawodawca przyjmuje, że warunkiem koniecznym jest uprzednie poznanie faktów, by można było prawidłowo zastosować normę prawną.
4.Zasada załatwiania spraw – organ podejmuje wszelkie niezbędne kroki do załatwienia sprawy
5.Zasada uwzględniania z urzędu interesu społecznego i interesu obywatela – zasada ta oznacza, że przy załatwianiu sprawy ( wydawaniu decyzji) organ jest zobowiązany brać obie te przesłanki pod uwagę.
6.Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa – oznacza ona, że organy administracji publicznej obowiązane są tak prowadzić postępowanie, aby pogłębiać zaufanie obywateli do organów państwa oraz świadomość i kulturę prawną obywateli.
7.Zasada informowania – polega na tym, że organy mają obowiązek należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na zakres ich praw i obowiązków w postępowaniu. Organy czuwają , aby strony nie poniosły szkody z tytułu nieznajomości prawa. W tym celu udzielają im niezbędnych informacji, wyjaśnień i wskazówek oraz pouczeń o środkach
zaskarżania.
8.Zasada pogłębiania świadomości i kultury prawnej obywateli – odnosi się do stylu administrowania, organy mają pogłębiać zaufanie, chodzi tu o kulturę administrowania.
9.Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu (art 10 kpa)- polega na tym, że organy administracji publicznej mają obowiązek zapewnienia stronom czynnego udziału w postępowaniu ( w każdym jego stadium). Przed wydaniem decyzji należy umożliwić stronie wypowiedzenie się na temat przedstawionych jej zarzutów i żądań.
10Zasada przekonywania – zgodnie z tą zasadą organy administracji publicznej są zobowiązane wyjaśnić stronom motywy, jakimi kierują się przy załatwianiu sprawy, aby w miarę możliwości nie sięgać do środków przymusu. Mają one za zadanie przekonać stronę o słuszności decyzji ( motywy te znajdują się w rozstrzygnięciu decyzji, uzasadnieniu).
11.Zasada szybkości i prostoty postępowania – organy powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się środkami prostymi, zmierzającymi do szybiego jej załatwienia.
12.Zasada ugodowego załatwiania spraw - ustawa nakłada na organy obowiązek namawiania stron ( muszą być co najmniej dwie strony) do zawarcia ugody.
13.Zasada pisemności – oznacza, ze sprawy należy załatwiać w formie pisemnej. Formą pisemności sprawy są akta sprawy ( są urzeczywistnieniem tej zasady).Decyzje doręcza się stronom na piśmie, wyjątek: organ może załatwić sprawę ustnie, gdy przemawia za tym interes strony i przepis prawa to przewiduje( np. pomoc społeczna w nagłych wypadkach), jednakże z decyzji ustnej należy sporządzić protokół na piśmie.
14.Zasada dwuinstancyjności w administracji – oznacza ona, że co do zasady, każda sprawa może przechodzić tok instancji (I,II), ale tylko na wniosek strony. Dwuinstancyjność nakazuje porządek instancyjny: najpierw I instancja, następnie II , występuje zakaz wyprzedzania instancji.
15.Zasada względnej trwałości decyzji ostatecznej – oznacza, że decyzja od której nie przysługuje odwołanie w toku administracyjnej instancji – to decyzja ostateczna. Decyzje te podlegają domniemaniu o ich zgodności z prawem. Nie oznacza to jednak, że są całkowicie niezmienialne. Mogą ulec zmianie jeżeli jest to wskazane i przewidziane w KC lub ustawie.
16. Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnej – decyzje mogą być zaskarżane do Sądu Administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem na zasadach określonych w odrębnych ustawach.
9 Pojecie strony, teorie strony.
Stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie, albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
Teoria obiektywna – kładzie nacisk na to, że o statusie strony może rozstrzygać wyłącznie prawodawca. Strona nie może sama przesądzać o jej istnieniu jako strony i samodzielnie decydować.
Teoria subiektywna – zakłada z góry na wstępie, że dylemat ten nie da się rozwiązać, tylko w toku postępowania ( w konkretnej sprawie). Stronami mogą być osoby fizyczne i osoby prawne, a gdy chodzi o państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne i organizacje społeczne – również jednostki nie posiadające osobowości prawnej.
10. Organizacja społeczna w postępowaniu administracyjnym.
Organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem: wszczęcia postępowania i dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i gdy przemawia za tym interes społeczny ( odmowa wszczęcia lub dopuszczenia do postępowania jest zaskarżalna). Organ administracji publicznej, uznając żądanie organizacji społecznej za uzasadnione, postanawia o wszczęciu postępowania z urzędu lub o dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu. Na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej służy zażalenie. Organizacja społeczna uczestniczy w postępowaniu na prawach strony. Organizacja społeczna, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony, może za zgodą organu administracji publicznej przedstawić temu organowi swój pogląd w sprawie, wyrażony w uchwale lub oświadczeniu jej organu statutowego.
11. Zasady udziału prokuratora w postępowaniu administracyjnym.
Prokurator może:
-zwrócić się do organu w celu wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem,
- prokurator ma za zadanie strzec praworządności
- służy mu prawo udziału w każdym stadium postępowania
- organ nie może odmówić prokuratorowi udziału w postępowaniu,
- organ zawiadamia prokuratora o wszczęciu postępowania w każdym przypadku, gdy uzna jego udział w postępowaniu za niezbędny,
- prokurator ma prawo do wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej, sprzeciw prokuratora powinien być rozpatrzony i załatwiony w terminie 30 dni od daty jego wniesienia ,
- prokurator, który wniósł skargę do Sądu Administracyjnego, nie może z tych samych przyczyn wnieść sprzeciwu.
