Polityka zagraniczna Rosji w latach 1989-200

Polityka zagraniczna państwa tak dużego jak Rosja ma dla świata wielkie znaczenie. Jest tak dlatego, że Rosja (Federacja Rosyjska) jest największym państwem na świcie. Pod względem liczby ludności zajmuje 8. miejsce (po Chinach, Indiach, USA, Indonezji, Brazylii, Pakistanie i Bangladeszu). Aby jednak w pełni zrozumieć znaczenie Rosji na arenie międzynarodowej należy krótko przypomnieć ostatnią historię Rosji.
Jak wiemy, po II wojnie światowej, Rosja znalazła się w obozie państw alinanckich- państw zwycięzkich. Należała do t.zw. „wielkiej trójcy” (obok Wielkiej Brytani i Stanów Zjednoczonych). Dzięki temu mogła decydować o losach powojennej Europy. W ten sposób po stronie Rosyjskich wpływów znalazly się wszystkie państwa na wschód od NRD (Niemiecka Repubkika Demokratyczna- DDR- Deutsche Demokratische Republik; powstała po podziale Niemiec na NRD właśnie oraz RFN). Niektóre z tych państw (jak np. właśnie NRD lub Polska) były samodzielnymi państwami, miały własne rządy. Jednak były one całkowicie zależne od Rosji. A właściwie nie od Rosji, a od ZSRR. Było to państwo powstałe w 1953 roku i składało się z Rosji i państw dla niej ościennych:
• Armenia
• Azerbejdżan
• Białoruś
• Estonia
• Gruzja
• Kazachstan
• Kirgistan
• Litwa
• Łotwa
• Mołdawia
• Tadżykistan
• Turkmenistan
• Ukraina
• Uzbiekistan
ZSRR czyli Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich składający się własnie z wyżej wymienienonych państw trwał aż do 1991 roku. Obowiązywał tam autorytarny system sprawowania władzy oraz gospodarka centralnie-planowana. Rosyjska FSRR zajmowała tam oczywiscie miejsce najważniejsze. I mimo, iż to tam trafiały różne dobra produkowane w inncyh republikach radzieckich oraz państwach zależnych w Rosji nadal panowła bieda i głód. Olbrzymie pieniądze wydawane były na finansoanie zimnej wojny- wyścig zbrojeń, który panował między USA a ZSRR doprowadził do rozrośnięcia się wydatków na zbrojenia z ZSRR do takich rozmiarów, że inne działy gospodarki były bardzo niedofinansowane. Jednak to co właściwie doprowadziło do rozpadu ZSRR jest teraz jednym ze źródeł siły Rosji w polityce zagranicznej.
Od 1955 roku w ramach współpracy z innymi państwami pod wpływami Rosji zostały zawiązane dwa porozumienie: Układ Warszawski oraz Rada Wzajemniej Pomocy Gospodarczej. Oba te porozumienia działaly aż do upadku ZSRR w 1991 roku. Można nawet powiedzieć, że Rada miała na celu wyzyskiwanie inncyh państw na rzecz Rosji (tranzakcji dokonywano tam w wirtualnej wolucie, rublu transferowym, którego kurs był sztuczny i niedogodny dla innych państw prócz Rosji). Za to Układ Warszawski był jakby opozycją do NATO (w którym militarnie zjednoczyły się państwa zachodnie). Rosja wykorzystywała Układ do interwencji w innych państwach aby zapobiegać przewrotom antykomunistycznym.
W roku 1991 rozwiązał się ZSRR i wchodzące w jego skład republiki odzyskały niepodległość, w tym największa dotychczasowa Republika Radiecka - Rosja. Pierwszym prezydentem niepodległej Rosji został Borys Jelcyn.
Choć tak naprawdę, załugi za transformacje ustrojową Rosji należą się Michaiłowi Gorbaczowi. Rządził on Rosją od 1985 roku i zapoczątkował zmiany: głasnot i pierestrojkę.Głasnost jest częścią reform Michaiła Gorbaczowa. Celem tych reform było ujawnienie faktów historycznych oraz dotyczących sytułacji politycznej i gospodarczej w ZSRR. Nisestety zmiane te zostały wprowadzone zbyt późno i ZSRR został rozwiązany.
Prezydent Jelcyn doprowadził do włączenia Rosji do elitarnej grupy G7. Boris Nikołajewicz Jelcyn urodził się 1 lutego 1931 w Butce, a zmiarł 23 kwietnia 2007 w Moskwie –od 10 lipca 1991 do 31 grudnia 1999 był pierwszym w historii prezydentem Federacji Rosyjskiej.
