Warunki rozwoju pozytywizmu w Polsce

W Polsce pozytywizm trwał od 1863-1890 (95). Wydarzeniem, które zdetronizowało życie w epoce pozytywizmu było powstanie styczniowe i jego klęska. Miało przynieść Polsce upragnioną wolność, a niestety przyniosło żałobę narodową dlatego, że w powstaniu zginęła najlepsza część narodu polskiego lub za jego klęskę była represjonowana. Masowo na cytadeli warszawskiej wykonywano wyroki śmierci. Mniej zasłużonych osadzano w więzieniach lub zsyłano na Sybir. Nazwę Królestwo Polskie by uspokoić polaków zastąpiono terminem „Przywiślański Kraj”.

Językiem urzędowym stał się język rosyjski. Polska szlachta uczyła się francuskiego. Język rosyjski był wprowadzony celowo by obrzydzić i utrudnić polakom życie.

Ilość ofiar i represje były przyczyną żałoby narodowej. Na znak żałoby, każda szanująca się polka przywdziewała czarną suknię oraz nosiła żałobną biżuterię (np. pierścienie z czarnym oczkiem w kształcie trumny). Nie można było nawet urządzać pogrzebów poległym - byli oni grzebani w zbiorowych mogiłach.

Powstanie styczniowe w 1863 roku zakończyło się klęską, ale było doniosłym wydarzeniem, ponieważ dowodziło, że po prawie stuletniej niewoli Polacy nie zatracili świadomości narodowej i mimo represji nie pogodzili się z utratą bytu państwowego. Są gotowi poświęcić życie by odzyskać utracony byt państwowy.

Kolejnym wydarzeniem w okresie pozytywizmu było uwłaszczenie chłopów w 1864 roku, przeprowadził je car rosyjski. W skutek uwłaszczenia, chłopi uzyskali wolność osobistą; dostali tzw. serwituty czyli prawo do korzystania z pańskich łąk i lasów, co majętniejsi mogli wykupić dzierżawioną przez siebie ziemię, lecz takich chłopów było niewielu. Uwłaszczenie uwolniło rzeszę chłopów, którzy mogli opuszczać wieś w poszukiwaniu pracy. Udawali się do miast i szukali zatrudnienia w przemyśle, który dopiero zaczął się rozwijać. Tak dochodzi do rozwoju kapitalizmu w Polsce.

Szkoły wyższe w dobie pozytywizmu - funkcjonowała Szkoła Główna w latach 1862-1869. W ramach represji popowstaniowych została zamknięta. Zastępowała Uniwersytet Warszawski oraz odegrała ogromną rolę w wychowaniu nowego pozytywistycznego pokolenia polskiej inteligencji. W studentach zaszczepiała umiłowanie do wiedzy, kultury, nauki, postępu. Uczyła poczucia obowiązku i wykształciła przyszłych ideologów pozytywizmu. Do wychowanków należeli: Aleksander Świętochowski – „papież polskich” pozytywistów, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz.

Opracowali oni naczelne hasła pozytywistyczne, były to: praca organiczna, praca u podstaw, emancypacja kobiet i asymilacja Żydów. Głosili oni także, że miernikiem człowieka jest praca. Wielu studentów wzięło udział w powstaniu styczniowym, wielu poległo lub było represjonowanych.