Znaczenie mszaków w przyrodzie

ZNACZENIE MSZAKÓW W PRZYRODZIE

Mszaki spotykamy na jałowych wydmach gdzie utrwalają ruchome podłoże i biorą istotny udział w procesie glebotwórczym. Wielkie znaczenie mają w regulacji bilansu wodnego wielu zbiorników, szczególnie leśnych.
Warstwa mszysta chroni bowiem glebę przed nadmiernym parowaniem, a podczas dreszczów chłonie wodę i magazynuje ją. Na łąkach mszaki są jednak elementem niepożądanym, gdyż gromadząc wodę, stają się często przyczyną zabagnień.
Wchodzą w skład różnych biocenoz wykorzystywanych przez człowieka (łąki, lasy ), mszaki mają pewne znaczenie (pośrednie) dla gospodarki. Duża rola przypada im w zasiedlaniu różnych nieużytków, jak np. hałd gdzie zmieniając podłoże umożliwiają osiedlanie się innych roślin i stopniowe zagospodarowywanie tych terenów. Bezpośrednio wykorzystuje się mszaki na ściółkę, na materiał do pakowania oraz na podściółkę w uprawach truskawek i poziomek. Używane bywają również do uszczelniania budynków drewnianych. Największe znaczenie gospodarcze mszaków (głównie mchów) związane jest z ich działalnością torfotwórczą warunkach trwałego podtopienia i przy utrudnionym dostępie powietrza ze mchów [głównie torfowców] i innych roślin powstaje torf. zastosowanie jego jest ogromne używa się go do wyrobu płyt izolacyjnych, papieru, tektury oraz do przerobu chemicznego, z którego uzyskuje się wiele bardzo cennych związków chemicznych. Pewne gatunki torfu służą do kąpieli leczniczych jako tzw. borowina.

