Własność intelektualna a swoboda przepływu usług oraz wolność wymiany

Własność intelektualna
a swoboda
przepływu usług oraz wolność wymiany

Termin własność intelektualna ten jest kalką z angielskiego "intellectual property", w Polsce zaś jego zwolennicy obejmują jego zakresem liczne gałęzie prawa: od prawa autorskiego, przez prawo znaków towarowych, aż po prawo patentowe. Polski Kodeks cywilny posiada pewną część zatytułowaną "Własność i inne prawa rzeczowe". Można tam przeczytać m.in., że w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego właściciel może, z wyłączeniem innych osób, korzystać z rzeczy zgodnie ze społecznego-spodarczym przeznaczeniem swego prawa, w szczególności może pobierać pożytki i inne dochody z rzeczy. W tych samych granicach może rozporządzać rzeczą. Chodzi tu o rzeczy fizyczne, namacalne, realne. Kodeks zresztą to precyzuje: "Rzeczami w rozumieniu niniejszego kodeksu są tylko przedmioty materialne".Jasności w tym zakresie nie poprawia ustawa z 2000 roku Prawo własności przemysłowej. Na warunkach określonych w tej ustawie udzielane są patenty na wynalazki, prawa ochronne na wzory użytkowe i znaki towarowe, a także prawa z rejestracji na wzory przemysłowe, topografie układów scalonych oraz oznaczenia geograficzne. Jak stwierdził ówczesny Prezes Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej Wiesław Kotarba podczas debaty połączonych komisji sejmowych w 1999 roku, które zajmowały się projektem tej ustawy: "pojęcie własności przemysłowej jest niezbyt precyzyjne, jest niejednoznaczne oraz różnie rozumiane przez autorów różnych publikacji. Jest także rozmaicie definiowane w rozmaitych aktach prawnych". Na dodatek oprócz tego pojęcia własności przemysłowej funkcjonuje pojęcie własności intelektualnej i handlowej. Intelektualnej stwierdza, że "własność intelektualna" oznacza prawa odnoszące się do: dzieł literackich, artystycznych i naukowych, interpretacji artystów interpretatorów oraz do wykonań artystów wykonawców, do fonogramów i do programów radiowych i telewizyjnych, wynalazków we wszystkich dziedzinach działalności ludzkiej, odkryć naukowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych i usługowych, jak również do nazw handlowych i oznaczeń handlowych, ochrony przed nieuczciwą konkurencją oraz wszelkie inne prawa dotyczące działalności intelektualnej w dziedzinie przemysłowej, naukowej, literackiej i artystycznej.
Wedle Światowej Organizacji Handlu (WTO) prawa własności intelektualnej są to prawa nadawane osobom na wytwory ich umysłów. Zazwyczaj przysługują one twórcom jako prawa wyłączne na stosowanie tych wytworów przez pewien określony okres czasu: podział zaś zwyczajowy polega na wskazaniu praw autorskich wraz z prawami pokrewnymi obok własności przemysłowej. Dla potrzeb Porozumienia TRIPS pojęcie "własność intelektualna" odnosi się do wszystkich kategorii własności intelektualnej, stanowiących przedmiot uregulowań drugiej części tego porozumienia (sekcji 1-7). Wskazano tam: prawa autorskie i pokrewne, znaki towarowe, oznaczenia geograficzne, wzory przemysłowe, patenty. Topografie układów scalonych (wzory masek), i wreszcie w pojęcie "własności intelektualnej" porozumienie TRIPS inkorporuje "ochronę informacji nie ujawnionej". Chodzi o to, że pod pewnymi warunkami, na mocy porozumienia TRIPS: osoby fizyczne i prawne "mają możliwość zapobiegania temu, aby informacje pozostające w sposób zgodny z prawem pod ich kontrolą nie zostały ujawnione, nabyte lub użyte bez ich zgody przez innych, w sposób sprzeczny z uczciwymi praktykami handlowymi".