12. Reguły dokonywania doręczeń w postępowaniu administracyjnym.
Organ administracji publicznej doręcza pisma za pokwitowaniem przez pocztę, przez swoich pracowników lub przez inne upoważnione osoby lub organy. Przy doręczeniu obowiązuje zasada domniemania prawidłowości doręczenia ( uważa się, że pismo dotarło do adresata i że zapoznał się on z jego treścią i w konsekwencji na adresacie ciąży konsekwencja braku zastosowania się). Kodeks przewiduje pokwitowanie odbioru pisma przez adresata. Pismo uważa się za doręczone także w dniu odmowy jego przyjęcia. Występuje sposób doręczeń właściwy i zastępczy. Doręczenia właściwe polegają na doręczeniu pisma tej osobie dla której było przeznaczone. Obowiązkiem strony i ich przedstawicieli jest poinformowanie organu o zmianie adresu pod rygorem wywołania skutków prawnych przez doręczenie pisma na dotychczasowy adres. Pisma doręcza się osobom fizycznym w ich mieszkaniu lub miejscu pracy, lub lokalu administracji publicznej. W razie niemożności doręczenia pisma w taki sposób, można je doręczyć w każdym miejscu, gdzie można adresata zastać. Jednostkom organizacyjnym pisma doręcza się w lokalu ich siedziby do rąk osób upoważnionych do odbioru pism.
Doręczenie zastępcze polega na oddaniu pisma za pokwitowaniem do rąk osoby dorosłego domownika, sąsiada lub dozorcy, jeżeli te osoby podjęły się oddania pisma adresatowi. W razie niemożności doręczenia – pismo powinno być złożone na okres 7 dni w placówce pocztowej lub urzędzie gminy, a zawiadomienie o tym umieszcza się w skrzynce pocztowej adresata ( awizo). Doręczenie będzie skuteczne, gdy adresat odbierze pismo lub upłynie termin 7 dniowy, liczony od dnia następnego po złożeniu pisma. Strony mogą być zawiadamiane o decyzjach i innych czynnościach organów administracji publicznej przez obwieszczenie lub inny zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania, jeżeli przepis szczegółowy tak stanowi. W tych przypadkach zawiadomienie bądź doręczenie uważa się za dokonane po upływie 14 dni od dnia publicznego ogłoszenia.
13. Reguły dokonywania wezwań.
Organ administracji publicznej może wzywać osoby do udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień lub zeznań osobiście, jeżeli jest to niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy lub dla wykonania czynności urzędowych. Strona może uczestniczyć w czynnościach osobiście lub przez pełnomocnika. Obowiązek osobistego wstawiennictwa ogranicza się do obszaru gminy lub miasta, w którym osoba wezwana przebywa, lub do sąsiedniej gminy lub miasta. W przypadku, gdy nie jest wymagane osobiste stawiennictwo – organ może zwrócić się do innego równorzędnego sobie organu, by dokonał na użytek postępowania określonej czynności procesowej z udziałem osoby, która zamieszkuje , czy też przebywa na obszarze działania organu wezwanego.
Regułą jest forma pisemna wezwania, które powinno być doręczone adresatowi. Kodeks dopuszcza w przypadkach niecierpiących zwłoki wezwanie telegraficzne lub telefoniczne, a także przy użyciu innych środków łączności. Jeżeli stronę wezwano błędnie bez jej winy – przysługuje jej zwrot kosztów podróży.
14. Reguły sporządzania protokołów i adnotacji.
Protokoły i adnotacje służą utrwaleniu na piśmie czynności podejmowanych w toku postępowania. Protokół sporządza się z każdej mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności. Okoliczności istotne mają wartość dowodową jedynie, gdy utrwalono je w formie protokołu. Z treści protokołu powinno wynikać kto, kiedy, gdzie i jakich czynności dokonał, kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób w rezultacie tych czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby. Protokół powinien być odczytany wszystkim uczestnikom czynności. Rzetelne sporządzenie protokołu służy realizacji dochodzenia prawdy materialnej. Czynności organu, które nie mają istotnego znaczenia dla sprawy powinny być utrwalone w formie adnotacji. Adnotacja to krótka notatka służbowa, uwaga – sporządzona przez pracownika organu bez zachowania określonej formy. Można dokonać jej na podaniu wniesionym przez stronę.
15. Prawo wglądu w akta sprawy administracyjnej.
Prawo wglądu w akta sprawy wynika przede wszystkim z zasady czynnego udziału stron w postępowaniu. Nie dotyczy ona jawności zewnętrznej. Postępowanie administracyjne nie jest dostępne dla publiczności. Ma ono jawność wewnętrzną czyli prawny obowiązek do powiadamiania stron o poszczególnych czynnościach w celu umożliwienia im udziału w tych czynnościach oraz podjęcia właściwych środków dla wyjaśnienia sprawy i obrony interesów. Dostąpienie do wglądu do akt łączy się z zasadą prawdy materialnej. Organ obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt oraz utrwalenie uzyskanych wiadomości w formie notatek i odpisów. W przypadkach uzasadnionych strona może żądać uwierzytelnienia sporządzonych odpisów. Odmowa wglądu do akt sprawy następuje w drodze postanowienia, które jest zaskarżalne.
16.Obliczanie terminów wg k.p.a.
Terminem jest zdarzenie przyszłe, pewne od nastąpienia którego, prawo uzależnia wystąpienie skutków prawnych.
Możemy wyróżnić termin prawa materialnego ( nieprzywracalny) i termin prawa procesowego ( wyjątkowo nadaje się do przywrócenia). Występuje też termin w znaczeniu daty pewnej np: 14 dni, termin początkowy, termin końcowy.
