EPOKI (daty, style, budowle)

Starożytny egipt (xxx-i w. P.n.e)
Materiały: muł, trzcina
Miasta: gęsto zabudowane, chronione murami z suszonych cegieł
Świątynie: z kamienia cisowego lub wykuwane w skale
Groby: grobowe świątynie skalne - mastaby, póżniej piramidy (największa to piramida cheopsa w gizie- jej pierwotna wysokość to 146m, obecnie 137
Mezopotamia (xxx-iv w. P.n.e)
Material: glina - pierwsze sklepienia półkoliste, kopuły z gliny
Domy mieszkalne: na planie kola lub prostokąta
Miasta: otoczone murami, żwiadome zalożenia urbanistyczne
Pałace: np. Pałac saragona ii w chorsabad i palace królewskie w babilonie -jeden z nich slynie z wielopoziomowego zespołu tarasów-wiszących ogrodów semiramidy
Świątynie: ich charakterystyczny element to zikkuraty - monumentalne budowle, czworoboczne piramidy zwężające sie ku górze
Budowle inżynieryjne: kanały nawadniające, zapory wodne, akwedukty ( ten doprowadzający wodę do niniwy miał 27km i wysokośc ponad 9m), mosty( most na eufracie miał 116m i stał na 7 podporach)
Rekonstrukcja zikurratu z ur. <-obrazek
Grecja przedhistoryczna (iii i ii tysiąclecie p.n.e)
Kultura kretńska (minojska)
Materiały: ciosy kamienne i drewno, ściany i kolumny ozdabiane malowidlami, okładzinami, gipsem, zlotymi blachami
Przykłady: palace w faistos i knossos (ii tysiaclecie p.n.e), palac minosa w knossos miał 5 kondygnacji ok.1300 pomieszczeń, łazienki, ustepy z bierzaca woda i liczne tarasy
Kultura mykńska (xvi-xii w p.n.e)
Surowe budowle głównie o charakterze obronnym np. Gród w tyrynysie: groby kopułowe (grób agamemnona zwany też skarbcem atreusza - korytarz wykonany z kamiennych ciosów prowadzil do kolistej komnaty, a z tamtąd do małej komory grobowej.
Wnętrze palacu minosa w knossoa <-obrazek

Starożytna grecja (xii- i w p.n.e)
Okres archaiczny (xii-v w p.n.e)-styl dorycki oraz joński, powstają pierwsze murowane budowle monumentalne
Okres klasyczny (v w do ok 300 p.n.e)-zwany złotym okresem kultury greckiej; budownictwo publiczne: świątynie, teatry, salony i szkoły; akropol w atenach; pojawia sie glowica korycka
Okres hellenistyczny (ok 300-30 p.n.e) -pojawiaja się wpływy wschodnie; rozpowszechnienie sie stylu korynckiego;
Rzeźba- umierający gall, byk farnezyjski, grupa laokoona.
Zalożenia miejskie od vw.-układ szachownicy, ulice przecinające sie pod kątem prostym na skrzyżowaniu głownych ulic agora (rynek) - centrum administracykne; szkoły połączone ze stadionami -na skraju miasta. Na takim planie zbudowane zostały między innymi efez, milet, pireus
Kolumny i porządki
-porządek dorycki: cięzkie proporcje styl surowy i monumentalny
-porządek joński-lekkości i smukłość proporcji, bogato zdobiona glowica
-porządek kornycki- ozdobniejszy od jońskiego, smuklejszy, liście akantu jako stały motyw.

Starożytny rzym (vii w p.n.e- v w n.e)
Materiały: cegła, glina, drewno, kamień cisowy, zaprawa wapienna, beton z drobnych kamyczkow z zaprawa wapienna, czasem z dodatkiem tufu wulkanicznego
Udosonalenie sklepień: sklepienie klasztorne, kopula rzymska, nowe porzadki architektoniczne: toksański, rzymsko doryski, rzymsko joński, rzumsko-korycki, kompozytowy.
Planowa zabudowa miasta wg dwóch głownych osi:cardo (północ-poludnie) i decumanus (wschód-zachgód), na skrzyżowaniu tych osi - forum - najważniejszy ośrodek życia miejskiego.
Budowle inżynieryjne: akwedukty, drogi i wiadukty, system kanalizacyjny (jedna z najstarszych w europie konstrukcji sklepieniowych cloca maxima kanał odprowadzajacy nieczystosci do tybru)
Domy mieszkalne: z wewnetrzym dziedzincem (atrium), sypialniami, jadalnia, gabinetem pana domu
Bazyliki: hale sądowo-targowe, termy-łaźnie publiczne; teatry; amfiteatry, cyrki (najstarszy-circus maximus); pomniki (jeden z najbardziej znanych-konny posąg cesarza marka aureliusza); łuki triumfalne-rodzaj wolno stojących bram, wznoszonych dla uhonorowania zwycięzkiego wodza
Świątynie: na rzutach prostokątnych (świątynia jowisza kapitolińskiego w rzumie) i okrągłych.
Panteon w rzymie <-onrazek

Średniowiecze
Styl romański (x-xiiiw.)
Materialy: kamień łamany lub obrobiony w kostkę
Nowośc konstrukcyjna: wprowadzenie żeber w sklepieniach krzyżowych
Kościoly: bazylikowe, halowe, jednoawowe lub centralne (na planie kola, kwadratu lub krzyża gotyckiego).
Kompozycja:zwarta, surowa, ciężka -połącznie prostopadłościanów\, walców, ostrosłupów i stożków
Styl gotycli (xii-xv w.; w polsce xiii-xv w.)
Materiały:kamień, cegła
Udoskonalenie formy bazyliki: sklepienie gotyckie z lukami ostrymi, zmmiany konstrukcyjne (wprowadzenie tzw. Łuków oporowych) umożliwiające powiększenie okien -witraże, bogactwo elementów rzeźbiarskich
Fragment witarza z katedry w chartres <-obrazek

