Wpływ wysiłku fizycznego na organizm człowieka

Fizjologia sportu jako nauka
Fizjologia sportu jest nauką badającą funkcje życiowe w zależności od wysiłku i zmęczenia fizycznego oraz psychicznego. Znajomość reakcji fizjologicznych (życiowych) przy wysiłkach fizycznych jest konieczna dla polepszenia metod nauki wychowania fizycznego i treningu. Wychowanie fizyczne sprzyja rozwojowi fizjologicznych czynności organizmu. Pod wpływem systematycznych ćwiczeń fizycznych zmianie ulegają nie tylko procesy fizjologiczne, ale i budowa anatomiczna organizmu. Anatomia zajmująca się zmianami budowy wewnętrznej organizmu pod wpływem ćwiczeń fizycznych, a także długotrwałych wysiłków fizycznych związanych z zawodem - nosi nazwę anatomii wysiłkowej (w formie przymiotnikowej; nie “wysiłku”!, bo “wysiłek” jest czynnością, a więc odnosi się do fizjologii).

Trening a wydolność fizyczna organizmu
Trening uintensywnia i usprawnia aktywność ruchową oraz nasila dowóz tlenu i oddychanie tkanek, przez co zwiększa się ogólna wydolność fizyczna ustroju. Zdolność pobierania tlenu wrasta wówczas o 18-25%. Trening zwiększa objętość wyrzutową i minutową serca. Polepsza ukrwienie mięśni. Wzmaga tworzenie odgałęzień naczyń włosowatych w tkance mięśniowej (rozwija unaczynienie mięśni). W wyniku treningu powiększa się pojemność komór i przedsionków serca. Wzmożeniu ulegają procesy hemopoezy (tworzenia krwi), w wyniku czego zwiększa się ilość krążącej krwi. Następuje wzrost zawartości mioglobiny w miocytach. Ponadto u osób wytrenowanych obserwuje się zwiększone ciśnienie w obiegu małym, czyli płucnym, co niewątpliwie poprawia ukrwienie płuc i uefektywnia wymianą gazową. Odpływ krwi z trzewi zwiększa ukrwienie mięśni i skóry. Wzmożone wydzielanie potu zwiększa utratę nadmiaru ciepła. Trening przyczynia się do zwiększonego odkładania fosfokreatyny i glikogenu w mięśniach. Usprawnieniu ulega koordynacja ruchowa mięśni, polepsza się również czucie głębokie mięśni, przez co możliwe jest wykonywanie precyzyjniejszych ruchów.
We krwi osób dobrze wytrenowanych istnieje większa zasób moderatorów krwi, dzięki czemu organizm nie jest narażony na zachwianie równowagi kwasowo- zasadowej podczas wysiłku fizycznego. Stabilizuje to homeostazę organizmu i uodparnia na stres. Wzrasta maksymalna wentylacja płuc, bowiem zwiększa się pojemność oddechowa płuc.
Trening pobudza osteogenezę i mineralizację kości. Kości stają się grubsze i odporniejsze na urazy mechaniczne. Wzmocnieniu i rozwojowi ulegają także przyczepy mięśniowe, torebki stawowe, dzięki rozbudowie włókien kolagenowych i sprężystych.

Jaki wpływ ma wysiłek fizyczny na poszczególne układy organizmu człowieka?
Przebieg zmian i wpływu wysiłku fizycznego na poszczególne układy ludzkiego organizmu można przedstawić następująco:

Układ miesniowy:
- wzrost masy mięśniowej pod wpływem wysiłku,
- kształtujący wpływ na układ kostny
- wzrost liczby otwartych czynnych naczyń włosowatych, lepsze odżywianie pracującego mięśnia, usprawnienie wydalania produktów przemiany materii (spalania),
- zmiany biochemiczne prowadzące do zwiększenia się odporności na zmęczenie oraz do szybszej odnowy sił,
- wzrost ilości substancji energetycznych w mięśniach.

Zmiany w mięśniach zależą od intensywności i czasu trwania wysiłku:
- wysiłek umiarkowany (50% max obciążenia) – nie zachodzą istotne zmiany, uczynnienie rezerwowych możliwości mięśni,
- duży wysiłek fizyczny (80% max obciążenia) – zwiększenie wymiarów włókien mięśniowych,
- max obciążenie długotrwałe – podobnie jak w dużych obciążeniach, ale w miarę narastania obciążeń narastają procesy degradacji włókien mięśniowych (licznych), zdolność do pracy zmniejsza się ze względu na proces uszkodzeń w mięśniach.

Układ kostny:
- zwiększenie obciążeń aparatu ruchu powoduje zmiany w układzie kostnym:
- hipertrofia kości – zmiana ich kształtu, szerokości i długości,
- kości są bardziej masywne, zwiększa się szerokość powierzchni stawowych,
- hipertrofia robocza układu kostnego u osób dorosłych pod wpływem treningu rozwija się stopniowo przez okres 3 – 5 lat (odpowiedź organizmu przystosowującego się do zwiększonego wysiłku). Zmiany te utrzymują się przez pewien czas także po przerwaniu treningu (szczególnie, jeśli kontynuowana jest aktywność ruchowa),
- hipertrofia powoduje wcześniejsze kostnienie układu w wieku rozwojowym (skostnienie chrząstek wzrostowych),
- u dzieci i młodzieży trening przeciwdziała tworzeniu się odkształceń, czyli zapobiega i koryguje wady postawy oraz przeciwdziała osteoporozie w wieku późniejszym.