Ponieważ Federacja Rosyjska jest właściwie następcą ZSRR, a wiekszość jej terytorium, ludności oraz produkcji przemysłowej ZSRR była w Rosji, po upadku ZSRR Rosja nadał pełni ważna rolę w polityce światowej. Kraj ten należy do G8. Rosja została oficjalnie przyłączona do G7 w 1998 roku nie ze względu na znaczenie ekonomiczne, lecz z przyczyn politycznych. Był to wyraz wdzięczności dla prezydeta Jelcyna za przeprowadzienie regorm gospodarczych w Rosji i za jego neutralną postawę wobec rozszerzenia NATO na wschów. Innymi słowy Rosja zrezygnowała z części swoich wpływów militarnych u swoich zachodnich sąsiadów (również byłych pepublik radzieckich) a w zamian uzyskała wpływy jaki daje decydowanie w G7. G8 utworzono już za rządów Władimira Putina wraz z polepszaniem się w tym czasie sytuacji ekonomicznej w Rosji. Choć nadal jest tak, że Rosja znajduje się tam głównie ze względów politycznych.
Innym „sposobem” prowadzenie polityki zagranicznej przez Rosję jest wywieranie presji poprzez surowce strategiczne. Na terytorium Rosji znajdują sie jedne z największych światowych złóż ropy oraz gazu ziemnego. Z Rosji są one transportowane do innych krajów europejskich. W niektorych (jak na Ukrainie lub w Polsce) uzaleznienie od Rosyjskich dostaw gazu czy ropy jest bardzo duże. Dlatego takie państwa nie mogą prowadzić zbyt agresywnej polityki w stosunku do Rosji (aby nie narazić się na odcięcie dostaw). To jest jeden z najmocniejszych punktów Rosji w polityce zagrananicznej.
Dwie największe dorgi przesyłu surowców z Rosji to gazociąg jamalski oraz rurociąg naftowy „Przyjaźń”. Rurociąg „przyjaźń” powstał jeszcze za czasów ZSRR w 1964 roku. Z kolei pomysł gazociąg jamalski istnieje od 1992 roku. Porozumienie z Rosją w sprawie dostaw gazu ziemnego, w imieniu strony polskiej, zawarł w 1993 roku rząd Hanny Suchockiej. Prace nad poszczególnymi odcinakami zostały zakończone w 1999 roku.
Polityka zagraniczna Rosji (a właściwie jeszcze ZSRR) po 1989 roku musiała się zmienić. Było tak dlatego, iż to w tym roku rozpoczęły się rewolucje w państwach zależnych od Związku Radzieckiego. W 1989 roku Polska, po pierwszych po wojnie wolnych wyborach (czyli takich na jakie nie miał wpływu Związek Radziecki) zmieniła swój ustrój polityczny. Z poddanego rozkazom Moskwy PRLu (Polska Rzeczpospolita Ludowa) wykształciła sie III Rzeczpospolita Polska- państwo demokratyczne i niezlależne. Później podoben zmiany zaszły w innych państwach. Stopniowo strefa rosyjskich wpływów zaczęła się pomniejszać.
Jednak rozpad ZSRR nie znaczył dla Rosji zupełnej utraty wpływów w tych krajach. Nadal miała ona wpływ na np. wybory w niektórych krajach. Do dziś jest tak np. na Białorusi. Jest tak dlatego, że jedynie z poparciem Moskwy można dostać się na szczyty władzy. Z kolei ludności niektórych biednych państw ościennych Rosji widzi w niej pomoc dla swojego kraju.
Mówiąc o polityce zagranicznej Rosji nie można zapomnieć o jej znaczeniu militarnym. Jako następca ZSRR Rosja odziedziczyła liczną armię. Mimio, iż w wyścigu zbrojeń w czasch zimnej wojny Rosja przegrywała ze Stanami Zjednoczonymi, nadal jest jednym z najlepiej uzbrojonych państw świata. Ma bardzo liczna armię. Należy również do grona państw atomowych, co znaczy że dysponuje ona atomową bronią masowej zagłady. Militarna siła Rosji stanowi więc kolejny argument w polityce zgarniacznej. Inne państwa muszą liczyć się z tym, że Rosja jest w stanie wypowiedzieć im wojnę.
W stosunku do państw będących niegdyś pod wpływami Związku Radzieckiego Rosja nadal stosuje agresywną politykę zagraniczną. Często grozi sankcjami gdy niektóre państwa w jakiś sposob przeciwstawiaja się ineresom rosyjskim. Jest również niechętna do integracji z resztą świata (jak np. wstąpienie do Unii Europejskiej czy NATO).
Podsumowując Rosja prowadzi agresywną politykę zagraniczną gdyż wie, że ma w swoim reku wiele atutów. Najważniejsze z nich to złoża surowców strategicznych, siła militarna oraz wpływy w innych państwach. Dlatego też inne państwa, czy tego chcą czy nie chcą, muszą liczyć się ze zdaniem Rosji w niektórych sprawach. Są jednak państwa (takie jak choćby Stany Zjednoczone), które dzięki własnej potędze mogą rozmawiać z Rosją jak równy z równym dlatego Rosja nie może tak sobie wszcząć wojny aby np. odzyskać państwa , które należały do ZSRR, gdyż wie, iż miałaby wielu przeciwników i nie byłoby to na jej korzyść. Tak więc, można powiedzieć, że Rosja prowadzi rozsądną politykę zagraniczną mierząc siły na zamiary.


Źródła:
http://szczesniak.pl
http://wikipedia.pl
„Zarys historii Europy: XX wiek (po 1945 roku)” Oxford