Renesans (xv-xviw, w polsce xvi-xvii)
Dziedziniec zamku na wawelu <-obrazek
Rozwój architektury świeckiej, przeobrażenia architektury religijnej, w której coraz częściej pojawia się kopuła.
Pierwsza wybitna indywidualność architektury:
Filippo brunellesco, zwany także brunelleschi
(1377-1446), leone alberti (1402-1472), bramante (właść. Donato di angelo, 1444-1514), raffaelo santi da urbino, zwany rafaelem (1483-1520)

Barok (koniec xvi-xviii w.; w polsce xvii i 1 poł xviii w.)
Kościół w leżajsku <-obrazek
Nie pojawiają sie wybitne nowatorskie formy.
Bryły barokowych konstrukcji są zakrojone śmielej i z większym rozmachem. Wśród elementów rzeźbiarsko-malarskich pojawiają się np. Kartusze, fantazyjne obramienia, festony, girlandy, i figury, często w dramatycznych pozach, w rozwianych sukniach.
Rozwój myśli urbanistycznej: założenia miejskie, pałacowe, parkowe, udoskonalenie umocnień miast i zamków z jednoczesnym dązeniem do geometrycznego układu placów, ulic i parków.
Wybitni twórcy epoki : gian lorenzo bernini (1598-1680), francesco borromini (1599-1667)

Klasycyzm (1760-1830)
1748-odkrycie pompei-początek mody na starozytność klasyczną.
Budowle nawiązujące do klasycznego porządku archtektonicznego.
1825-33-teatr wielki w warszawie proj antonio corazzi
1806-36-łuk triumfalny w paryżu projekt. Jean francois chalgrin 1739-1811
1823-47-british museum w londynie proj sir robert smirke 1780-1867
łuk triumfalny w paryżu <-obrazek

Elektryzm od poczatku xix w.
Rozwój budownictwa użetyczności publicznej i architektury przemysłowej: dworce, muzea, fabryki, magazyny, sądy, sale wykładowe, szpitale. Zapotrzebowanie na styl, czyli stylizacja wnetrz i zewnetrznych czesci budynkow na romanskie, gotyckie, renesansowe, starozytne.
11876-78-warszawa-synagoga na tłomackiem, zaprojektowana przez warszawskiego architekta leandra marconiego.
1824-patent na cement portlandzki-materiał który zrewolucjonizowal zrchitekturę
1867-poierwsze konstrukcje żelbetonowe ich autorem był ogrodnik joseph monier, zapalony hodowca palm, który żelazną siatką wzmocnił betonowe donice. Bez jego zapału nie byłoby drapaczy chmur ani blokowisk.
Opera w paryżu <-obrazek

Wiek xix i xx
Budownictwo w stulu secesyjnym. Secesja z łac secessio-odstępstwo to prąd zrywający z upodobaniem do historycznych stylizacji, mający na celu oczyszczenie naleciałości elektryzmu i projektowanie odpowiadające duchowi czasu.
1841-1918-lata zycia ottona wagnera twórcy secesji w architekturze
1884-początek budowy kościoała sagrada familia w barcelonie. Projektantem był antonio gaudi (1852-1926), twórca osobnego indywidualnego stylu mającego znamiona zarówno secesji jak i cechy nachodzącego ekspresjonizmu
1887-89 budowa wieży eiffla w paryżu-triumf myśli inżynierskiej
1919-walter gropius , niemiecki architekt powołuje do życia bauhause (dom budownictwa) szkołę architektury. Jej założenie jest proste:funkcja konstrukcji i forma muszą ze sobą harmonizować, rozwiązania powinny być proste, aby uwzględniac na nowsze zdobycze techniki. W polsce gmach główny politechniki warszawskiej; stanisław witkiewicz 1851-1915 odkrywa i promuje styl zakopiański, który z czasem stworzy tozsamosc calego podhala.

Najbardziej znane projekty xx-wieczne
1902-flatrion building, projektu daniela h.burnhama, najstarszy drapacz chmur na manhattanie
1929-30-chryster buiding, proj. William van alen, drapacz chmur w stylu art deco, oparty na stalowej konstrukcji
1935-36-dom nad wodospadem, proj. Frank lloyd wright, dom mieszkalny w stylu organicznym stanowiący częśc środowiska w którym się znajduje
1950-55-kościół notre dame du haut, proj. Le carbusiera, ronchamp we francji
1956-59-muzeum guggenheima w nowym jorku, proj. Frank lloyd wright, styl organiczny: budynek o przedziwnym spiralnym kształcie-nowe możliwość ekspozycji i odbioru dzieł sztuki.
1957-73-opera w sydney.proj.jorn utzon, styl nowoczesny ekspresjonizm, budynek kojarzący się z widokiem żaglowca, ptaka rozcierającego skrzydla czy też ogromnej muszli.
1971-77-centrum sztuki i kultury georgesa pompidou w paryżu, proj. Renzo piano i richard rogers, budynek w całości ze stali i szkła-przymierze technologii, architektury i sztuki
1985-93-luwr piramida ze szkła i stali, proj. Ieoch ming wprowadznie elementów nowoczesnych w harmonijny świat luwru powiedziano tyle samo dobrego co złego.
Kościól santa familia w barcelonie <-obrazek