Portret Arystokratek w powieści "Lalka" Bolesława Prusa.

W powieści Bolesława Prusa „Lalka” akcja rozgrywa się w obrębie lat 1878 – 1879 i obejmuje szeroki obraz społeczeństwa polskiego. Prus najobszerniej opisał arystokracje, ponieważ uważał że ta warstwa społeczna jest odpowiedzialną za sytuacje która powstała w Polsce w tych latach. Obraz arystokracji jest jednoznacznie negatywny, ponieważ nie świadczy ona społeczeństwu żadnych usług, a jedynie żyje na jego koszt. Portret arystokratek można stworzyć na podstawie dwóch bohaterek powieści – Izabeli Łęckiej i Eweliny Janockiej.

W pierwszym fragmencie opisana jest rozmowa Wokulskiego z prezesową Zasławską, która krytykuje postępowanie swojej wnuczki Eweliny: „ Głupiutkie są te panny… Im się zdaje, że jak złapie która bogatego męża, a po za nim przystojnego kochanka to wypełni sobie życie”. Jednocześnie jest to ogólny opis postępowania wszystkich młodych arystokratek. Prezesowa Zasławska martwi się o pomysł na życie Eweliny, która planuję wyjść za bogatego Barona, a swoje puste i bezsensowne życie wypełniać będzie spotkaniami z przystojnym kochankiem – Starskim. Prezesowa znacznie różni się od reszty arystokracji, jest jedyną pozytywną postacią pochodzącą z tej warstwy społecznej.

Ewelina janocka została przedstawiona jako „głupiutka lalka” i „zepsute dziecko” dla której w związku liczy się tylko sytuacja materialna jej partnera co świadczy o jej głupocie i o tym że nie jest zdolna do prawdziwej miłości. Ograniczona i próżna nie potrafi odnaleźć właściwych wartości. Marnuje życie swoim postępowaniem, zdradzała swojego męża przed i po ślubie i doprowadza do skandalu który był przyczyną pojedynku Barona ze Starskim, w którym Dalski zostaje zraniony i rozwodzi się z Eweliną.

W następnym fragmencie ukazana jest gorycz Wokulskiego po odkryciu zdrady Izabelli – „właściwie nie spotkała mnie żadna niespodzianka; wszystko można było z góry przewidzieć, ja nawet wszystko to wiedziałem…” Bohater miał o niej mylne zdanie, widział w niej idealną kobietę, anioła, a dopiero po zdradzie przejrzał na oczy: „Każdy biały anioł jest w dziesiątej części prostytutka”

Łęcka w powieści została ukazana jako kobieta o niezwykłej urodzie, która wywodzi się z arystokratycznej rodziny. Jej horyzonty były bardzo ograniczone , cały czas spędza na podróżach, balach, wystawach i przedstawieniach teatralnych. Została przestawiona jako istota pozbawiona uczuć, dla niej nie liczyła się miłość, a jej wybranek musiał być bogaty i pochodzić z rodziny arystokrackiej. Gdy jej sytuacja finansowa bardzo się pogorszyła była zdolna do udawania miłości dla zdobycia majątku co świadczy o tym że była bardzo fałszywa. – „jedyną rzeczą, za pomocą której mogła zdobyć sobie byt materialny, była jej miłość, fałszywy towar” Jest egoistką, nie potrafi wyrzec się czegokolwiek na korzyść innych. Nawet działalność filantropijna, której się podejmuje nie jest podyktowana sercem, ale chęcią błyszczenia w towarzystwie.

Zarówno Ewelinę Janocką jak i Izabelę Łęcką można nazwać tytułowymi „lalkami”. Małżeństwo bez uczucia, życie w luksusie i przebywanie na salonach to ich plany na przyszłość, które nie dawały szans na szczęście. Portret arystokratek w powieści Bolesława Prusa został przedstawiony bardzo negatywnie, jednak do końca nie można winić bohaterek za takie postępowanie, tak zostały wychowane i zasady którymi kierowały się w życiu zostały im wpojone w dzieciństwie.