Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK)

Opis dolegliwości
ZZSK, czyli zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, jest to przewlekły proces zapalny, który obejmuje stawy krzyżowo-biodrowe, drobne stawy kręgosłupa, pierścienie i wiązadła kręgosłupa.

Prowadzi on do stopniowego ich usztywnienia. Przebieg choroby występuje z remisjami (okresami złagodzenia lub całkowitego zaniku objawów) i okresami zaostrzeń.
Choroba najczęściej rozpoczyna się między 15 a 35 rokiem życia, występuje średnio u 1 na 1000 osób. U mężczyzn zachorowalność wypada 3 razy częściej niż u kobiet. Objawy choroby są u kobiet często łagodniejsze.

Poza zapaleniem stawów kręgosłupa (tzw. postać osiowa) występuje tzw. obwodowa odmiana ZZSK (nazywana również skandynawską). Polega ona na tym, że zapaleniem zajęte są również asymetrycznie inne duże stawy, jak np. skokowy, kolanowy.

Objawy
Pierwsze dolegliwości dotyczą "dolnego" odcinka kręgosłupa i przebiegają pod postacią bólu w II połowie nocy, nad ranem (chory nie może przewrócić się na drugi bok), ustępującego po zażyciu leków przeciwbólowych.
Ból jest przewlekły (trwa dłużej niż 3 miesiące), ma charakter tępy, w miarę rozruszania ustępuje. W odróżnieniu ból dyskopatyczny nie ustępuje po ćwiczeniach (wręcz nasila się).
Pozostałe elementy rozpoznania mogą być wykonane tylko przez lekarza. To właśnie po konsultacji z nim może okazać się, że pojawiają się wzrost OB i dodatni objaw Lesege'a.
Ból może promieniować wzdłuż kręgosłupa, do tylnej powierzchni ud lub do żeber utrudniając znacznie oddychanie i zmniejszając pojemność życiowa płuc. W zmianach zaawansowanych dochodzi do zmiany sylwetki chorego.

Przyczyna powstawania
ZZSK jest jedną z kilkuset chorób reumatycznych oraz jest chorobą autoimmunologiczną (związaną z funkcjonowaniem układu odpornościowego).

Przyczyny występowania choroby nie są do końca poznane. Obecnie uważa się, że na rozwój choroby mają wpływ następujące czynniki:
1. Predyspozycja genetyczna)
2. Czynniki środowiskowe (bakterie)
3. Wzrost przepuszczalności jelit

Obecnie uważa się, że za rozpoczęcie rozwoju choroby odpowiada nieznana infekcja bakteryjna. Pełni ona rolę jedynie "wyzwalacza". Za podejrzane uważa się bakterie takie jak shigella, salmonella, chlamydia, yersinia.

Leczenie
Podstawową rolę w leczeniu tej choroby odrywają:
• Przeciwbólowe niesterydowe leki przeciwzapalne.
• Ćwiczenia wspomagane nacieraniem lekami do zewnętrznego stosowania (kremy, żele). Profilaktyka
Zapobiec powstaniu tej choroby nie możemy. Mamy natomiast istotny wpływ na utrzymanie sprawności fizycznej i możliwości wykonywania czynności dnia codziennego. To, czy staniemy się ciężarem sobie i bliskim zależy przede wszystkim od zaangażowania w program ćwiczeń i ich systematyczne wykonywanie. Podajemy tutaj zestaw podstawowych ćwiczeń, które mogą pomóc w utrzymaniu sprawności fizycznej:

KONSPEKT ĆWICZEŃ DLA PACJENTÓW Z ZESZTYWNIAJĄCYM ZAPALENIEM STAWÓW KRĘGOSŁUPA ( ZZSK )

