Wychowany w duchu filozofii oświecenia. Na tronie zasiadł w 1801, po śmierci ojca, Pawła I. W pierwszych latach sprawowania władzy dokonał reform w duchu liberalnym, zniósł poddaństwo w nierosyjskich prowincjach państwa, nadał szlachcie prawo uwalniania chłopów. W 1810 powołał Radę Państwa, składającą się z ministrów wyznaczanych przez cara. Kontynuował politykę ekspansji terytorialnej, przyłączył do Rosji Gruzję (1801), Finlandię (1809), Besarabię (1812) i Azerbejdżan (1813). W 1805 przystąpił do III koalicji antyfrancuskiej, prowadził wojnę z Napoleonem I Bonaparte, zakończoną traktatem pokojowym w Tylży w 1807. Zgodził się w nim na utworzenie Księstwa Warszawskiego i przystąpienie do blokady kontynentalnej Anglii. Odparł atak Wielkiej Armii Napoleona w 1812. Jeden z inicjatorów i główny filar VI koalicji antyfrancuskiej, która doprowadziła do obalenia władzy Napoleona w 1814 i 1815 (po tzw. stu dniach Napoleona). Jeden z głównych uczestników kongresu wiedeńskiego 1814–15. Doprowadził do utworzenia Królestwa Polskiego, połączonego unią personalną z Rosją. Inicjator Świętego Przymierza i zwolennik sojuszu z Prusami i Austrią. Po1815 roku wstrzymał reformy w Rosji i prowadził politykę reakcyjną.
Jestem samowładnym monarchą i będzie, jak ja chcę.
Aleksander I