Zdrada małżeńska

Przykładem nielojalności i naruszenia umowy pomiędzy ludźmi jest zdrada małżeńska. Zdradza żonę wielokrotnie bohater mitów greckich Zeus. Afrodyta zdradza męża – nudnego, kulawego, wiecznie brudnego i zajętego pracą w kuźni Hefajstosa. Mitologia to cała siatka zdrad... Zdrada jest też przyczyną wojny trojańskiej. Piękna Helena, porwana przez księcia trojańskiego Parysa, najbardziej pożądana kobieta grecka, zdradza z trojańskim księciem męża Menelaosa. Wraz z wojskami przybywa on upomnieć się o żonę i zemścić na człowieku, który pogwałcił prawa gospodarza i naruszył prawa gościa. Ta zdrada staje się przyczyną strasznej wojny – jej owocem będzie wiele nieszczęść i przelanej krwi. Urzeczony urodą żony, zdradzony mąż wybaczy jednak Helenie. Do wątku trojańskiego powróci Jan Kochanowski w Odprawie posłów greckich, eksponując jednak aspekt polityczny, zdradę interesów państwa dla prywaty...
O zdradach wspomina także Biblia. Cudzołóstwo, jak łatwo się domyślić, jest surowo karane. Bóg jest bezlitosny dla proroka Dawida, który uwodzi cudzą żonę i przyczynia się do zabicia jej męża.
Zdradza też męża, króla Marka, bohaterka średniowiecznej opowieści Izolda, jednak za życia nie spotyka jej straszliwa kara, wystarczające jest cierpienie z powodu rozłąki z ukochanym – Izoldę rozgrzesza przeznaczenie i czary– przez pomyłkę wypiła miłosny napój wspólnie z Tristanem, co wywołało miłość, nad którą w żaden sposób nie mogli zapanować...
Chce zdradzić żonę bohater Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej, kosmopolita, artysta i próżniak Zygmunt Korczyński. Nie udaje mu się jednak uwieść uczciwej Justyny, brzydzącej się zdradą.
Pasmem zdrad jest epopeja z życia wsi Władysława Stanisława Reymonta Chłopi– motorem tych miłosnych przygód jest piękna chłopka, Jagna Borynowa, niedochowująca wiary staremu mężowi Maciejowi. Zdradza go między innymi z jego synem Antkiem, który z powodu Jagny zaniedbuje żonę Hankę.
Nie jest wierna mężowi tytułowa bohaterka głośnej powieści Lwa Tołstoja Anna Karenina. Wielka miłość każe jej opuścić dom, męża, synka dla ukochanego Aleksego Wrońskiego W nowej sytuacji jednak nie zyska trwałego szczęścia, dręczona strachem, tęsknotą za dzieckiem i obawami przed zdradą Aleksego, w dodatku wyrzucona poza nawias dobrego towarzystwa. W końcu popełni samobójstwo. Zdradza męża dyskretnie i po kryjomu bohaterka powieści Flauberta pani Bovary, znudzona monotonią prowincjonalnego życia i nieambitnym, przeciętnym małżonkiem. Do zdrad popchnie ją pragnienie niezwykłych przeżyć i... lektura romansów. Jej życie zakończy się samobójstwem. Piękna i dobra Teresa Kociełłowa z Nocy i dni Marii Dąbrowskiej, siostra Basi, zdradzi męża Lucjana z poznanym w czasie wakacji u Niechciców Tadeuszem. Tę ukrywaną przed wszystkimi zdradę przypłaci chorobą i przedwczesną śmiercią. Również nauczycielka Niechciców, żona Romana Katelby, marząca o wielkiej miłości, zdradzi prozaicznego męża i w końcu z miłości odbierze sobie życie. Zdradza też wielokrotnie żonę baron Krzeszowski z Lalki Bolesława Prusa czy Walerian Ziembiewicz – bohater Granicy Zofii Nałkowskiej. Główną osią fabularną tej powieści jest zresztą historia romansu młodego Ziembiewicza, Zenona, z córką kucharki. Zenon, pochodzący ze zubożałej szlacheckiej rodziny, szanowany, wysoko postawiony obywatel, który w finale powieści jest nawet prezydentem, ponosi do końca życia konsekwencje swego romansu z ubogą, ale zuchwałą Justyną Bogutówną. Zenon zdradził narzeczoną, swą dawną koleżankę Elżbietę, z Justyną, nie zaprzestał kontaktów z nią nawet jako małżonek, a czując się odpowiedzialny za jej życie i problemy, wplątał w nie również żonę. Tym samym zakłócił szczęście swej rodziny, spokój Elżbiety, aż wreszcie była kochanka złamała mu życie i karierę, oblewając go kwasem solnym, co spowodowało utratę wzroku i w efekcie samobójstwo bezradnego, skompromitowanego Zenona.
Zdradza wielokrotnie żonę ojciec głównej bohaterki Bożej podszewki Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz. Marianna również zdradzi swego męża, schorowanego, znacznie starszego od siebie Kazimierza, wymawiającego się od małżeńskiego seksu wiekiem i chorobą (skądinąd wiemy, że przed wojną zdradzał żonę, nie był też lojalny, nawet spłodził dziecko, jako narzeczony). Współczesną powieścią o zdradzie małżeńskiej czy raczej trójkącie miłosnym jest Nieznośna lekkość bytu Milana Kundery, której bohater kocha dwie kobiety– jedna z nich (Teresa) jest jego żoną.