L.p Opis ćwiczenia Liczba powt.
1 PW: leżenie tyłem, kkd zgięte w st.kolanowych i biodrowych, stopy oparte o podłoże,
Ruch: wznos RR przodem w górę-wdech, opust w dół-wydech 3 x
2 PW: j.w.
R: wyprost 1kd i powrót do PW, zmiana nóg 10 x
3 PW: j.w.
R: przyciągnięcie 1 kd do brzucha i powrót do PW 10 x
4 PW: j.w.
R: delikatne unoszenie bioder do góry i powrót do PW 10 x
5 PW: j.w.
R: wznos RR bokiem w górę-wdech, opus bokiem w dół-wydech 3 x
6 PW: j.w
R: unoszenie głowy i barków nad podłogę, wytrzymanie 3 sek i powrót do PW 10 x
7 PW: j.w.
R: wznos RR przodem w górę-wdech i opust w dół-wydech 3 x
8 PW: j.w.
R: „wciskanie” głowy w podłogę (3 sek) i rozluźnienie 10 x
9 PW: leżenie przodem, czoło oparte o splecione dłonie
R: wyciągnięcie RR w przód i powrót do PW 10 x
10 PW: j.w.
R: ręce wyciągnięte przed siebie, wznos prawej ręki i lewej nogi w górę (oderwanie od podłoża ) wytrzymanie 2 sekundy i opust w dół, zmiana stron 10 x
11 PW: j.w. czoło oparte o splecione dłonie
R: unoszenie 1 nogi w górę, opust w dół, zmiana stron 10 x
12 PW: j.w.
R: jedna noga ugięta w st.kolanowym, unoszenie uda do góry (oderwanie go od podłoża) wytrzymanie 3 sekundy i opust w dół, zmiana stron 10 x
13 PW: leżenie tyłem, NN zgięte w st.kolanowych i biodrowych, stopy oparte o podłoże
R: przekładanie złączonych kolan raz w lewo, raz w prawo 10 x
14 PW: j.w.
R: wciskanie pleców w podłogę (3 sek), rozluźnienie 10 x
15 PW: j.w.
R: unoszenie bioder do góry 10 x
16 PW: j.w.
R: wznos RR przodem w górę-wdech, opus przodem w dół-wydech 3 x
17 PW: leżenie na lewym (L) boku, L ręka zgięta pod głową, P ręka leży na P udzie, L noga zgięta w st.kolanowym
R: wznos PN do góry (wytrzymanie 3 sek) opust, powrót do PW 10 x
18 PW: j.w.
R: przyciągnięcie P nogi do klatki piersiowej, powrót do PW 10 x
19 PW: j.w.
R: P noga lekko przed siebie- unoszenie jej do góry i opust 10 x
20 PW: leżenie przodem, czoło oparte o splecione dłonie
R: unoszenie obu NN w górę (wytrzymać 3 sekundy) opust NN 10 x
21 PW: j.w.
R: uniesienie obu NN w górę, „nożycie poziome” (przez 5 sek) opus, rozluźnienie 5 sekund 10 x
22 PW: klęk podparty
R: unoszenie L ręki i P nogi w górę,opust i powrót do PW, zmiana stron 10 x
na każdą stronę
23 PW: j.w.
R: „koci grzbiet” -wdech nosem, głowa w dół, okrągłe plecy, wydech-głowa w górę, plecy proste 3 x
24 PW: klęk prosty
R: wdech- RR bokiem w górę, wydech- RR bokiem w dół 10 x
25 PW: j.w.
R: unoszenie barków w górę ( zbliżanie ich do uszu) i opust w dół 10 x
26 PW: j.w.
R: krążenia barków w tył i w przód 10 x w każdą stronę
27 PW: j.w.
R: postrząsanie wyprostowanymi w dole RR, rozluźnienie 4 x
28 PW: w staniu
R: krążenia bioder w lewą stronę i w prawą 10 x w każdą stronę
29 PW: j.w.
R: wdech nosem, RR w górę („wkręcanie żarówek”), wydech-opust RR w dół 3 x