Terminy oblicza się w dniach, tygodniach oraz miesiącach.
1.Jeżeli początkiem terminu określonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzględnia się dnia, w którym to zdarzenie nastąpiło. Upływ ostatniego z wyznaczonej liczby dni uważa się za koniec terminu.
2.Terminy określone w tygodniach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim tygodniu, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu,
3.Terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dania nie było w ostatnim miesiącu – to w ostatnim dniu tego miesiąca,
4.Jeżeli koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się najbliższy następny dzień roboczy.
Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem nadano pismo w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego, złożone w polskim urzędzie konsularnym, wysłane w formie dokumentu elektronicznego, złożone przez osobę pozbawioną wolności w administracji zakładu karnego.
17.Instytucja przywrócenia terminu.
W razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na prośbę zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni on, że uchybienie nastąpiło bez jego winy ( powinien podać logiczną argumentację).
Prośbę o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminu( nieprzywracalny).Jednocześnie z wniesieniem prośby należy dopełnić czynności, dla której, określony był termin.
O przywróceniu terminu postanawia właściwy w sprawie organ administracji publicznej. Od postanowienia o odmowie przywrócenia terminu służy zażalenie. Odmowę przywrócenia terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia postanawia ostatecznie organ właściwy do rozpatrzenia odwołania lub zażalenia .Przed rozpatrzeniem prośby o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia organ administracji publicznej na żądanie strony może wstrzymać wykonanie decyzji lub postanowienia.
18. Wymagania formalne podania, uzupełnienia jego braków, pozostawienie podania bez rozpatrzenia.
Żądanie strony dotyczące wszczęcia postępowania realizuje się poprzez wniesienie podania. Podania mogą być wnoszone pisemnie, telegraficznie, za pomocą poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu. Podanie powinno zawierać imię i nazwisko osoby wnoszącej podanie, jej adres i żądanie. Powinno być podpisane. Organ administracji publicznej obowiązany jest potwierdzić wniesienie podania, jeżeli strona wnosząca tego zażąda(art 64 k.p.a.).
Jeżeli w podaniu nie wskazano adresu wnoszącego i nie ma możliwości ustalenia tego adresu na podstawie posiadanych danych, podanie pozostawia się bez rozpoznania. Pozostawienie sprawy bez rozpoznania – może być zakończone w formie decyzji.
19.Współuczestnictwo stron w sprawie administracyjnej art. 62 k.p.a.
Art. 62 k.p.a. stwierdza, że można wszcząć i prowadzić jedno postępowanie dotyczące więcej niż jednej strony, jeżeli mamy do czynienia ze sprawą, w której prawa i obowiązki tych stron wynikają z tego samego stanu faktycznego oraz tej samej podstawy prawnej i gdy w sprawie tej właściwy jest ten sam organ administracji publicznej.
20. Pojęcie dowodu, inicjatywa dowodowa, reguły postępowania dowodowego.
Dowód jest podstawowym instrumentem służącym realizacji postępowania wyjaśniającego. Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny.
Inicjatywa dowodowa należy do organu administracji publicznej, który jest zobligowany do wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego. Oznacza to, że ciężar dowodu spoczywa na organie administracyjnym. Nie oznacza to, że strona nie może formułować stosownych wniosków dowodowych. Jest to konsekwencją zasady czynnego udziału stron w postępowaniu.
Reguły:
1.Organ ma pełną swobodę w zakresie dobierania środków dowodowych, w każdym stadium postępowania może zmienić, uzupełnić lub uchylić swoje postanowienie dotyczące przeprowadzenia dowodu.
2.Organ przeprowadzający postępowanie na wezwanie organu właściwego do załatwienia sprawy może z urzędu lub na wniosek strony przesłuchać również nowych świadków i biegłych na okoliczności będące przedmiotem tego postępowania,
3.Fakty powszechnie znane oraz fakty znane organowi z urzędu, nie wymagają dowodu, fakty znane organowi z urzędu, należy zakomunikować stronie,
4.Jeżeli strona żąda przeprowadzenia dowodu, którego przedmiotem jest okoliczność mająca znaczenie dla sprawy – należy takie żądanie uwzględnić.
Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej na 7 dni przed terminem. Strona ma prawo brać udział w przeprowadzeniu dowodu, może zadawać pytania świadkom, biegłym i stronom oraz składać wyjaśnienia.
21. Szczególne reguły przeprowadzania dowodu ze świadków, biegłych i oględzin.
I. Istotne znaczenie mają w postępowaniu administracyjnym zeznania świadków. Świadkami mogą być tylko osoby fizyczne dysponujące wiedzą o określonych faktach mających znaczenie w rozpoznawanej sprawie. Kodeks nakłada na wszystkich obowiązek zeznawania w charakterze świadka, jednak pewnym kategoriom osób służy prawo odmowy zeznań oraz prawo odmowy odpowiedzi na zadane pytanie. Określone są również kategorie osób, które nie mogą być świadkami .
1) Świadkami nie mogą być:
- osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń,
- osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały zwolnione z tego obowiązku
- duchowni, co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi,
2) Świadek może odmówić zeznań, jeśli jest małżonkiem strony, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem i powinowatym I stopnia, jeśli świadek pozostaje ze stroną w stosunku przysposobienia, opieki, kurateli,
3) Świadek może odmówić odpowiedzi na pytania, gdy odpowiedź mogłaby narazić jego lub jego bliskich na odpowiedzialność karną, hańbę, lub bezpośrednią szkodę majątkową. Świadka należy uprzedzić o prawie do odmowy zeznań oraz odpowiedzialności za fałszywe zeznania. Kodeks przewiduje możliwość stosowania sankcji administracyjnych w przypadku nieusprawiedliwionego braku stawiennictwa w charakterze świadka ( kara grzywny do 50 zł., a w razie ponownego niezastosowania się do wezwania – 200 zł.) , nie dotyczy to żołnierzy w czynnej służbie wojskowej ( ponoszą oni odpowiedzialność dyscyplinarną).
II. Gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ prowadzący postępowanie może zwrócić się do biegłego o wydanie opinii. Dowód z opinii biegłego może być przeprowadzony z urzędu jak i na wniosek strony. Biegli wypowiadają się co do okoliczności faktycznych na podstawie wiedzy fachowej i doświadczenia życiowego. Przedmiotem opinii biegłego są wiadomości specjalne ( np. wiadomości z zakresu medycyny, budownictwa, ochrony środowiska, komunikacji). Przedmiotem opinii biegłego nie mogą być wiadomości prawnicze. Opinia biegłego powinna zawierać uzasadnienie zajętego stanowiska z jednoczesnym odniesieniem się do innych wydanych w sprawie opinii.
III. Dowód z oględzin przeprowadzony jest wówczas, gdy konieczne jest dokonanie spostrzeżeń za pomocą zmysłów ( wzroku, słuchu, dotyku, smaku, węchu), co do właściwości jakiejś rzeczy czy miejsca. Z tego środka dowodowego można skorzystać w razie potrzeby. W praktyce sięga się do oględzin w sprawach budowlanych, z zakresu ochrony środowiska, gruntowych itp. Przedmiotem oględzin może być nieruchomość, rzecz ruchoma a nawet ciało człowieka ( np. w sprawach o choroby zawodowe).
22. Przepisy porządkowe w k.p.a. ( art. 88 k.p.a.)
Przepis ten ma zastosowanie w sytuacji, gdy na wezwanie organu, pomimo prawidłowego wezwania, osoba będąca świadkiem, biegłym bez uzasadnionej przyczyny odmówiła zeznania, wydania opinii, okazania przedmiotu, oględzin albo udziału w innej czynności urzędowej. Organ w tej sytuacji może zastosować karę grzywny do 50 zł., a w razie ponownego niezastosowania się do wezwania – grzywnę do 200 zł. Na postanowienie o ukaraniu grzywną służy zażalenie.
Organ, który nałożył karę grzywny, może na wniosek ukaranego, złożony w ciągu 7 dni od daty otrzymania zawiadomienia o ukaraniu, uznać za usprawiedliwioną nieobecność lub odmowę zeznania, wydania opinii i zwolnić od kary grzywny. Na odmowę zwolnienia od kary służy zażalenie. Ukaranie grzywną nie wyklucza możliwości zastosowania innych środków przymusu przewidzianych w przepisach szczególnych.
W stosunku do żołnierzy w czynnej służbie wojskowej – organ występuje do dowódcy jednostki wojskowej, w której żołnierz pełni służbę z wnioskiem o pociągnięcie do odpowiedzialności dyscyplinarnej.
23. Zawieszenie fakultatywne i obligatoryjne, forma i skutki zawieszenia, obowiązki organu przy zawieszeniu postępowania.
Zawieszenie obligatoryjne : Organ zawiesza postępowanie:
- w razie śmierci strony ( jeżeli wezwanie spadkobierców zmarłej osoby do udziału w postępowaniu nie jest możliwe, nie ma osoby sprawującej zarząd nad majątkiem)
jeśli postępowanie nie ulega umorzeniu jako bezprzedmiotowe,
- w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony
- w razie utraty przez stronę zdolności do czynności prawnych
- gdy rozpatrzenie sprawy i wydanie decyzji zależy od uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd.
Gdy ustąpią przyczyny uzasadniające zawieszenie postępowania, organ administracji publicznej podejmuje postępowanie z urzędu lub na wniosek strony.
Zawieszenie fakultatywne: Organ może zawiesić postępowanie, jeżeli zostaną spełnione kumulatywnie następujące przesłanki:
- wystąpi o to strona, na żądanie, której postępowanie wszczęto,
- nie sprzeciwiają się temu inne strony
- nie zagraża to interesowi społecznemu
Zawieszenie postępowania wstrzymuje bieg terminów przewidzianych w k.p.a.
Forma zawieszenia postępowania: Organ zawiesza postępowanie w drodze postanowienia, które doręcza się stronie i na które służy zażalenie.
Skutek zawieszenia: jeżeli w okresie 3 lat od daty zawieszenia postępowania, żadna ze stron nie zwróci się o podjęcie postępowania, to żądanie wszczęcia postępowania uważa się za wycofane.
Obowiązki organu przy zawieszeniu postępowania:
Jeżeli organ zawiesił postępowanie z urzędu lub na wniosek strony, to jest zobowiązany do podjęcia niezbędnych kroków w celu usunięcia przeszkody do dalszego prowadzenia postępowania, przy czym w przypadku zawieszenia na wniosek strony, organ postąpi tak, jeżeli przemawia za tym interes społeczny.
Jeżeli organ zawiesił postępowanie z powodu braku uprzedniego rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego, ma obowiązek wystąpić do właściwego organu lub sądu o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego, jeżeli jednak zawieszenie postępowania z tego powodu mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia i zdrowia ludzkiego, poważną szkodę dla interesu publicznego – organ ma obowiązek załatwić sprawę, rozstrzygając zagadnienie wstępne we własnym zakresie.
24. Umorzenie postępowania administracyjnego.
Umorzenie postępowania oznacza, że w danej sprawie nie będzie kontynuowane wszczęte postępowanie, oraz że sprawa nie zostanie rozstrzygnięta, co do istoty. Umorzenie oznacza, że zaistniały w toku postępowania trwałe i nieusuwalne przeszkody i z tego powodu nie może być ono kontynuowane.
