1. ‘niedostatek, ubóstwo, nędza’; 2. ‘nieszczęście, kłopot’; 3. stpol. (od XV w.) w charakterze wykrzyknienia (dzisiejsze biada!).
Pochodzenie:
Od XVII w., ale w funkcji wykrzyknienia już od XV w.; ogsłow. (por. czes. bída‘bieda; brak, niedostatek; kłopot, tarapaty; ubóstwo, nędza’, ros. bedá ‘nieszczęście; plaga, klęska’, sch. bijèda ‘obmowa, potwarz’) < psłow. *bĕda ‘nieszczęście, niedola, cierpienie; ubóstwo, nędza; przymus, konieczność’ – rzeczownik odczasownikowy od psłow. *bĕditi ‘zmuszać, skłaniać, zwyciężać’; znaczenie tego rzeczownika rozwinęło się: ‘przymus, konieczność’ > ‘stan godny pożałowania, nieszczęście, niedola, cierpienie’ > ‘ubóstwo, nędza’; ze słowem słow. pokrewne też lit. bėdà oraz łot. będa ‘nieszczęście’.
Pierwotna postać
W XIV-XVIII w. stosowano wyraz biada ‘ubóstwo, nieszczęście’; w charakterze wykrzyknienia mówiącego o ‘nieszczęściu, niebezpieczeństwie’ w XV w.stosowano dwie formy: biada / bieda.
Źródło
A biedaż mnie, odpowiedział im na to.
Łukasz Górnicki (1527-1603)
poleca
b/d
biadać
‘głośno wypowiadać żale, skarżyć się, użalać się, lamentować’; odXVI w.; powstało od wykrzyknienia biada!, biada mi!
poleca
b/d
poleca
b/d
biedak
od XVII w.; por. czes. bídák ‘łajdak’, ukr. bidák i słoweń. bedák ‘głupiec’;w XV-XVI w. forma biednik
poleca
b/d
biedka
‘mały wózek dwukołowy’; od XVIII/XIX w.
poleca
b/d
poleca
b/d
poleca
b/d
biedny
1. ‘nieszczęsny’ (XVI w.); 2. ‘nędzny ubogi’ (od XVII w.); por. czes.bídný, ros. bédnyj, sch. bïjedan
poleca
b/d
biedować
‘żyć w biedzie’
poleca
b/d
biedzić się
1. ‘wysilać się chcąc coś zrobić, męczyć się’; 2. dialektalnie ‘cierpieć biedę, męczyć się’; 3. stpol. ‘walczyć, mocować się’; od XV w.; ogsłow. (np. górnołuż. bedźić ‘walczyć, pasować się’, bedźić so ‘wysilać się; męczyć się’, ros. dialektyczne bedít’ ‘wyrządzać szkodę, szkodzić, płatać figle,niszczyć’) < psłow. *bĕditi ‘zmuszać, skłaniać, zwyciężać; męczyć, dręczyć; powodować szkodę’, *bĕditi sę ‘mocować się; męczyć się, cierpieć biedę’(pokrewne z gr. peíthō ‘namawiać, przekonywać’ oraz...
Podobne teksty:
Materiał opracowany przez eksperta