Prawo karne

1. Czas popełnienia przestępstwa?
Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie, w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był zobowiązany. Czas popełnienia przestępstwa rozpoczyna się od momentu, w którym został zaplanowany.
2. Miejsce popełnienia przestępstwa?
Czyn zabroniony uważa się za popełniony w miejscu, w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był zobowiązany albo gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał nastąpić.
3. Pojęcie przestępstwa?
Przestępstwem jest czyn człowieka zabroniony przez ustawę pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.
4. Podmiot przestępstwa?
Sprawcą może być w zasadzie wyłącznie osoba fizyczna, ponieważ odpowiedzialność karna opiera się na indywidualnej winie jednostki. Odpowiedzialności karnej podlega ten kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat.
WYJĄTKI:
1. sprawca, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się poważnych przestępstw wymienionych w art. 10 par. 2 może odpowiadać na zasadach określonych w kodeksie karnym, jeżeli okoliczności oraz stopień rozwoju sprawcy jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają a w szczególności jeżeli poprzednio stosowano środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.
2. w stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu 17 lat lecz przed ukończeniem 18 lat sąd zamiast kary może stosować środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawcy oraz stopień rozwoju sprawcy i ich właściwości, warunki osobiste za tym przemawiają.
3. Młodociani. Na zasadach określonych w KK odpowiadają młodociani -osoby, które w czasie popełniania czynu zabronionego miały ukończone 17 lat, ale nie ukończyły 21 roku życia, a w czasie orzekania w pierwszej instancji nie miały ukończonych 24 lat, ale KK przewiduje modyfikacje w zakresie odpowiedzialności, w tym zasadę preferencji celu wychowawczego przy orzekaniu kary oraz wykonywania orzeczonych kar.
5. Przestępstwa z działania i zaniechanie oraz przestępstwa materialne i formalne?
A)Przestępstwa materialne charakteryzuj ą się tym, że wywołanie przez sprawcę określonego skutku jest znamieniem ustawowym.
B) Przestępstwa formalne, nie jest konieczne zaistnienie określonego skutku. Karalne jest samo przestępne zachowanie.
6. Typy przestępstw?
1. Typ zasadniczy przestępstwa stanowi charakterystykę zachowań najbardziej typowych dla naruszenia normy sankcjonowanej, np. gwałt
2. Typ kwalifikowany wyróżnia się cechą wpływającą na zwiększenie bezprawia, cecha ta może być skutek albo sposób działania, np. gwałt zbiorowy.
3. Typ uprzywilejowany charakteryzuje się niższą sankcja niż w typie podstawowym, co spowodowane jest szczególnymi okolicznościami czynu, jego małą wagę oraz określona sytuację psychiczna sprawcy.
7. Cechy i funkcje prawa karnego?
A)Cechy prawa karnego:
- uniwersalizm- polega na tym, że prawo to nie normuje tylko jednej określonej sfery stosunków społecznych.
- subsydiarność- polega na tym, że przewiduje karalność najważniejszych naruszeń stosunków społecznych, ich naruszenia które są regulowane przez przepisy innych gałęzi prawa.
B) Funkcje prawa karnego:
1. F. Sprawiedliwościowa- stosowanie prawa karnego materialnego zapewniało realizację poczucia sprawiedliwości osoby karanej, jej rodziny, społeczeństwa po przez ukaranie sprawcy.
2. F. Ochronna- polega ona na ochronie przed zamachami dóbr ważnych dla każdego społeczeństwa jak i dla każdej jednostki tego społeczeństwa.
3. F. Gwarancyjna- polega na tym, że zakres czynów zabronionych dla obywatela musi być określony, a sądy mogą stosować tylko takie kary, które zostały określone w ustawie.
4. F. Afirmacyjno- motywacyjna- prawo karne określa po przez normy zakazujące określonego zachowania, standardy postępowania w społeczeństwie.
5. F. Prewencyjno- wychowawcza- polega na oddziaływaniu zapobiegawczo- wychowawczym w celu przestrzegania prawa.
6. F. Restytutywna- polega na tym, aby umożliwić sprawcy naprawienia pokrzywdzonemu wyrządzonej przestępstwem szkody.
8. Zasady prawa karnego?