Umorzenie obligatoryjne: - ma miejsce wówczas, gdy postępowanie z jakiejkolwiek przyczyny stało się bezprzedmiotowe – organ wydaje decyzję o umorzeniu postępowania.
Umorzenie fakultatywne: - organ może umorzyć postępowanie, jeżeli wystąpi o to strona na której żądanie postępowanie zostało wszczęte, nie sprzeciwiają się temu inne strony oraz gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym.
25. Współdziałanie z innymi organami przy załatwieniu sprawy.
Kodeks określa zasady wydawania decyzji przy współdziałaniu organów. Obowiązek współdziałania organów w procesie wydawania decyzji ustanowiony jest przede wszystkim .w przepisach prawa materialnego, gdzie używane są takie określenia jak: za zgodą, w uzgodnieniu, w porozumieniu, po zasięgnięciu opinii. Jeżeli przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ, decyzję wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ. Powinność zwrócenia się do innego organu lub organów o zajęcie stanowiska ciąży na organie prowadzącym postępowanie w załatwiającym sprawę. Organ ten jest obowiązany powiadomić stronę o swoim wystąpieniu do organu właściwego o zajęcie stanowiska. Organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska, obowiązany jest przedstawić je niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie 2 tygodni od dnia doręczenia mu żądania. Organ obowiązany do zajęcia stanowiska może w razie potrzeby przeprowadzić postępowanie wyjaśniające. Zajęcie stanowiska następuje w formie postanowienia, na które służy stronie zażalenie.
26. Pojęcie i rodzaje decyzji.
Decyzja administracyjna, to podstawowa ( ale nie jedyna) forma załatwienia sprawy, gdyż organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Decyzje rozstrzygają sprawę co do jej istoty w całości lub w części, albo w inny sposób kończą postępowanie w sprawie. Decyzje charakteryzuje czteroprzymiotnikowy charakter: jednostronność, zewnętrzność, konkretność, indywidualność.
Rodzaje decyzji:
-stricte procesowe, 2) konstytutywne, 3) deklaratoryjne, 4) związane – gdy prawo narzuca z góry określony sposób rozwiązania sprawy, jeśli zaistnieje określony stan faktyczny, 5) oparte na uznaniu administracyjnym – gdzie norma prawna stanowiąca podstawę do wydania decyzji pozwala na wybór sposobu rozstrzygnięcia, choć niekiedy może ustanawiać granice tego uznania, 6) decyzje dochodzące do skutku niezależnie od woli adresata ( powołanie do czynnej służby wojskowej) , 7) decyzje dochodzące do skutku zależnie od woli adresata ( np. zmiana nazwiska), 8) decyzje ostateczne, 9) decyzje nieostateczne.
27. Elementy decyzji administracyjnej, składniki dodatkowe.
Decyzja powinna zawierać:
1.oznaczenie organu administracji publicznej
2.datę wydania
3.oznaczenie strony lub stron
4.powołanie podstawy prawnej
5.rozstrzygnięcie
6.uzasadnienie faktyczne i prawne – można odstąpić od uzasadnienia, gdy decyzja uwzględnia w całości żądanie strony
7.pouczenie, czy i w jakim trybie służy od niej odwołanie
8.podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji
Składniki dodatkowe ( akcesoryjne ) decyzji:
1.nadanie decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności
2.warunek ( zdarzenie przyszłe i niepewne)\
3.termin ( zdarzenie przyszłe i pewne), gdy np. jego upływ spowoduje wygaśnięcie decyzji
4.załączniki
5.zlecenie – uzależnienie skutków albo trwania w obrocie prawnym decyzji od podejmowania przez stronę określonych czynności, ewentualnie posiadania przez stronę określonej cechy.
28. Związanie doręczoną decyzją.
Organ administracji publicznej, który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej doręczenia lub ogłoszenia, o ile przepisy kodeksu nie stanowią inaczej. Oznacza to, że organ nie może jej zmienić lub uchylić przed upływem terminu do wniesienia odwołania. Po wniesieniu odwołania decyzja może być zmieniona. Decyzja ostateczna wydana przez organ I lub II instancji wiąże organ, który ją wydał i inne organy w postępowaniu administracyjnym. Decyzja może być wzruszona tylko w przypadkach wskazanych w kodeksie.
Wyjątki:
- strona może w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia, zażądać jej uzupełnienia, co do rozstrzygnięcia bądź co do prawa odwołania, bądź też sprostowania zamieszczonego w niej pouczenia. Wtedy termin biegnie od daty doręczenia jej odpowiedzi
- organ może z urzędu lub na żądanie strony prostować w drodze postanowienia błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste pomyłki. Nie jest dopuszczalne sprostowanie, które prowadziłoby do odmiennego rozstrzygnięcia sprawy.
29. Uzupełnienie decyzji ( rektyfikacja)
Strona może żądać uzupełnienia decyzji, co do rozstrzygnięcia oraz pouczenia o prawie wnoszenia środków dowodowych. Strona może w terminie 14 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji zażądać jej uzupełnienia co do rozstrzygnięcia, bądź co do prawa odwołania, wniesienia w stosunku do decyzji powództwa do sądu powszechnego lub skargi do sądu administracyjnego, albo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia w tych kwestiach.
30. Sprostowanie błędów, wyjaśnienie treści decyzji.
Błędy pisarskie i rachunkowe oraz inne oczywiste pomyłki, organ administracji publicznej może prostować z urzędu lub na wniosek strony. Dokonuje tego w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
Na żądanie organu egzekucyjnego lub strony – organ administracji publicznej, który wydał decyzję jest zobowiązany wyjaśnić wątpliwości co do treści decyzji w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Błędne pouczenie w decyzji o przysługującym środku zaskarżenia nie może szkodzić stronie, która zastosowała się do tego pouczenia.
