Krzywda
Zemsta za osobiste urazy
Z zemstą za zdradę ojczyzny często idą w parze osobiste urazy. I tak np. Ksawery Horsztyński nienawidzi hetmana Szymona Kossakowskiego nie tylko dlatego, że jest on wrogiem ojczyzny, lecz również za to, że odbił mu ukochaną kobietę i ożenił się z nią (choć nie zyskał jej miłości), odebrał mu też dziecko. Z kolei Kossakowski nie może darować Horsztyńskiemu, że żona go nie kocha, bo i tak mimo ślubu z hetmanem nie zapomniała o Ksawerym. By się zemścić, hetman skupuje weksle Horsztyńskiego i...
Zemsta w zaświatach
Średniowieczne obrazy, a także niektóre utwory literackie sugerują, że grzeszników spotka po śmierci surowa kara. Niekiedy jest ona tak okrutna, że wydaje się zemstą za grzechy człowieka. Okrutne sceny sądu obserwujemy np. w dziele późnego średniowiecza – na umieszczonym niegdyś w gdańskim kościele (dziś w gdańskim Muzeum Narodowym) ołtarzu Memlinga przedstawiającym sąd ostateczny. Obrazy podobnej pośmiertnej zemsty (czy kary za złe uczynki?) znajdziemy też w (późnośredniowiecznym – według...
Kapitalista – karierowicz bez skrupułów
Literatura polska przedstawia też jednak kapitalistów bez skrupułów. To wielcy niemieccy i żydowscy potentaci finansowi z Ziemi obiecanej Reymonta: Bucholc, Müller, Zucker. Ale to także Polak Karol Borowiecki, szlachcic, który postanawia wraz z przyjaciółmi: Żydem i Niemcem (Morycem Weltem i Maksem Baumem) założyć fabrykę. Borowiecki angażuje w to wszystkie środki – finansowe (także narzeczonej Anki) oraz wszystkie swe emocje i czas. Na rzecz fabryki zaniedbuje narzeczoną i... moralność...
Zemsta na dłużniku
Zemsta nie zawsze jest powodowana osobistymi czy rodzinnymi urazami i krzywdami. Niektórzy mszczą się za niepowodzenia finansowe lub z wrodzonej niechęci do ludzi będących wyznawcami innej religii czy poglądów. Ilustrację tej tezy może stanowić Kupiec wenecki Williama Szekspira ukazujący okrutnego Żyda, który postanawia mścić się na szlachetnym kupcu o imieniu Antonio za to, że pożycza ludziom pieniądze bez procentu i że nazywa praktyki Żyda lichwą. Odbiera to Shylockowi klientów i...