1. Odpowiedzialności karnej za czyn- oznacza ona, że sprawca ponosi odpowiedzialność karna tylko za czyn, a nie za myśli, poglądy czy zamiary.
2. Winy- zgodnie z art. 1, por. 3: nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu.
3. Odpowiedzialności indywidualnej- oznacza, że za przestępstwo popełnione przez jednostkę odpowiada tylko ta jednostka, a nie zbiorowość ludzka.
4. Humanitaryzmu- art. 3 kodeksu karnego: kary i inne środki przewidziane w kodeksie stosuje się z uwzględnieniem zasad humanitaryzmu w szczególności z poszanowaniem godności człowieka.
5. Nullum crimen sine lege i Nulla peena sine lege- nie ma przestępstwa bez ustawy i nie można stosować kar, które nie są określone w ustawie.
6. Lex retro non agit- prawo nie działa wstecz.
9. Wina umyślna i nieumyślna?
Wina umyślna- czyn zabroniony popełniony jest umyślnie jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia tj. chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia i na to się godzi.
Wina nieumyślna- czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach mimo, że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.
10. Niepoczytalność i poczytalność?
Niepoczytalność- oznacza brak możliwości rozpoznania znaczenia swojego czynu lub pokierowania swoim postępowaniem, który zachodzi w chwili czynu i który spowodowany jest chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym lub innym zakłóceniem czynności psychicznych. Konsekwencją niepoczytalności jest brak winy i w efekcie sprawca nie popełnia przestępstwa.
Poczytalność ograniczona- polega na tym, że zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem jest w znacznym stopniu ograniczona. W takiej sytuacji sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.
11. Obrona konieczna?
Polega na odpieraniu bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro chronione prawem przy użyciu środków koniecznych do odparcia tego zamachu i w sposób współmierny do niebezpieczeństwa zamachu. Zamachem jest takie zachowanie człowieka, które stwarza bezpośrednie zagrożenie dla dobra korzystającego z obrony prawnej.
12. Stan wyższej konieczności?
Występuje gdy określonemu dobru grozi niebezpieczeństwo, które można odwrócić przez poświęcenie innego dobra, także korzystającego z prawnej ochrony.
Podstawowym elementem stanu wyższej konieczności jest bezpośrednie niebezpieczeństwo grożące danemu dobru, a więc także które grozi natychmiast. Zachowanie sprawcy będzie mogło być uznane za działanie w stanie wyższej konieczności gdy zostaną spełnione zasady:
- subsydiarności
- proporcjonalności dóbr
- wyłączenia.
13. Formy stadialne popełnienia przestępstwa?
1. Przygotowanie: zachodzi wtedy, gdy sprawca w celu popełnienia czynu zabronionego podejmuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego bezpośrednio do jego dokonania w szczególności w tym celu wchodzi w porozumienie z inną osobą, uzyskuje lub sporządza plan działania.
Przygotowanie jest karalne tylko wtedy gdy ustawa tak stanowi.
Nie podlega karze ten kto dobrowolnie od niego odstąpił w szczególności zniszczył przygotowane środki lub zapobiegł skorzystaniu z nich w przyszłości.
W razie wejścia w porozumienie z inna osobą w celu popełnienia czynu zabronionego nie podlega karze ten, kto nad to podjął istotne starania zmierzające do zapobieżenia dokonaniu czynu zabronionego.
2. Usiłowanie: za usiłowanie odpowiada ten, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje.
Usiłowanie charakteryzuje się występowaniem trzech elementów:
- zamiar popełnienia czynu zabronionego
- zachowanie zmierzające bezpośrednio do dokonania
- brak dokonania.
14. Formy zjawiskowe popełnienia przestępstwa?
1. sprawstwo: najczęstszą formą jest sprawstwo indywidualne wykonawcze, które polega na wypełnieni przez jedną osobę własnym zachowaniem wszystkich znamion czynu zabronionego.
2. współsprawstwo: polega na tym, że dwie lub więcej osób działając w porozumieniu realizuje czyn zabroniony, przy czym porozumienie to musi nastąpić przed lub w trakcie tej realizacji, jego forma jest dowolna a istotę wyczerpuje uzgodnienie popełnienia wspólnie przestępstwa.
