Są bardzo aktywnymi metalami i dlatego w przyrodzie nie występują w stanie wolnym, lecz wchodzą w skład związków chemicznych.
Sód i potas to miękkie, srebrzystobiałe metale, przechowywane – ze względu na swoją aktywność – w nafcie.
Sód i potas reagując z tlenem tworzą nadtlenek sodu i ponadtlenek potasu.
2 Na + O2 → Na2O2
K + O2 → KO2
Nadtlenek sodu reaguje z metalicznym sodem tworząc tlenek sodu, jak również reaguje z tlenkiem węgla(IV):
Na2O2 + 2 Na → 2 Na2O
2 Na2O2 + 2 CO2 → 2 Na2CO3 + O2 ↑
Ponadtlenek potasu reaguje z potasem tworząc kolejno nadtlenek i tlenek potasu:
KO2 + K → K2O2 nadtlenek potasu
K2O2 + 2 K → 2 K2O tlenek potasu
Tlenki litowców mają charakter zasadowy. Reagują z kwasami, a w reakcji z wodą tworzą odpowiednie zasady.
Sód i potas reagują z wodą. Reakcje te są egzoenergetyczne i w przypadku potasu reakcja przebiega gwałtowniej:
2 Na + 2 H2O → 2 NaOH + H2
2 K + 2H2O → 2 KOH + H2
Otrzymujemy w obu przypadkach mocne zasady.
Litowce reagują w odpowiednich warunkach z niemetalami, np.
2 Na + Cl2 → 2 NaCl
W grupie litowców ze wzrostem liczby atomowej wzrasta aktywność litowca, charakter zasadowy tlenków oraz moc zasad.