profil

Owady

poleca 78% 105 głosów

Owady są typowymi stawonogami lądowymi. Stanowią około 75% wszystkich gatunków zwierząt na ziemi. Niektóre przystosowały się wtórnie do życia w wodzie.

Ciało ich podzielone jest zawsze na głowę, tułów i odwłok. Na głowie znajduje się para czułków, trzy pary odnóży gębowych, para oczu złożonych, 1-3 oczek prostych. Aparat gębowy jest różnie ukształtowany, w zależności od rodzaju spożywanego pokarmu. W jego powstaniu uczestniczą odnóża gębowe.

Typ aparatu gębowego Rodzaj pokarmu Przykładowe owady
gryzący twardy pokarm pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego ważki, chrabąszcze, świerszcze
gryząco-liżący nektar oraz przerób wosku osy, pszczoły, trzmiele
liżący płynny, zlizywany z różnych powierzchni muchy
ssący nektar motyle
kłująco-ssący krew, soki roślinne komary, pchły, wszy, mszyce

Z tułowiem połączone są stawowo 3 pary członowanych odnóży, umożliwiających u różnych gatunków kroczenie, skakanie, pływanie, grzebanie, chwytanie. U owadów uskrzydlonych na tułowiu znajdują się dwie pary skrzydeł, przy czym tylna para może ulec redukcji, a przednia przekształcić się w ochronne pokrywy. Na odwłoku występują zewnętrzne części narządów płciowych: u samców narząd kopulacyjny, u samic pokładełko służące do składania jaj. Niektóre owady mają na odwłoku żądło.

Układ oddechowy stanowią tchawki rozpoczynające się na powierzchni ciała przetchlinkami. Hemolimfa nie uczestniczy w transporcie tlenu. Narządami wydalniczymi są cewki Malpighiego. Układ nerwowy cechuje wysoki stopień centralizacji. Narządy zmysłów są bardzo dobrze rozwinięte.

Rozwój jest z reguły złożony, z przeobrażeniem. W przypadku przeobrażenia niezupełnego larwa jest podobna do postaci dorosłej, a różni się głównie brakiem skrzydeł i niedorozwojem narządów płciowych. Przez szereg linień coraz bardziej upodabnia się do postaci dorosłej. Natomiast larwa przechodząca przeobrażenie zupełne jest niepodobna do postaci dorosłej i poza linieniami musi przejść stadium poczwarki, która dopiero po przebudowie układów wewnętrznych (z wyjątkiem nerwowego) przekształca się w postać dorosłą, zwaną imago. Proces regulowany jest hormonalnie (ekdyzon i hormon juwenilny). U nielicznych owadów występuje rozwój prosty.

Rozróżnia się dwie grupy owadów: bezskrzydłe i uskrzydlone.

Owady odgrywają ogromną rolę w przyrodzie. Stanowią pokarm dla wielu organizmów, same też zjadają inne organizmy, utrzymując równowagę w biocenozach. Zapylają kwiaty, przyspieszają rozkład materii organicznej, spulchniają glebę. Dostarczają cennych produktów: pszczoły – miód, wosk, propolis; jedwabniki – nici jedwabne. Niektóre owady są szkodnikami roślin, pasożytami zwierząt i człowieka, przenoszą też różne drobnoustroje chorobotwórcze (np. komar zarodźca malarycznego), niszczą różne produkty przemysłowe, np. drewno, papier, wełnę i futro, zbiory żywności.

Zapamiętaj

Badaniem owadów zajmuje się entomologia.
Stawonogi są rozdzielnopłciowe. U wielu występuje rozwój złożony, ze stadium larwy. U owadów o rozwoju złożonym z przeobrażeniem zupełnym oprócz larwy występuje poczwarka.
U niektórych owadów występuje stale lub okresowo partenogeneza, czyli dzieworództwo (rozwój organizmu z niezapłodnionego jaja), np. u mszyc pojawia się partenogeneza cykliczna – po kilku pokoleniach partenogenetycznych samic rozwijają się samce i samice rozmnażające się płciowo, z kolei u pszczół występuje partenogeneza fakultatywna – dzieworodne są tylko trutnie.
Niektóre owady, np. pszczoły, osy, mrówki, termity wytworzyły struktury społeczne, w których poszczególne grupy, tzw. kasty wyspecjalizowały się w wypełnianiu określonych funkcji związanych z rozrodem, opieką nad jajami i larwami, dostarczaniem pokarmu, obroną.

poleca 29% 42 głosów

Owady bezskrzydłe

Owady bezskrzydłe nie posiadają skrzydeł. Występuje u nich rozwój prosty. Najbardziej znanym przedstawicielem jest rybik cukrowy.

poleca 50% 58 głosów

Owady uskrzydlone

Owady uskrzydlone posiadają różnie ukształtowane skrzydła. Niektóre gatunki mogły je też wtórnie stracić. Owady uskrzydlone podzielone zostały na szereg różnych rzędów. Często jednak dzieli się je sztucznie na owady z przeobrażeniem niezupełnym i owady z przeobrażeniem zupełnym. Owady z przeobrażeniem niezupełnym • ważki – np. łątka, żagnica, • skorki – np. skorek zausznik, • modliszki – np. wieszczka czczona, • karaczany – np. karaczan wschodni, • prostoskrzydłe – np. pasikoniki,...

Podoba się? Tak Nie

Materiał opracowany przez eksperta

Czas czytania: 3 minuty