Są grupą protistów autotroficznych, pierwotnie wodnych, o prostej budowie (do protistów nie są zaliczane sinice włączane niekiedy do glonów). Nie są ze sobą spokrewnione, ale stanowią grupę morfologiczno-ekologiczną. Występują w wodzie oraz różnych wilgotnych siedliskach. Należą do nich zarówno organizmy jednokomórkowe o zróżnicowanej formie ciała, jaki kolonijne oraz wielokomórkowe o budowie plechowatej.
Większość posiada ścianę komórkową zbudowaną z celulozy i pektyny, niekiedy wysyconą krzemionką lub węglanem wapnia. Barwa związana jest z obecnością chlorofilu, który może być maskowany przez inne barwniki.
Przedstawiciele glonów
W rozmnażaniu płciowym często występuje przemiana faz jądrowych, u wielokomórkowych połączona z przemianą pokoleń, przy czym u różnych gatunków obserwuje się zarówno przemianę izomorficzną, jak i heteromorficzną z przewagą gametofitu lub sporofitu. U niektórych brunatnic (np. morszczynu) brak jest przemiany pokoleń, haploidalne są tylko gamety. Jednokomórkowe glony rozmnażają się bezpłciowo przez podział komórki, kolonijne przez podział kolonii, a wielokomórkowe przez fragmentację plechy oraz przez zarodniki.
Przemiana izomorficzna na przykładzie watki (wg Szweykowscy, 2002, zmienione)
Przemiana heteromorficzna z przewagą sporofitu na przykładzie listownicy (wg Szweykowscy, 2002, zmienione)
Spośród glonów można wyróżnić kilka grup organizmów, o często nieustalonej do końca randze systematycznej, a nawet przynależności do królestwa protistów.
Eugleniny w niektórych systematykach łączone są z wiciowcami zwierzęcymi. Są organizmami jednokomórkowymi, poruszającymi się za pośrednictwem wici, w pobliżu której zlokalizowana jest plamka oczna. Nie posiadają ściany komórkowej, lecz otoczone są pellikulą. W plastydach posiadają chlorofil a oraz b. W ciemności przechodzą na heterotroficzny tryb życia. Materiałem zapasowym jest u nich wielocukier paramylon. Rozmnażają się przez podział podłużny. Znanym przedstawicielem jest euglena zielona.
Tobołki są jednokomórkowymi wiciowcami. Obok form samożywnych występują też cudzożywne. Pod błoną komórkową mają pancerzyk zbudowany z celulozowych płytek, często o dwóch bruzdach, w których ułożone są dwie wici stanowiące aparat ruchowy. W chloroplastach zawierają dużo barwników karotenoidowych maskujących chlorofil.
Przemiana izomorficzna z przewagą gametofitu na przykładzie katlerii (wg Szweykowscy, 2002, zmienione)
Okrzemki zaliczane są do chryzofitów. Są organizmami jednokomórkowymi. Ich komórki otacza dwuczęściowa ściana komórkowa, silnie wysycona krzemionką. Posiadają dużo barwników ksantofilowych, które nadają im żółto brązowe zabarwienie. Materiałem zapasowym jest tłuszcz oraz wielocukry: wolutyna i chryzolaminaryna. Rozmnażają się przez podział, przy czym każda z komórek potomnych otrzymuje jedną część ściany komórkowej i odtwarza brakującą. Mogą też odrzucać ścianę, a po powiększeniu rozmiarów komórki wytworzyć nową. Występują w morzach i wodach słodkich. Kopalne okrzemki uczestniczyły w tworzeniu pokładów ziemi okrzemkowej.
Brunatnice w niektórych systematykach włączane są do chryzofitów, w innych stanowią odrębną jednostkę systematyczną.
Są organizmami wielokomórkowymi, plechowatymi. Występują u nich plechy nitkowate, plektenchymatyczne oraz tkankowe. Niekiedy osiągają rozmiary do kilkudziesięciu metrów. Ściany komórkowe zbudowane są z celulozy i pektyny, z dużą zawartością charakterystycznego dla nich kwasu alginowego. Barwnikami asymilacyjnymi są chlorofil a oraz c maskowane brunatną fukoksantyną. Substancjami zapasowymi są chryzolaminaryna oraz tłuszcze i pochodna alkoholu mannitolu. U wielu brunatnic występuje przemiana pokoleń, najczęściej z przewagą sporofitu. Rozmnażanie bezpłciowe odbywa się przez fragmentację plechy lub zarodniki. W rozmnażaniu płciowym występują wszystkie typy zapłodnienia.
Przedstawicielami brunatnic są np. morszczyn, listownica, wielkomorszcz, gatunki z rodzaju Sargassum.
Krasnorosty w niektórych systematykach zaliczane są do królestwa roślin, w innych do protistów. Są organizmami wielokomórkowymi o nitkowatej lub plektenchymatycznej plesze. W ścianach komórkowych mogą zawierać węglan wapnia. W chloroplastach znajdują się chlorofil a oraz d, a także fikoerytryna i fikocyjanina, które maskują chlorofil, nadając krasnorostom czerwoną barwę. Umożliwiają one absorbcję światła na głębokości nawet 200 m, gdzie inne glony już nie występują. Barwnikiem zapasowym jest skrobia krasnorostowa. Zazwyczaj występuje u nich przemiana pokoleń. Rozmnażają się bezpłciowo za pomocą zarodników, poprzez rozpad kolonii lub fragmentację plechy. W rozmnażaniu płciowym występuje oogamia, przy czym plemnik pozbawiony jest wici. Przedstawicielami krasnorostów są np. rurecznica i widlik.
Zielenice są grupą bardzo zróżnicowaną pod względem budowy (różne formy jednokomórkowe ruchliwe i osiadłe, kolonijne oraz wielokomórkowe). Niektóre systematyki zaliczają je do królestwa roślin, inne do protistów.
Podobnie jak rośliny posiadają ścianę komórkową zbudowaną z celulozy i pektyn, chlorofil a oraz b i mało karotenoidów, skrobię jako materiał zapasowy. Rozmnażają się w różnorodny sposób. Bezpłciowo przez podział komórki, za pomocą zarodników oraz przez fragmentację plechy.W rozmnażaniu płciowym spotykane są wszystkie typy zapłodnienia. Zazwyczaj występuje przemiana pokoleń, u niektórych z przewagą gametofitu, u innych sporofitu. Wiele żyje w wodach słodkich jako składnik fitoplanktonu i w wilgotnych siedliskach lądowych. Przedstawicielami jednokomórkowych zielenic są np. pierwotek i chlorella o kokoidalnych formach, uwiciona zawłotnia, acetabularia o wielkich, 10-centymetrowych, parasolowatych komórkach, której formy dojrzałe są komórczakami. Kolonijnymi zielenicami są np. toczek tworzący kuliste kolonie i skrętnica o kolonii w formie nici. Wielokomórkowe to np. watka o plesze płatowatej i uwikło o plesze nitkowatej oraz ramienice.