Pozytywizm - referat, podstawowe wiadomości

Pozytywizm
Kierunek myśli w filozofii i literaturze zainicjowany przez Augusta Comte'a w połowie XIX wieku i kontynuowany do czasów współczesnych Podstawowa teza pozytywizmu głosi, że jedynie prawdziwą wiedzą jest wiedza naukowa, która może być zdobyta tylko dzięki pozytywnej afirmacji teorii za pomocą empirycznej metody naukowej.
W literaturze polskiej pozytywizm to nurt literacki, który występował w okresie od powstania styczniowego do lat 90. XIX wieku. W historii literatury pozytywizm występuje po okresie romantyzmu i poprzedza okres Młodej Polski.
Ramy czasowe: Europa: 1861-1865 - wojna secesyjna w Ameryce Północnej, 1862 - Otto Bismarck zostaje kanclerzem Prus, 1867 - powstanie monarchii Austro-Węgry, 1870 - wojna Francji i Prus, 1871 - powstanie Cesarstwa Niemieckiego, 1877 - woja Rosji z Turcją, 1893 - Przymierze Prus i Rosji. Polska: 1864 - klęska powstanie styczniowego, 1880 - umowna data początku Młodej Polski
PRĄDY LITERACKIE
MONIZM PRZYRODNICZY - inaczej jedność świata natury i ludzi, bo cały świat podlega tym samym prawom.
SCJENTYZM - to zaufanie do nauki opartej na doświadczeniu i rozumowaniu, bo one są jedynymi œródłami rzetelnej wiedzy
PRAKTYCYZM - stawianie sobie osiągalnych, rozsądnych celów, troska o dobór środków do ich urzeczywistnienia.
AGNOSTYCYZM - pogląd, który zakłada, że nie można do końca poznać świata i praw nim rządzących. Są rzeczy, których rozum nie ogarnia - są i niech sobie będą, lecz nie należy się nimi zajmować.
RELATYWIZM - pogląd, który głosi, że pojęcia takie jak dobro, zło, piękno prawda są względne, zależne od relacji i okoliczności (czyli są relatywne)
REALIZM - ogół dążeń w literaturze i sztuce, który realni, wiernie odzwierciedla życie codzienne człowieka w jego środowisku.
UTYLITARYZM - hasło ściśle związane z postulatem pracy. Ludzie muszą być użyteczni dla kraju, społeczeństwa.
FILOZOFIA
August Comte- "Wykłady filozofii pozytywistycznej"
myśl ludzka ma służyć poprawie życia
nacisk na poznanie jednostki
filozofia ma sens praktyczny, "pozytywny" oznaczało realny, użyteczny, pewny.

Hipolit Taine- twórca determinizmu.
życie i działalność człowieka jest z góry określona czynniki wpływające na osobowość człowieka to: rasa, środowisko, moment historyczny
Herbert Spencer- twórca ewolucjonizmu cała rzeczywistość podlega ewolucji
ewolucyjna zmienność rzeczywistości

John Stuart Mill- twórca utylitaryzmu to, co dobre, jest pożyteczne postulat użyteczności wszystkich dzieł ludzkich, nawet literatury i sztuki w swoim działaniu kierowanie się dobrem ogółu.

GATUNKI LITERACKIE
1) Powieść - ogólne cechy: utwór pisany prozą , dużych rozmiarów , o swobodnej kompozycji , często wielowątkowej , zróżnicowanej formie narracyjnej i nastawieniu poznawczym. Obejmuje problematykę społeczno-obyczajową i psychologiczną , zarówno współczesną , jak i historyczną.
2) Nowela- jest utworem krótkim , prozatorskim , o wyrazistej fabule i zredukowanym do minimum komentarzu. Brak jest lub nikłe są wątki poboczne , mała ilość bohaterów. Wydarzenia biegną do punktu kulminacyjnego , który przynosi rozwiązanie konfliktu , po czym następuje pointa. Często występuje ograniczenie czasowe. Kolejne cechy to kontrast , gradacja, powtórzenie, czasami inwersja czasowa
3) Publicystyka - bardzo rozwinięta w epoce pozytywizmu. Pisarze często nie mogli pozwolić sobie na życie wyłącznie z twórczości literackiej , i poza kontaktem z czytelnikiem dawała ona korzyści materialne.
- Reportaż. Forma dziennikarska. Wyrósł z tradycji relacji z podróży. Opierał się na faktach bezpośrednio poznanych , realnych lub udokumentowanych w sposób wiarygodny przez narratora - reportera. Cechowała go aktualność , konkretność, przedstawianie zjawisk w danym miejscu i czasie .Reporter to najczęściej uczestnik i świadek wydarzeń , czynnik obserwacji ,z której wyciąga wnioski , dominuje w tekście.
- Felieton. Krótki artykuł o luźnej kompozycji , swobodnie łączący różne tematy , nastawiony na kontakt z czytelnikiem. Cechowała go lekkość stylu , komizm , elementy parodystyczne , anegdotyczne i satyryczne. W pozytywizmie przypisywano felietonowi nie tylko cechy rozrywkowe , ale także dydaktyczne i poznawcze.
- Artykuły programowi i eseje - podejmują problematykę społeczną , popularyzują program i polemikę z przeciwnikami ideowymi.
3) Realizm - pojmowany jako zasada prawdziwego i wiernego odtwarzania rzeczywistości w sztuce. Wypełnia epokę między romantyzmem a naturalizmem. W literaturze typowy dla epiki. Ma realnie i wiernie, wręcz fotograficznie odzwierciedlać życie człowieka w jego środowisku.
Teatr:
Teatr był jedną z ulubionych rozrywek warszawskiego towarzystwa. Historycy epoki nazwali go „teatrem wielkim i smutnym”. Wielkim, bo grali w nim wielcy aktorzy, tacy jak Helena Modrzejewska, a smutnym, bo był instytucją państwową, zarządzaną przez Rosjan, bez polskiego repertuaru. Wielkim wydarzeniem teatralnym lat 70. był występ w Warszawie zespołu włoskiego tragika Ernesta Rossiego. Dzięki niemu mieszkańcy stolicy mogli obejrzeć słynne tragedie Szekspira
Malarstwo, architektura i rzeźba:
Dominującym prądem w malarstwie i rzeźbie 2. połowy XIX w. był realizm - jego ojcem duchowym w dziedzinie malarstwa był G. Courbet (1841-1915).W 1855 podczas Światowej Wystawy w Paryżu urządzono ekspozycję jego obrazów pod nazwą Realizm - był to zarazem tytuł programu, w którym deklarowano pragnienie zerwania z idealizującą sztuką akademicką (akademizm) na rzecz realnych wartości świata widzialnego. Realiści wprowadzili do sztuki szereg nowych tematów, uważanych dotąd za "plebejskie". Oprócz scen rodzajowych z życia niższych warstw społecznych tworzyli znakomite pejzaże.