3. sprawstwo kierownicze: polega na tym, że sprawca kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę lub wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie poleca jej wykonanie czynu zabronionego.
4. podżeganie: polega na nakłanianiu innej osoby do dokonania czynu zabronionego. Nakłanianie może wystąpić w dowolnej formie, musi zawsze jednak wywołać u tej osoby zamiar popełnienia czynu zabronionego. Podżegać można tylko w zamiarze bezpośrednim.
5. pomocnictwo: polega na ułatwieniu innej osobie dokonania czynu zabronionego, ułatwienie może w szczególności polegać na dostarczeniu narzędzi, środka przewozu, udzielenia informacji. Pomocnictwo może też polegać na zaniechaniu.
15. Kara ograniczenia wolności?
Kara ograniczenia wolności trwa w zasadzie najmniej 1 miesiąc, najwyżej 12 miesięcy.
Skazany w czasie odbywania kary:
1.nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu
2.jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd
3.ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.
16. Kara grzywny?
Może ona występować w dwóch formach:
1.jako grzywna kwotowa- polega na tym, że sąd wskazuje w wyroku wysokość kwoty pieniężnej, którą skazany ma obowiązek uiścić na rzecz Skarbu Państwa.
2.jako grzywna orzekana w stawkach dziennych- wyróżniamy dwa etapy jej orzekania. W pierwszym, sąd określa liczbę stawek dziennych, na którą skazuje oskarżonego. W drugim etapie sąd określa w jednostkach pieniężnych wysokość stawki dziennej, powinna być ona określona w zależności od zamożności i możliwości zarobkowych skazanego.
17. Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności:
Wyróżniamy trzy sytuacje:
1.sprawca przy popełnieniu przestępstwa nadużył stanowiska lub zawodu np. dyrektor wykorzystuje stanowisko do wymuszania na podwładnych stosunków seksualnych.
2.sąd okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.
3.orzeczenie zakazu prowadzenia określonej działalności gospodarczej możliwe jest w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem takiej działalności, jeżeli dalsze prowadzenie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.
18. Pozbawienie praw publicznych:
Wyróżniamy dwie grupy pozbawienia praw publicznych traconych przez skazanego:
Pierwsza grupa dotyczy uprawnień związanych z działalnością w sferze publicznej. Skazany traci więc:
1.czynne i bierne prawo wyborcze do organów władzy publicznej, organów samorządu zawodowego lub gospodarczego
2.prawo do udziału w wymiarze sprawiedliwości, a więc prawo do wykonywania funkcji sędziego, ławnika, prokuratora, obrońcy
3.prawo do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego
4.posiadany stopień wojskowy i powraca do stopnia szeregowego ( w przypadku żołnierzy).
Druga grupa uprawnień traconych w razie orzeczenia pozbawienia praw publicznych obejmuje:
1.utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych
2.utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia prawa.
19. Nadzwyczajne złagodzenie kary:
Nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo wymierzeniu kary łagodniejszego rodzaju według następujących zasad:
1.jeżeli czyn stanowi zbrodnię, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagrożenia
2.jeżeli czyn stanowi występek przy czym dolna granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od roku sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności
3.jeżeli czyn stanowi występek przy czym dolną granica ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności niższa od roku sąd wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wolności
4.jeżeli czyn zagrożony jest alternatywnie grzywną, ograniczeniem wolności albo pozbawieniem wolności, nadzwyczajne złagodzenie kary polega na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu środka karnego.
20. Warunkowe umorzenie postępowania karnego:
Warunkowe umorzenie stosuje sąd. Umorzenie następuje na okres próby, który może wynosić od 1 roku do 2 lat. Sens tej instytucji polega na tym, że unika się nie tylko wymierzania sprawcy kary, ale również wyroku skazującego i znacznej części samego postępowania karnego, stanowiącego dla sprawcy na ogół poważną dolegliwość.

