Omów formy organizacyjne prowadzenia działalności gospodarczej

Ze względu na swe funkcje społeczne i gospodarcze państwo nie może pozostać obojętne na organizację działalności gospodarczej. Może ona bowiem prowadzić do naruszenia dóbr i wartości chronionych przez państwo, w tym również wolności gospodarczej. Konieczne staje się więc stworzenie pewnego porządku prawnego, z którego powinno wynikać, w jakim zakresie przedsiębiorca ma swobodę w organizacji podejmowanej działalności gospodarczej. Elementem tego porządku jest między innymi normatywne określenie pewnych form organizacyjnych wykonywania działalności gospodarczej.

Polskie prawo (do niedawna obliczone w zasadzie na regulację prawną uspołecznionej działalności gospodarczej) nie zna tak licznych form organizacyjno-prawnych wykonywania działalności gospodarczej, jakie występują w państwach o rozwiniętej gospodarce rynkowej. Spośród form wyraźnie nazwanych i prawnie unormowanych wymienić można przede wszystkim spółki prawa handlowego (jawną, partnerską, komandytową, komandytowo-akcyjną, z o.o.), których konstrukcja jest uregulowana w przepisach kodeksu spółek handlowych ( ustawa z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych, Dz. U. Nr 94 poz. 1037 z późn. zm.). odrębnie wymienić należy formę spółdzielni wynikającą z przepisów prawa spółdzielczego z 1982 r.. uzupełniające znaczenie mają zaś takie formy jak: towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych (wynikające z ustawy ubezpieczeniowej z 1990 r.), oddział i przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego, fundacja (z ustawy z 1984 r.
o fundacjach), przedsiębiorstw międzynarodowe (tworzone na podstawie umów międzynarodowych).

Formy prawne działalności gospodarczej, które mają do wyboru krajowe osoby fizyczne przedstawiają się dość skromnie jeżeli osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą jako samodzielny podmiot prawa. W tym znaczeniu wchodzi w grę jedynie działalność prowadzona w formie nienormowanej i nazwanej przez prawo, a więc na podstawie wpisu do rejestru przedsiębiorców. Osoba fizyczna może samodzielne organizować i prowadzić działalność gospodarczą bez współdziałania i udziału innych osób, lecz nie występuje już wówczas w roli osoby fizycznej będącej przedsiębiorcą, którym jest natomiast pierwotnie utworzona jednoosobowa spółka z o.o. lub wtórnie istniejąca spółka z o.o. lub spółka akcyjna. Osoba fizyczna może realizować swa aktywność gospodarczą, nie będąc przedsiębiorcą, lecz występując w roli wspólnika w wieloosobowych spółkach prawa handlowego lub w roli członka spółdzielni bądź członka towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych. Zastosowanie tych form wymaga współdziałania kilku osób fizycznych lub osób prawnych.
Działalność gospodarcza, wykreowana przez system prawny każdego państwa forma organizacyjno-prawna umożliwiająca zespolenie podmiotów uczestniczących w procesie gospodarczym (właścicieli, zarządzających i pracowników) oraz materialnych czynników produkcji (środki i przedmioty pracy). Prowadzona jest najczęściej w postaci przedsiębiorstwa (obok zakładów budżetowych, jednostek gospodarczych, organizacji społecznych itp.), w którym dokonuje się wytworzenie produktów lub świadczenie usług w celach zasadniczo zarobkowych.
Prawodawca określa warunki umożliwiające owo zespolenie stosownie do potrzeb danej działalności jednoczesnym zabezpieczeniu interesów państwa, otoczenia społeczno-gospodarczego oraz uczestniczących
prowadzenia działalności gospodarczej są swego rodzaju wzorcami prawno-organizacyjnymi, określającymi przede wszystkim wymagania założycielskie, strukturę władzy (zarządzania) w przedsiębiorstwie oraz odpowiedzialność za jego działania. Im większa różnorodność wzorców, ogólność w sensie możliwości indywidualizacji rozwiązań ekonomicznych i organizacyjnych (dopasowanie do konkretnych potrzeb oraz swoboda w wyborze formy przez podmioty podejmujące działalność gospodarczą) tym lepsze możliwości dopasowania formy prawno-organizacyjnej do zróżnicowanych warunków jej prowadzenia (np. skali, przedmiotu działania, dążeń założycieli itd.).
Firma jednoosobowa, najprostsza i najtańsza forma organizacji przedsiębiorstwa, najczęstsza w handlu detalicznym, rolnictwie, usługach i rzemiośle. Właściciel takiej firmy jest w pełni odpowiedzialny za długi firmy i odpowiada również własnym majątkiem w wypadku bankructwa. Aby założyć taką firmę należy zgłosić rozpoczecie działalności gospodarczej i wnieść niewielką opłatę.

