Zemsta na wrogach ojczyzny

Odmienną kategorię stanowi odwet na wrogach ojczyzny. Więźniowie przetrzymywani w celi za działania konspiracyjne w Dziadach cz. III Adama Mickiewicza śpiewają: „Zemsta, zemsta, zemsta na wroga,/z Bogiem i choćby mimo Boga!”. Kordian – tytułowy bohater dramatu romantycznego Juliusza Słowackiego decyduje się na królobójstwo, byle zgładzić cara, który bezprawnie mieni się królem Polski. Z kolei Walter Alf, podszywający się pod rycerza Konrada Wallenroda traci honor, łamie rycerskie słowo, byle zniszczyć Krzyżaków – wrogów swej ojczyzny Litwy. Dokonuje trudnego wyboru pomiędzy szczęściem osobisty ma dobrem swego narodu. Jego dramat polega na tym, że musi zrezygnować z honoru i rycerskiej sławy. I choć odnosi zwycięstwo, przypłaca je zdrowiem,nerwami, nałogiem (pije) oraz nieszczęściem żony (która w ślad za nim porzuca dom i towarzyszy mu jako tajemnicza Pustelnica z wieży w Malborku). Rycerz umiera samotny, przegrany jako jednostka (zakonnicy odkrywają jego podstęp), ale zwycięski jako przedstawiciel swego narodu. Historię zemsty na wrogu, kojarzącą się z podstępną metodą Waltera Alfa, wyśpiewuje sam Konrad Wallenrod podczas uczty. Bohaterem jego ballady jest Almanzor, wódz Maurów, obrońców Grenady,oblężony w zamku Alpuhara. Śmiertelnie chory pojawia się w obozie wroga, udając pokorę i chęć pogodzenia się z najeźdźcami. Wymieniając pocałunki pokoju, zaraża nieprzyjaciół dżumą i umierając w męczarniach na ich oczach zdradza im, że czeka ich podobny los.