Przesłanki zastosowania warunkowego umorzenia postępowania karnego następuje gdy:
1.popełnione przestępstwo jest zagrożone karą nieprzekraczającą 3 lat pozbawienia wolności
2.sprawca nie był dotychczas karany za przestępstwo umyślne ( nie bierze się jednak pod uwagę skazań, które uległy zatarciu)
3.okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości
4.wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne
5.istnieje pozytywna prognoza co do tego, że sprawca pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, a w szczególności nie popełni nowego przestępstwa.

Warunkowe umorzenie może być połączone z dozorem kuratora, lub osoby godnej zaufania albo stowarzyszeniu, instytucji lub odpowiedniej organizacji społecznej.

Umarzając warunkowo postępowanie można też nałożyć na sprawcę pewne obowiązki w postaci:
obowiązku informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby
obowiązku przeproszenia pokrzywdzonego
wykonywania obowiązku alimentacyjnego]
powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających
powstrzymanie się od kontaktowania się z pokrzywdzonymi lub innymi osobami w określony sposób.

Umorzenie warunkowe staje się definitywne, jeżeli sprawca w okresie próby potwierdzi swoim zachowaniem słuszność pozytywnej prognozy, która była przesłanką podjęcia decyzji o umorzeniu. Natomiast jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został skazany, sąd podejmuje postępowanie karne:
Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności popełnił inne przestępstwo albo uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody.
Sąd może również podjąć postępowanie, jeżeli sprawca po wykonaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu, lecz przed jego uprawomocnieniem się rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności, gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.
21. Warunkowe zawieszenie wykonania kary:
Warunkowe zawieszenie wykonania kary jest jedną z odmian warunkowego skazania. Warunkowe skazanie polega na stwierdzeniu winy sprawcy w wyroku skazującym z jednoczesnym poddaniem sprawcy próbie, od której wyniku zależy, jaką definitywnie dolegliwość poniesie on za popełnione przestępstwo. Jest to więc odroczenie ostatecznego rozstrzygnięcia w postaci powstrzymania się od orzeczenia kary lub od wykonania orzeczonej kary.

Przesłanki zastosowania warunkowego zawieszenia wykonania kary w polskim prawie karnym są następujące:
1.orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 2 lat, karę ograniczenia wolności albo grzywnę samoistną ( tj. grzywnę nie obok kary pozbawienia wolności)
2.wymierzenie kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania jest wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa ( jest to więc warunek tzw. pozytywnej prognozy do sprawcy).

Istotą warunkowego zawieszenia jest poddanie sprawcy próbie. Okres próby oznacza sąd w granicach od 2 do 5 lat – w wypadku zawieszenia kary pozbawienia wolności, zaś od roku do 3 lat w wypadku zawieszenia grzywny lub kary ograniczenia wolności. Jeżeli sąd zawiesza wykonanie kary młodocianemu lub wielokrotnemu recydywiści, okres próby oznacza w granicach od 3 do 5 lat.
Pomyślny przebieg okresu próby powoduje, że po 6 miesiącach od jego zakończenia skazanie ulega z mocy prawa zatarciu, jeżeli jednak warunkowe zawieszenie połączone było z orzeczeniem grzywny lub środka karnego, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania.

Niepomyślny przebieg okresu próby powoduje, że sąd zarządza lub może zarządzić wykonanie kary uprzednio warunkowo zawieszonej. Obligatoryjne jest zarządzenie wykonania kary, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności.
Natomiast sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych. Sąd może też zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności, gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.

22. Przesłanki procesu karnego:
Przesłankami procesu karnego to sytuacje od których przepisy procesu karnego uzależniają wszczęcie i prowadzenie procesu karnego.

Podział przesłanek:
Materialne- źródłem ich są przepisy prawa karnego materialnego.
Formalne- przesłanki których źródłem są przepisy procesu karnego
Dodatnie- muszą zaistnieć aby proces mógł się toczyć
Ujemne- nie mogą zaistnieć aby proces mógł się dalej toczyć
Bezwzględne- uniemożliwiają prowadzenie procesu karnego w każdym układzie procesowym
Względne- uniemożliwiają prowadzenie procesu karnego w określonym układzie procesowym.

Nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza gdy:
Przesłanki materialne:
1.gdy czynu nie popełniono, albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających jego popełnienie.
2.gdy czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego, albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa
3.społeczna szkodliwość czynu jest znikoma
4.sprawca nie podlega karze gdy ustawa tak stanowi.
Przesłanki formalne:
5.oskarżony zmarł
6.nastąpiło przedawnienie karalności
7.postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone, albo wcześniej wszczęte toczy się
8.sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych
9.brak skargi uprawnionego oskarżyciela
10.brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej chyba, że ustawa stanowi inaczej
23. Właściwość miejscowa i rzeczowa sądu:
Właściwość rzeczowa- jest to uprawnienie sądu do całkowitego załatwienia sprawy w I instancji w sądzie rejonowym czy to w sądzie okręgowym.
Właściwość miejscowa- jest to uprawnienie, a zarazem i obowiązek sądu do załatwiania spraw z określonego terenu.
24. Oskarżony:
Wyróżniamy dwa rodzaje oskarżonego:
Podejrzany- to osoba co do, której wydano postanowienia przedstawienia zarzutów lub której bez wydawania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.
Oskarżony- za oskarżonego uważa się osobę przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także osobę co do której prokurator złożył wniosek o umorzenie postępowania.

