Ery

Tarcze – kanadyjska, grenlandzka, gujańska, brazylijska,
skandynawska, dekańska, arabska, saharyjska, afrykańska,
azjatycka, zachodnio-ausralijska
Skały – granity, gnejsy, łupki krystaliczne
Archaiczna: powstanie Słońca, Ziemi i planet; kształtowa-
nie się skorupy ziemskiej; istnienie bakterii
Proterozoik: pierwsze org. przypominające sinice, pier-
wsze org. wielokomórk.(glony, proste bezkręgowce);
kontynenty scalone w jeden; klimat zmienny

Paleozoiczna:
Perm, Karbon (orogeneza hercyńska: Masyw Centralny,
Ural, Płw. Pirenejski, Basen Paryski), Dewon, Sylur
(orog. Kaledońska: G. Skandynawskie, Kaledońskie,
Grampian), Ordowik, Kambr
Kambr: rozpad superkontynentu na liczne fragmenty;
klimat bardzo ciepły, liczne ciepłe i płytkie morza;
pierwotne skorupiaki, małże, stawonogi, glony morskie
Ordowik: tworzy się prakontynent południowy-Gondwana;
obfitość glonów morskich, rafy koralowe podobne do
współczesnych; pierwotne strunowce
Sylur: tworzy się Euroameryka; pierwsze rośliny lądowe
z łodygami i liśćmi, pierwsze ryby
Dewon: dalsze łączenie się lądów, pierwsze lasy (skrzypy,
paprocie) i zwierzęta (pająki, wije)
Karbon: klimat na ogół b. ciepły, pierwsze płazy i latające
owady
Perm: osuszanie klimatu (pustynie), rozwój roślin iglastych;
początek rozwoju gadów; pod koniec wymarcie ok. 90%
istniejących gat. zwierz.

Mezozoiczna:
Kreda: otwornice; silne zmiany poziomu mórz; klimat
b. ciepły; kreda pisząca, margle, opoka; rośliny okryto-
nasienne; dominacja gadów i wyginięcie
Jura: belemnity; rozkwit i panowanie gadów; iły, wapienie;
nieliczne ssaki;
Trias: amonity; margle, dolomity, wapienie; wszystkie
kontynenty połączone w jeden; klimat ciepły i suchy;
liczne skrzypy, paprocie; pojawienie się gadów morskich,
latających i dinozaurów; prymitywne ssaki

Kenozoiczna:
Trzeciorzęd: rozwój i dominacja roślin kwiatowych, rozwój
roślin jednoliściennych ; rozwój fauny i flory stepowej;
pierwsze małpy, rozwój naczelnych; pierwsze lodowce w
rejonach polarnych, temp. się obniża
Czwartorzęd: zlodowacenie w plejstocenie, obniżanie się mórz,
Lodowce kształtują rzeźbę Ziemi, ginie wiele gat. roślin i zw.;
Pojawia się czł.; w holocenie ustąpienie lodowców, powstanie
Bałtyku, stabilny klimat; flora polodowcowa, zmiany szaty
Roślinnej, udomowianie się zwierząt
Orog. Alpejska: Europa (Alpy, Karpaty, Apeniny, Pireneje,
Bałkany), Afryka (Atlas, Smocze), Ameryki (Kordyliery,
Andy), Azja (Himalaje, Hindukusz, Karakorum)