Podstawowymi przepisami regulującymi prawo własności intelektualnej w Polsce są:
1) Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2003 r.
nr 11 9, poz. 11 7 ze zm., dalej także jako pwp),
2) Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2000 nr 80, poz. 904).
Ustawy te obejmują w zasadzie wszystkie najważniejsze kwestie związane z prawem
własności intelektualnej.
Rząd polski określił dzień 31 grudnia 2002 roku jako datę graniczną, do której to daty nasz kraj spełni wymogi członkostwa w Unii Europejskiej. Do końca roku 2002 Polska zobowiązała się między innymi do wdrożenia norm europejskich dotyczących obszaru swobodnego przepływu usług do prawa krajowego. Unia Europejska zobligowała władze naszego kraju do transponowania zapisów artykułów 52 oraz 59 Traktatu z Maastricht dotyczące zakazu dyskryminacji w świadczeniu usług na obszarze unijnym. Strona polska podjęła negocjacje, aby w zakres instytucji definiowanych jako podmioty świadczące usługi na terenie Unii Europejskiej.
W 2002 r. Komisja opublikowała szczegółowy raport w sprawie prawnych, administracyjnych i praktycznych przeszkód w swobodnym przepływie usług przez granice wewnątrz Unii Europejskiej. Raport stwierdza, że w 10 lat po ustanowieniu jednolitego rynku wciąż istnieje ogromna różnica między wizją zintegrowanej gospodarki Unii Europejskiej a praktyką, z jaką spotykają się mieszkańcy Unii i działający w niej usługodawcy. Bariery utrudniające przepływ towarów i usług mają poważny, niekorzystny wpływ na koszty i jakość usługi ostatecznie świadczonej na rzecz wszystkich użytkowników – czy to będących dalszymi usługodawcami, producentami czy też po prostu konsumentami. Małe i średnie przedsiębiorstwa szczególnie cierpią z powodu tych barier. W celu rozwiązania tego problemu, Komisja zaproponowała w 2004 r. dyrektywę dotyczącą usług na rynku wewnętrznym, która przechodzi od podejścia sektorowego do bardziej ogólnego. Chodziło jej o umożliwienie firmom działalności w dowolnym państwie członkowskim, niezależnie od tego, czy firma planowała wejść tam na stałe czy też chciała czasowo z oddali świadczyć swoje usługi, poprzez likwidację barier administracyjnych i prawnych, hamujących wymianę transgraniczną.
Wyróżnia się następujące rodzaje swobód dotyczących przepływu usług:
• aktywna swoboda świadczenia usług - czyli usługodawca przekracza granicę i udaje
się do kraju usługobiorcy w celu wykonania usługi w innym kraju członkowskim,
• pasywna swoboda świadczenia usług – odbiorca usługi udaje się do kraju
usługodawcy by tam skorzystać z usługi,
• swoboda przepływu produktu – produkt przekracza granice natomiast usługodawca i
usługobiorca pozostają w swoich krajach.
Od pewnego czasu zaczyna być jasne, że system ochrony praw własności intelektualnej i praw pokrewnych, kształtowany przez kilka stuleci, mniej więcej od wynalezienia druku i pierwszych przywilejów drukarskich, nie sprawdza się w epoce technologii informacyjnych, kiedy przesyłanie, powielanie i magazynowanie informacji jest łatwe, powszechnie dostępne i tanie.

BIBLIOGRAFIA
1.Czerwiński W.”Prawo autorskie wraz z Konwencją Berneńską”, Toruń 1994
2.Łazewski,M. . Gołębiowski M. „Vademecum innowacyjnego przedsiębiorcy – Własność intelektualna Warszawa 2006

3.Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz.U. z 2003 r.
nr 11 9, poz. 11 7 ze zm., dalej także jako pwp),
Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2000 nr 80, poz. 904).
Ustawy te obejmują w zasadzie wszystkie najważniejsze kwestie związane z prawem
własności intelektualnej.
4.http://www.publicstandard.pl/artykuly/55122/Wlasnosc.i.wolnosc.html
5.http://www.rcie.koszalin.pl/pliki/swoboda%20przeplywu%20kapitalu_infor.pdf
6.http://prawo.vagla.pl/felietony/felieton_044.htm