31. Rygor natychmiastowej wykonalności.
Dodatkowym, fakultatywnym elementem decyzji jest rygor natychmiastowej wykonalności. Może być on nadany decyzji nieostatecznej, gdy jest to niezbędne ze względu na ochronę zdrowia lub życia albo dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami lub ze względu na wyjątkowo ważny interes strony. W ostatnim przypadku, organ może od strony zażądać stosownego zabezpieczenia wydając postanowienie. Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji również po jej wydaniu. W tym przypadku organ wydaje postanowienie, na które służy stronie zażalenie. Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności powinno być uzasadnione.
32. Reguły zawierania ugody administracyjnej.
Strony mogą zawrzeć ugodę w sprawie, w której toczy się postępowanie przed:
- organem I instancji lub organem odwoławczym do czasu wydania przez organ decyzji w sprawie, jeżeli:
a) przemawia za tym charakter sprawy
b) przyczyni się to do uproszczenia lub przyśpieszenia postępowania
c) nie sprzeciwia się temu przepis prawa
Jeżeli strony złożą zgodne oświadczenie o zamiarze zawarcia ugody, to organ administracji publicznej jest zobowiązany do odroczenia wydania decyzji i wyznaczenia stronom terminu do jej zawarcia. Organ załatwia sprawę w drodze decyzji, jeżeli jedna ze stron zawiadomi o odstąpieniu od zamiaru zawarcia ugody lub strony nie dotrzymają terminu do jej zawarcia. Ugodę sporządza się w formie pisemnej. Organ administracji publicznej odmówi zatwierdzenia ugody, gdy zawarto ją z naruszeniem prawa, nie uwzględniono stanowiska innego organu w sprawie w której zajęcie takiego stanowiska było wymagalne, gdy ugoda narusza interes społeczny lub słuszny interes stron.
Elementy ugody:
1)- data sporządzenia, 2)- oznaczenie organu, 3)- oznaczenie stron, 4)- przedmiot i treść ugody, 5)- wzmianka o jej odczytaniu i przyjęciu przez strony, 6)- podpis upoważnionego pracownika. Zatwierdzona ugoda wywołuje takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego.
33. Reguły wydawania postanowień wg k.p.a.
W toku postępowania organ administracji publicznej wydaje postanowienia. Postanowienia dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej.
Postanowienie powinno zawierać: 1) oznaczenie organu administracji publicznej, 2) datę jego wydania, 3) oznaczenie strony lub stron biorących udział w postępowaniu
4) powołanie podstawy prawnej, 5) rozstrzygnięcie, 6) pouczenie – czy i w jakim trybie służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego, 7) oraz podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do jego wydania. Postanowienie powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne, jeżeli służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego oraz gdy zostało wydane na skutek zażalenia na postanowienie.
Postanowienia zaskarżalne doręcza się stronom na piśmie. Może ono być ogłoszone ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawa nie stoi temu na przeszkodzie ( powinno być utrwalone w formie protokołu)
34. Opłaty i koszty postępowania.
Mogą wystąpić takie sytuacje, gdy strona wnosząc o wszczęcie postępowania, wnosi z góry opłatę skarbową. Jeżeli strona nie wpłaciła należności tytułem opłat i kosztów, organ wyznacza jej termin do wniesienia należności nie krótszy niż 7 dni i nie dłuższy niż 14 dni. Jeżeli w wyznaczonym terminie strona nie uiści należności, podanie podlega zwrotowi lub czynności uzależniona od opłaty zostanie zaniechana. Organ powinien załatwić podanie mimo nieuiszczenia należności, jeżeli za niezwłocznym załatwieniem sprawy przemawiają względy społeczne lub ważny interes strony, oraz gdy wniesienie podania jest czynnością, dla której jest ustanowiony termin zawity, gdy podanie wniosła osoba zamieszkała za granicą.
Do kosztów postępowania zalicza się:
- koszty podróży, - koszty oględzin, - koszty doręczania stronom pism, - inne koszty związane bezpośrednio z rozstrzygnięciem sprawy.
Stronę obciążają te koszty, które: - wynikły z winy strony, - zostały poniesione w interesie lub na żądanie strony, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie.
Organ administracji publicznej jednocześnie z wydaniem decyzji ustala w drodze postanowienia: - wysokość kosztów postępowania, - osoby zobowiązane do ich poniesienia, - termin, - sposób ich uiszczenia.
Wszelkie nieuiszczone w terminach opłaty, podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o egzekucji administracyjnej świadczeń pieniężnych. Pracownik organu administracji publicznej, winny błędnego wezwania strony, obowiązany jest do zwrotu wynikłych stąd kosztów.
35. Rodzaje środków kontroli wg k.p.a.
Środki kontroli wg k.p.a. można podzielić na:
I. Ze względu na przedmiot rozstrzygnięcia:
- zwyczajne ( odwołanie, zażalenie)
- nadzwyczajne ( wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji, sprzeciw prokuratora, skarga w sprawie rozstrzygniętej decyzją ostateczną, zmianę lub uchylenie decyzji ostatecznych)
II. Ze względu na wpływ użycia tego środka na tok instancji:
- dewolutywne czyli takie, których użycie czyni właściwym do rozpoznania organ wyższego stopnia ( np. żądanie stwierdzenia nieważności decyzji- dewolutywność bezwzględna, odwołanie – dewolutywność względna)
- niedewolutywne czyli takie, których użycie nie powoduje wskazanego skutku ( np. wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy).