Spółka cywilna, spółka działająca na podstawie prawa cywilnego. Wspólnicy (minimum dwóch) spółki cywilnej zobowiązują się do dążenia do określonego, wspólnego celu gospodarczego. Wspólnicy tworzą kapitał spółki cywilnej z wniesionych przez siebie wkładów w postaci gotówki lub aportu, a później również dochodów spółki.
W spółce cywilnej nie istnieje możliwość odsprzedaży wkładu udziałowego osobom trzecim, a przyjęcie nowego wspólnika wiąże się ze zmianą w umowie spółki cywilnej. Za zobowiązania spółki cywilnej wszyscy wspólnicy odpowiadają zarówno majątkiem spółki, jak i każdy majątkiem osobistym.
Spółkę cywilną można założyć na czas nieograniczony lub na czas ograniczony w celu wykonania jakiegoś pojedynczego przedsięwzięcia. Spółka cywilna nie ma osobowości prawnej.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.), spółka działająca na podstawie prawa handlowego. W sp. z o.o. wspólnicy odpowiadają za zobowiązania przedsiębiorstwa jedynie do wysokości swoich wkładów, tzn. nie odpowiadają majątkiem osobistym, z jednym wyjątkiem z majątku prywatnego udziałowca sp. z o.o. mogą być egzekwowane kwoty zadłużenia, jakie ma spółka z tytułu nie płaconych podatków. Prawo nie wyznacza ani dolnej, ani górnej granicy liczby wspólników, oznacza to, że udziałowcem może być jedna osoba fizyczna lub osoba prawna.
Spółka powstaje z chwilą wpisania do rejestru handlowego, nabywając jednocześnie osobowość prawną.
Korzyścią, jaką spodziewa się osiągnąć wspólnik, jest, podobnie jak w spółce akcyjnej, dywidenda. Najważniejszymi organami spółki są zarząd oraz zgromadzenie wspólników. Ponadto umowa spółki może przewidywać powołanie komisji rewizyjnej lub rady nadzorczej (bądź obu jednocześnie), natomiast gdy liczba wspólników przekracza 50, jest obligatoryjny wymóg powołania któregoś z tych organów.

Spółka jawna spółka działająca na podstawie prawa handlowego. Nie różni się w zasadzie od spółki cywilnej, konieczne jest natomiast jej zarejestrowanie w rejestrze handlowym oraz ścisłe przestrzeganie reguł oznaczenia firmy, czyli nazwy spółki. Firma spółki jawnej musi zawierać nazwiska wszystkich wspólników albo nazwisko i przynajmniej pierwszą literę imienia danego lub kilku wspólników z dodatkiem wskazującym na tę spółkę.
Spółki jawne najczęściej zakładane są w celu prowadzenia działalności gospodarczej na większą skalę.Ze względu na koszty związane z rejestracją spółki jawnej i jej podobieństwo do spółki cywilnej tego typu forma nie istnieje
w zasadzie w życiu gospodarczym. Spółka jawna nie ma osobowości prawnej

Spółka komandytowa spółka osobowa oparta na prawie handlowym, powstała w wyniku umowy zawartej w formie aktu notarialnego.
Spółka komandytowa stanowi w zasadzie formę pośrednią pomiędzy spółkami osobowymi a kapitałowymi.
Przynajmniej jeden ze wspólników (komplementariusz) odpowiada wobec wierzycieli całym swoim majątkiem (jak w przypadku spółek osobowych), odpowiedzialność zaś przynajmniej jednego (komandytariusza) jest ograniczona do wysokości wniesionego wkładu (jak w przypadku spółek kapitałowych).