Uprawnienia i obowiązki oskarżonego:
Oskarżony ma obowiązek :
1.poddać się oględzinom zewnętrznym ciała oraz innym badaniom niepołączonym z naruszeniem integralności cielesnej
2.badaniom psychologicznym i psychiatrycznym oraz badaniom połączonym z wykonywaniem zabiegów na jego ciele z wyjątkiem zabiegów chirurgicznych
3.jest obowiązany przy zachowaniu określonych warunków poddać się pobraniu krwi, włosów, wydzielin z organizmu
4. oskarżony, który pozostaje na wolności jest zobowiązany stawić się na każde wezwanie organu oraz zawiadamiać o każdej zmianie miejsca zamieszkania lub pobytu trwającego dłużej niż 7 dni.

Uprawnienia oskarżonego:
1.prawo do korzystania z obrońcy ( może mieć maksymalnie 3)
2.tymczasowo aresztowany oskarżony może porozumiewać się ze swoim obrońcą podczas nieobecności innych osób, wyjątkowo tylko w postępowaniu przygotowawczym może zarządzić, że on albo osoba przez niego wskazana będzie przy tym obrońcy
3.oskarżony który nie ma obrońcy z wyboru może żądać obrońcy z urzędu, jeżeli wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla siebie lub swojej rodziny.
4.oskarżony musi mieć obrońcę jeżeli jest nieletni, głuchy, niemy, niewidomy, zachodzi uzasadniona wątpliwość co do jego poczytalności oraz musi mieć także obrońcę w postępowaniu przed sądem okręgowym jako sądem I instancji jeżeli zarzucono mu zbrodnię lub jest pozbawiony wolności.
25. Oskarżyciel posiłkowy:
Oskarżycielem posiłkowym może być osoba pokrzywdzona czynem, o który toczy się sprawa w sądzie. Wyróżnia się dwa rodzaje oskarżycieli posiłkowych:
oskarżyciel posiłkowy uboczny działający w postępowaniu obok oskarżyciela publicznego. Aby stać się oskarżycielem posiłkowym, pokrzywdzony musi złożyć oświadczenie do sądu, w którym będzie toczyć się sprawa, iż będzie działał w takim właśnie charakterze. Oświadczenie takie musi zostać złożone w terminie od wniesienia aktu oskarżenia do sądu, do momentu jego odczytania na rozprawie głównej. Złożone po upływie terminu jest nieskuteczne.
oskarżyciel posiłkowy subsydiarny działa samodzielnie, zastępując oskarżyciela publicznego w sytuacji, gdy ten odmawia wszczęcia postępowania lub umarza je, bez skierowania sprawy do sądu.
26. Powód cywilny:
Pokrzywdzony może aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej wytoczyć przeciw oskarżonemu powództwo cywilne, w celu dochodzenia w postępowaniu karnym roszczeń majątkowych wynikających bezpośrednio z popełnienia przestępstwa.

Sąd odmawia przyjęcia powództwa cywilnego jeżeli:
1.powództwo cywilne jest z mocy przepisu szczególnego niedopuszczalne
2.roszczenie nie ma bezpośredniego związku z zarzutem oskarżenia
3.powództwo zostało wniesione przez osobę nieuprawnioną
4.o to samo roszczenie toczy się inne postępowanie lub o roszczeniu tym już rozstrzygnięto
5.po stronie pozwanych zachodzi współuczestnictwo konieczne z instytucją państwową lub samorządową, która nie występuje w charakterze oskarżonego.

Powód cywilny może dowodzić istnienia tylko tych okoliczności na których opiera swoje roszczenie. Jeżeli sąd odmówi przyjęcia powództwa lub pozostawi je bez rozpoznania powód cywilny może dochodzić swego roszczenia w postępowaniu cywilnym.
27. Oddalenie wniosku dowodowego:
Dowody mogą być wprowadzane do postępowania karnego z urzędu lub na wniosek stron. We wniosku dowodowym należy wskazać dowód oraz okoliczności, które mogą być udowodnione. Można także określić sposób przeprowadzenia dowodu.