Korzystny wpływ ćwiczeń na aparat kostno – stawowy:
- zwiększenie zakresu ruchomości w stawie,
- kształtowanie powierzchni stawowych,
- zwiększenie elastyczności i sprężystości torebek i wiązadeł w stawach,
- ćwiczenia warunkują w dużej mierze uwapnienie kości.

Układ krazenia:
- większa objętość serca (szczególnie po treningu wytrzymałościowym),
- wzrost pojemności minutowej serca, które zmuszane do częstego wysiłku podczas treningu wszechstronnie dostosowuje się do nowych, większych wymagań. Objawia się to jego rozrostem i powiększoną zdolnością do przepompowywania krwi,
- spowolnienie tętna spoczynkowego, a także obniżenie ciśnienia krwi,
- zmiany przystosowawcze układu krążenia do zwiększonego wysiłku fizycznego (zdolność szybkiego zwiększania pracy pod wpływem obciążenia, szybki powrót do poziomu wyjściowego po zakończeniu pracy),
- profilaktycznie stosowany ruch może mieć znaczenie w zapobieganiu niewydolności krążenia, chorobie wieńcowej, zmianach zatorowo – zakrzepowych naczyń mózgowych na tle miażdżycy, nadciśnieniu i wielu innych.

Układ oddechowy:
- zwolnieniu rytmu oddechowego,
- zwiększaniu pojemności płuc,
- wzrost wykorzystania tlenu w powietrzu wdychanym,
- silne mięśnie oddechowe kształtują klatkę piersiową powodując jej rozrost i poprawę postawy ciała,
- znacznie usprawniają się procesy i zaopatrzenia organizmu w tlen.

Układ nerwowy:
- rozwój dodatkowych gałązek nerwowych prowadzących do włókien mięśniowych,
- pobudzenie pracy ośrodkowego układu nerwowego,
- rozwój się pamięci ruchowej oraz szybkości i łatwości oddziaływania na bodźce zewnętrzne,
- usuwanie lub zmniejszanie za pomocą specjalnych ćwiczeń zaburzeń równowagi i koordynacji ruchów.

Zmiany w narzadach wewnetrznych:
- poddawany systematycznym ćwiczeniom organizm doskonali funkcjonowanie wątroby, gruczołów dokrewnych, gospodarkę hormonalną i enzymową,
- poprawia się system obronny, wzrasta odporność na zachorowania.

Wiele korzystnych zmian, jakie zachodzą w wyniku systematycznego treningu widoczna jest nawet gołym okiem. Są to zazwyczaj: prosta, szczupła sylwetka mimo lepszego umięśnienia, energiczny sprężysty chód, brak objawów zmęczenia przy fizycznej i na ogół lepsze samopoczucie w dniach, w których inni czują się gorzej.

W jaki sposób pływanie wpływa na organizm człowieka?
Wśród wszelkiego rodzaju aktywności fizycznej człowieka, ważne miejsce zajmuje pływanie.
Jest uważane za najbezpieczniejszą i najbardziej wszechstronną dyscyplinę sportu. Aktywności ta poprawia ogólny stan zdrowia, kondycję oraz wpływa zbawiennie na proporcje naszego ciała. Jest polecana dla wszystkich, zarówno dla ludzi aktywnych fizycznie, jak i dla tych, którzy dopiero zaczynają trenować.
Dzięki sile wyporu wody, czujemy się lżejsi i łatwiej nam wykonać różnego rodzaju ruchy. Nasze ciało jest bardziej rozluźnione i zrelaksowane. Stawy oraz kręgosłup nie ulegają takim przeciążeniom, jak na lądzie i dlatego osoby ze schorzeniami kręgosłupa powinny uprawiać właśnie tą dyscyplinę sportu. Może to przynieść ulgę oraz wzmocni mięśnie przykręgosłupowe.
Systematyczne pływanie doskonale wpływa także na prawidłowa postawę ciała oraz zapobiega skrzywieniom kręgosłupa. Hartuje i uodpornia nasz organizm na przeziębienia, a także opóźnia procesy starzenia.
Bardzo ważny jest również wpływ tej dyscypliny sportu na układ oddechowy i krążenia. Mięśnie oddechowe w środowisku wodnym pracują znacznie wydajniej, gdyż wydech do wody wymusza intensywniejszą pracę tych mięśni. Pływanie jest również korzystne dla układu krwionośnego, gdyż zwiększone ciśnienie i masaż skóry przez wodę, pobudza ukrwienie i poprawia krążenie.

Wnioski:
Wysiłek fizyczny oddziałuje na cały nasz organizm. Niektóre zmiany zachodzące w naszym organizmie są widoczne gołym okiem takie jak poprawa sylwetki, na którą należy pracować bardzo systematycznie i ciężko. Ale również są takie zmiany których nie widzimy a są one bardzo istotne takie jak masywność kości. Dzięki ćwiczeniom nasze ciało się wolniej starzeje, nasze organy wewnętrzne są silniejsze a kości bardziej odporne na złamania.