GLONY ich ciało ma charakter plechowy a plecha to wielokomórkowe lub komórczakowe ciało o różnym stopniu specjalizacji morfologicznej i anatomicznej . Środowisko i tryb życia : glony żyją przede wszystkim w wodzie i mokrym środowisku Budowa zielenic : ściana komórkowa zbudowana z celulozy i pektyn , zawsze zielone chloroplasty, zawierające chlorofil , karoten i ksantofil , w takich samych proporcjach jak u roślin wyższych ; skrobia jako produkt asymilacji , gromadzona zwykle w tzn. " ogniskach skrobiowych " ; jedna zwykle centralnie położona wakuola Gromada zielenic : formy jednokomórkowe , mimo prostej budowy charakteryzują się dużą różnorodnością np.: zawłotnia - uważana za najprostszą w budowie zielenice ; chlorella - zalicza się ją do form nieruchliwych , występuje obficie w wodach słodkich . Kolonie u zielenic : część zielenic tworzy kolonie tzw. Zespoły komórek które po podziale nie oddzielają się od siebie bądź też po oddzieleniu ponownie się łączą kolonie proste tworzą np. komórki Skrętnicy - ma komórki ułożone w długie nici które nie są połączone ani blaszkami środkowymi ani plazmodesmami a jedynie sklejone śluzem tak więc każda komórka posiada autonomię. Połączenie komórek w kolonie ułatwia utrzymywanie się tuż pod powierzchnią wody co usprawnia proces fotosyntezy przeprowadzany w taśmowatym spiralnie skręconym chloroplaście. Forma kolonijna ułatwia także kontakt w czasie rozmnażania płciowego komórek należących do różnych nici. Toczek - tworzy kuliste kolonie złożone , aktywnie pływające w bardzo charakterystyczny sposób. Powierzchnię kuli tworzą żywe komórki wnętrze zaś wypełnia śluz. Komórki połączone są blaszkami środkowymi ścian komórkowych i plazmodesmami. Są wyraźnie zróżnicowane na dwa typy , które tworzą dwa bieguny kolonii Rozmnażanie u glonów : Bezpłciowe :- polega na tworzeniu potomstwa przez jednego osobnika macierzystego Może ona oddzielać część swego ciała albo wytwarzać specjalne bezpłciowe komórki rozrodcze zwane zarodnikami , wegetatywne- może odbywać się przez podziały mitotyczne komórek lub fragmętację plechy , przy pomocy spor Płciowe : - odbywa się za pośrednictwem zróżnicowanych płciowo haploidalnych komórek zwanych gametami, u glonów powstają one w jednokomórkowych gametach czyli lęgniach i plemniach , efektem kopulacji gamety jest powstanie diploidalnej gamety . Rozmnażaniu płciowemu zawsze towarzyszy przemiana faz jądrowych polegająca na zmianach liczby chromosomów w odpowiednich etapach cyklu rozwojowego ; łączenie się gamet : izogamia - jest najprostszym rodzajem syngamii biorą w niej udział gamety zróżnicowane po względem fizjologicznym. Anizogamia - ma miejsce wówczas gdy w zapłodnieniu biorą udział gamety zróżnicowane nie tylko fizjologicznie ale i morfologicznie . Mniejsze i ruchliwe to gamety męskie większe i mniej ruchliwe to gamety żeńskie . oogamia - jest wynikiem skrajnego wyspecjalizowania funkcji płciowych komórek rozrodczych . Gameta żeńska jest duża obficie wypełniona substancjami zapachowymi pozbawiona wici i nie zdolna do ruchu natomiast znacznie od niej mniejsza niemal zupełnie pozbawiona cytoplazmy gameta męska ma postać ruchliwej pływki Przemiana pokoleń u Glonów : Przemianę pokoleń występującą u glonów można podzielić na 2 zasadnicze typy : izomorficzny - sporofit i gametofit nie różnią się morfologicznie . Można je rozpoznać dopiero po sposobie rozmnażania . oraz heteromorficzny - gdy sporofit i gametofit bardzo wyraźnie różnią się morfologicznie a jedno z pokoleń zdecydowanie dominuje . Znaczenie glonów w przyrodzie : odgrywają istotną rolę w samooczyszczaniu się wód , stanowią pokarm dla zwierząt , w procesie fotosyntezy powstaje tlen , znaczenie skałotwórcze ( okrzemki ) Znaczenie w gospodarce człowieka : pożywienie dla ludzi nawóz , otrzymywanie jodu z brunatnic , z krasnorostów otrzymuje się cukier zwany ogor , użyźniają podłoże .MSZAKI Przemiana pokoleń u mszaków Występowanie :ląd (kora drzewo pod dachem) woda 2.Zyją w skupieniach tworzą darnie Gametofit: składa się z łodygi i liścia, odżywia się samoistnie, zaznacz się płciowo -podczas rozmnażani na szczycie pojawiają się gametangia, gamety żeński (rodnie)-ściany rodni są wielokomórkowe-na gametoficie męskim tworzą się plemnie(a w nich plemniki) Zapłodnienie odbywa się tylko w środowisku wodnym. Nie mogą być daleko od siebie Plemnik ma dwie wici, porusza się Na zasadzie chemotaksji Ściany wodni wytwarzają kwas jabłkowy Zygota powstaje w rodni .Z zygoty w wyniku wielokrotnych podziałów mitotycznych rozwija się sporofit rozwija się na gametoficie żeńskim Sporofit składa się z bezlistnej łodyżki(sety) z niego powstaje zarodnik Zarodnia pokryta jest czepkiem(czepek jest pozostałością ściany rodnej) -czepek ochrania zarodnię, jak czepek odpadnie to jest wieczko, a potem są ząbki -zarodniki rozsiewają się w czasie suszy (są rozsiewane przez wiatr) -w puszce zarodnikowej znajduje się tkanka zarodnikowa -komórki tej tkanki ulegają mejozie w wyniku czego powstaje zarodniki-sporofit ginie po wysianiu -z zarodnika powstaje postać młodocianego gametofitu (spląteki są 2) -ze splątku wyrasta gametofit -jest przewaga fazy haploidalnej Budowa anatomiczna mszaków Mszaki nie mają korzeni, są niedużych rozmiarów -mają słabo rozwiniętą tk. przewodzącą Skład łodygi : tkanki wzmacniającej koncentrycznej wiązki przewodzącej, skórki, miękiszu, hydroidów leptoidy to komórki żywe przewodzące produkty fotosyntezy-łodyga mchu płonnika jest gęsto ulistniona nie dociera światło Skład mchu płonnika: Tkanka wzmacniająca, tkanka przewodząca, skórka, tkanka miękiszowa, miękisz asymilacyjny Liść płonnika okryty jest tylko w dolnej części. Chłonie wodę całą powierzchnią Komórki miękiszu asymilacyjnego są ułożone w kolumienkach Zwiększa się powierzchnia fotosyntezy, między kolumnami może utrzymać się woda W środku liścia jest tkanka wzmacniająca i przewodząca W czasie suszy liście się składają U płonnika liście mają budowę wielowarstwową Najdoskonalszym gametofitem pod względem budowy anatomicznej jest gametofit wątrobowca Przegląd gromady mszaków Dzielą się na 2 klasy :-mchy -wątrobowce MCHY(1): dzielą się na wiele rzędów np. torfowce -rosną na bagnach, terenach podmokłych, torfowiskach -torfowce rosną pionowo w górę, starsze części obumierają i gniją -zielona część wychodzi na powierzchnię :na szczycie występują główki najwięcej jest tam odgałęzień bocznych, znajdują się tam gametangia -liście torfowe ,zbudowane z jednej wazstwy komórek ,dzielą się na dwa typy komórek: martwe wodonośne (duże), każda wodonośna otoczona jest kilkoma asymilacyjnymi (małe) sporofit(łodyżka na której jest wyniesiona część gametofitu) Mchy gametofit jest plechowaty lub zróżnicowany –rodnie i plemnie wyniesione są na trzoneczkach-sporofit składa się prawie z samej zarodni, seta jest skrócona -zarodnia otwiera się klapami splątek jest słabo wykształcony -mszaki są jedynymi organowcami u których dominuje gametofit ZNACZENIE W PRZYRODZIE -rośliny pionierskie z porostami zamieszkują nowe terytoria -powoduje wietrzenie chemiczne skał -przygotowuje glebę -gromadzą duże ilości wody -stwarzają środowiska dla pewnych roślin bagiennych.