Sytuacje oddalenia wniosku dowodowego:
1.przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne
2.gdy okoliczność, która ma być udowodniona nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy
3.dowód jest nieprzydatny dla stwierdzenia danej okoliczności
4.dowodu nie da się przeprowadzić
5.wniosek dowodowy zmierza do przedłużenia postępowania.

Nie można oddalić wniosku dowodowego na tej podstawie, że dotychczasowe dowody wskazały przeciwieństwo tego co wnioskodawca zamierzał udowodnić. Oddalenie wniosku dowodowego nie stoi na przeszkodzie późniejszego dopuszczenia dowodu chociaż by nie udowodniły nowych okoliczności.
28. Dowód z opinii biegłych:
Biegli są powoływani w przypadku, gdy zachodzi konieczność stwierdzenia okoliczności przy pomocy wiadomości specjalnych.

O dopuszczeniu dowodu z opinii biegłych decyduje się w formie postanowienia, które powinno zawierać orzeczenie biegłych, podmiot i zakres ekspertyzy, termin przygotowania opinii.
Jeżeli opinia jest niepełna lub niejasna albo zachodzi sprzeczność między opiniami można wezwać ponownie biegłych lub powołać innych.

Opinie o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego musi wydać co najmniej 2 biegłych lekarzy psychiatrów. Nie mogą oni pozostawać w związku małżeńskim, albo w innym stosunku, który mógłby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do ich samodzielności.
29. Zatrzymanie:
Rodzaje zatrzymania:
- zatrzymanie obywatelskie- polega na tym, że każdy ma prawo ująć osobę na gorącym uczynku przestępstwa lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa jeżeli zachodzi obawa ukrycia się tej osoby lub nie można ustalić jej tożsamości, ujętą osobę należy niezwłocznie oddać w ręce policji.
- zatrzymanie procesowe- jeżeli Policja podejrzewa jakąś osobę o to, że popełniła ona przestępstwo i to podejrzenie jest uzasadnione (poparte jakimiś faktami lub dowodami), a zachodzą dodatkowe okoliczności, może zatrzymać taką osobę (zatrzymanie procesowe). Te dodatkowe okoliczności, niezbędne, aby Policja mogła dokonać zatrzymania zachodzą, gdy :
a) nie można ustalić tożsamości osoby
b) można sądzić, że osoba ta ma zamiar uciec lub ukrywać się w przypadku uwolnienia.

-Zatrzymanego należy poinformować o przyczynach zatrzymania
- o przysługujących mu prawach
- z zatrzymania sporządza się protokół
- zatrzymanemu przysługuje zażalenie do sądu.

Zatrzymanego należy natychmiast zwolnić, gdy ustanie przyczyna zatrzymania, a także jeżeli w ciągu 48 h od chwili zatrzymania przez uprawniony organ nie zostanie on przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania.
Zatrzymanego należy zwolnić, gdy w ciągu 24 h od przekazania do dyspozycji sądu nie doręczono mu postawienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania.
30. Tymczasowe aresztowanie:
Tymczasowe aresztowanie może nastąpić gdy:
1.zachodzi uzasadniona obawa ucieczki lub ukrywania się oskarżonego zwłaszcza wtedy gdy nie można ustalić jego tożsamości, albo nie ma on w kraju stałego miejsca pobytu
2.zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowania karnego
3.gdy zarzuca mu się popełnienie zbrodni lub występku zagrożonego karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, albo gdy sąd I instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata.
4.potrzeba zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona grożącą oskarżonemu surową karą
5.tymczasowe aresztowanie może wyjątkowo nastąpić wtedy gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony któremu zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku popełni przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził.

Sąd może stosować tymczasowe aresztowanie w postępowaniu przygotowawczym na okres nie dłuższy niż 3 miesiące.
Gdy nie można było ukończyć postępowania w tym czasie można go przedłużyć do 12 miesięcy.
Łączny okres stosowania tymczasowego aresztowania do chwili wydania pierwszego wyroku przez sąd I instancji nie może przekroczyć 2 lat.