Wielopolski Aleksander

Pochodził z rodziny arystokratycznej. Ukończył wiedeńską Akademię Terezjańską. Uczestnik powstania listopadowego 1830–31. Po klęsce rzecznik ugody z Rosją, przeciwnik konspiracji i walki zbrojnej. W 1846 opublikował słynny List szlachcica polskiego do księcia Metternicha. Proponował wyrzeczenie się niepodległości za przywrócenie autonomii Królestwa Polskiego. W 1861 wyznaczony przez cara na stanowisko dyrektora Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Rozwiązał Towarzystwo Rolnicze. Znienawidzony przez większość społeczeństwa za politykę ugody. Sprzeciwił się wzrastającej władzy dowództwa wojsk rosyjskich. Po negocjacjach z carem w 1862 został mianowany Naczelnikiem Rządu Cywilnego w Królestwie Polskim. Doprowadził do wyboru rad miejskich i powiatowych, równouprawnienia Żydów, przeforsował oczynszowanie chłopów. Spolszczył administrację i sądownictwo i oświatę, reaktywował Szkołę Główną (Uniwersytet Warszawski). W 1862 dokonano na niego dwóch zamachów. Chcąc uprzedzić wybuch powstania i przerzedzić szeregi spiskowców („czerwonych”), ogłosił w 1863 pobór młodzieży do wojska (tzw. branka). Po wybuchu powstania styczniowego 1863–64 stracił zaufanie cara. W 1864 złożył dymisję. Zmarł na emigracji w Dreźnie.

Dla Polaków można zrobić wszystko, z Polakami nic.
Aleksander Wielopolski