III. Ze względu na skutki prawne, jakie powoduje użycie środka:
- suspensywne –czyli skorzystanie z tego typu środka powoduje wstrzymanie wykonalności rozstrzygnięcia , bądź to w sposób bezwzględny ( np. stwierdzenie nieważności decyzji), bądź względny ( np. odwołanie, zażalenie, wznowienie postępowania)
- niesuspensywne – występują rzadko ( nie wstrzymują wykonalności rozstrzygniecia).
IV. ze względu na dopuszczalność wnoszenia danego środka samodzielnie:
- samoistne – są regułą w k.p.a.
- niesamoistne – występują wyjatkowo ( np. wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania wnoszony wraz z odwołaniem).
V. ze względu na wymogi jakie powinien spełniać środek kontroli:
- formalne – czyli te, które mogą być wnoszone przez podmioty legitymowane, w ściśle określonym terminie, przypisanej formie,
- nieformalne – ( np. spowodowanie postępowania kontrolnego w trybie skargowym)
VI. ze względu na tryb postępowania:
- środki występujące w postępowaniu administracyjnym
- środki stosowane w postępowaniu przed sądem administracyjnym.
36. Warunki formalne wniesienia odwołania
Odwołanie musi pochodzić od strony lub podmiotu działającego na prawach strony, powinno być wniesione w ustawowym terminie i z zachowaniem obowiązującego tryby, tzn. za pośrednictwem organu I instancji do organu właściwego do rozpoznania odwołania, z wyjątkiem( od decyzji Ministra, Kolegium Odwoławczego – ponowne rozpatrzenie sprawy). Odwołanie nie wymaga szczególnego uzasadnienia. Wystarczy, że z odwołania wynika, że strona jest niezadowolona z wydanej decyzji.
37. Badanie odwołania pod względem formalnym.
Jest to pierwsza faza postępowania odwoławczego.
Od decyzji wydanej w I instancji, stronie służy odwołanie tylko do jednej instancji. Właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy. Od decyzji wydanej w I instancji przez Ministra lub SKO nie służy odwołanie, jednakże strona niezadowolona z decyzji może zwrócić się do tego organu z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję. Odwołanie wnosi się w terminie 14 dni od dnia doręczenia ( ogłoszenia) decyzji stronie, i ile przepisy szczególne nie przewidują innego terminu.
38. Instytucja samokontroli w postępowaniu odwoławczym.
Samokontrola – to prawo do wykonywania przez organ oceny swojego postępowania.
(Art.131)
1) Jeżeli odwołanie wniosły wszystkie strony, a organ administracji publicznej, który wydał decyzję uzna, że to odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać decyzję, w której zmieni lub uchyli zaskarżoną decyzję,
2) Gdy odwołanie wniosła jedna ze stron, a pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji – organ również może wydać decyzję, w której zmieni lub uchyli zaskarżoną decyzję. Od nowej decyzji służy stronom odwołanie.
39. Decyzje zapadające w postępowaniu odwoławczym.
Organ odwoławczy wydaje decyzję, w której :
1.utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję
2.uchyla zaskarżoną decyzję w całości lub w części i w tym zakresie orzeka, co do istoty sprawy,
3.umarza postępowanie odwoławcze
Organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji, gdy rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w całości lub w znacznej części. Przekazując sprawę, organ ten może wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.
40. Zakaz „ reformatio in peius” w postępowaniu administracyjnym.
Organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że :
- rażąco narusza prawo
- rażąco narusza interes społeczny.
41. Reguły wnoszenia zażaleń na postępowanie.
Na wydane w toku postępowania postanowienie stronie służy zażalenie, o ile k.p.a. tak stanowi. Wnosi się je w terminie 7 dni od dnia doręczenia postanowienia stronie, a gdy postanowienie zostało ogłoszone ustnie, -od dnia jego ogłoszenia stronie. Postanowienie, na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednakże organ administracji publicznej, który wydał postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione. W sprawach nieuregulowanych mają zastosowanie przepisy odnoszące się do odwołań.
42. Skutki procesowe wniesionego odwołania i zażalenia ( problem suspensywności środka prawnego).
1) Przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu
2)Wniesione w terminie odwołanie wstrzymuje wykonanie decyzji
Przepisów tych nie stosuje się jednak gdy:
-decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności
-decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy
Ponadto decyzja podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron. Organ odwoławczy może w uzasadnionych przypadkach wstrzymać natychmiastowe wykonanie decyzji.
Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednakże organ administracji publicznej, który wydał postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione.
43. Zmiana lub uchylenie decyzji ostatecznej na podstawie art. 154 i 155 k.p.a.
Decyzja ostateczna, na mocy której, żadna ze stron nie nabyła prawa, może być w każdym czasie uchylona lub zmieniona:
-przez organ administracji publicznej, który ją wydał,
- lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony
Decyzja ostateczna, na mocy której strona nabyła prawo, może być za zgodą strony w każdym czasie zmieniona lub uchylona:
- przez organ, który ją wydał,
- lub przez organ wyższego stopnia, jeśli przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony.
44. Zmiana lub uchylenie decyzji ostatecznej w stanie tzw. „ wyższej konieczności” ( art.161 k.p.a.).
Minister może uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie każdą decyzję ostateczną, jeżeli w inny sposób nie można usunąć stanu zagrażającego życiu lub zdrowiu ludzkiemu albo zapobiec poważnym szkodom dla gospodarki narodowej lub ważnych interesów państwa.
Uprawnienie takie przysługuje również wojewodzie w stosunku do decyzji wydawanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach należących do zadań z zakresu administracji rządowej.
Stronie, która poniosła szkodę wskutek uchylenia lub zmiany decyzji, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę od organu, który uchylił lub zmienił decyzję. Organ ten w drodze decyzji orzeka również o odszkodowaniu.
Roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym stała ważna ostateczna decyzja uchylająca lub zmieniająca decyzję.
45. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji.
Organ administracji publicznej, który wydał decyzję w I instancji stwierdza jeje wygaśnięcie, w formie decyzji jeżeli:
- decyzja stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji nakazuje przepis prawa, albo gdy leży to w interesie społecznym lub w interesie strony,
- decyzja została wydana z zastrzeżeniem przez stronę określonego warunku.
46. Przesłanki do wznowienia postępowania administracyjnego.
Postępowanie administracyjne zostaje wznowione, jeżeli:
1.zostały ustalone okoliczności faktyczne w poprzedniej decyzji na podstawie fałszywych dowodów,
2.decyzja została wydana w wyniku przestępstwa
3.decyzję wydał pracownik lub organ podlegający wyłączeniu
4.strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu
5.wyszły na jaw istotne dla sprawy fakty i nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji ale nieznane organowi
6.decyzja została wydana bez wymaganego przez prawo stanowiska innego organu
7.zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji
8.decyzję wydano w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które następnie zostało uchylone lub zmienione
9.nastąpiło orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności aktu normatywnego będącego podstawą wydanej decyzji z konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą.
47. Orzeczenia zapadające w wyniku wniesienia podania o wznowienie postępowania.
Organ administracji publicznej wydaje decyzję w której:
1.odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia na podstawie przesłanek 1-9, lub
2.uchyla decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia na podstawie przesłanek 1-9 i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy
3.gdy w wyniku wznowienia postępowania nie można uchylić decyzji na skutek okoliczności ( art.146 gdy od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło 10 lat ( fałszywe dowody, decyzja wydana w wyniku przestępstwa) lub 5 lat ( pozostałe przesłanki wznowienia postępowania) – organ stwierdza tylko, że zaskarżona decyzja wydana została z naruszeniem prawa i podaje powód z powodu którego nie uchylił tej decyzji.
48. Przesłanki i właściwość organu do stwierdzenia nieważności decyzji.
Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:
1.została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości
2.została wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa
3.dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną
4.została skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie
5.była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały
6.w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą
7.zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.
Nie stwierdza się nieważności decyzji z wyżej wymienionych przyczyn, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło lat 10, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.
Organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzję wydał Minister lub SKO – ten organ.
49. Nieważność względna i bezwzględna aktu administracyjnego.
Nieważność względna aktu administracyjnego ma miejsce gdy:
1.decyzja została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości
2.ecyzja dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną
3.stała skierowana do osoby niebędącej stroną w sprawie
4.wiera wadę powodująca jej nieważność z mocy prawa
Nie stwierdza się nieważności decyzji z wyżej wymienionych przyczyn, jeżeli od dnia jej wydania upłynęło lat 10, a także, gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne.
Nieważność bezwzględna ma miejsce gdy:
1.dana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa
2.była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma trwały charakter
3.w razie wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą.
50. Orzeczenia zapadające w wyniku postępowania o stwierdzenie nieważności decyzji.
Stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnej następuje w formie decyzji.
Odmowa wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji następuje również w drodze decyzji.
Jeżeli nie można stwierdzić nieważności decyzji na skutek przesłanek zawartych w art.156 §2 ( tj. nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn: naruszenie przepisów o właściwości, decyzja dotyczy sprawy rozstrzygniętej już inną decyzją, została skierowana do osoby która nie była stroną w sprawie, zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa, jeżeli od dnia jej doręczenia upłynęło lat 10, a także gdy decyzja wywołała nieodwracalne skutki prawne) – organ administracji publicznej ogranicza się do stwierdzenia , że decyzja zaskarżona została wydana z naruszeniem prawa oraz wskazuje okoliczności, z powodu których nie stwierdził nieważności decyzji.
Organ wydaje postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji , jeżeli zachodzi prawdopodobieństwo, że jest ona dotknięta jedną z wad wymienionych w art. 156 §1, z urzędu lub na wniosek strony na które służy zażalenie.
51. Roszczenie odszkodowawcze w wyniku uchylenia decyzji , w wyniku wznowienia postępowania lub stwierdzenia jej nieważności.
Stronie, która poniosła szkodę na skutek uchylenia decyzji lub jej zmiany, służy roszczenie o odszkodowanie za poniesioną rzeczywistą szkodę od organu, który uchylił lub zmienił decyzję .Organ ten w drodze decyzji orzeka też o odszkodowaniu.
Roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem 3 lat od dnia , w którym stała się ostateczna decyzja uchylająca lub zmieniająca decyzję.
52. Podstawowe reguły postępowania w sprawach skarg i wniosków ( właściwość organów, forma załatwienia skargi, kwalifikacja skargi w warunkach określonych w art. 233-235 k.p.a.
1) Skarga w sprawie indywidualnej, która nie była i nie jest przedmiotem postępowania administracyjnego – powoduje wszczęcie postępowania, jeżeli została złożona przez stronę. Jeżeli skarga taka pochodzi od innej osoby – może spowodować wszczęcie postępowania z urzędu ( chyba, że przepisy wymagają do wszczęcia postępowania żądania strony)
2) W sprawie, w której toczy się postępowanie administracyjne – skarga złożona przez stronę podlega rozpatrzeniu w toku postępowania, zgodnie z k.p.a.
3) Skargę w sprawie, w której w toku postępowania administracyjnego została wydana decyzja ostateczna - uważa się zależnie od jej treści za żądanie wznowienia postępowania lub za żądanie stwierdzenia jej nieważności albo jej uchylenia lub zmiany z urzędu.