rozkładać

From roz- +‎ kładać. First attested in 1395.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /rɔskɫadat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /rɔskɫadat͡ɕ/

rozkładać impf (perfective rozłożyć)

1. to spread out, to unfold, to unfurl, to lay out, especially a fishing net
   • 1876 [c. 1418], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎, volume IV, page 511:

     Reficientes sszywayacz, roszkladayacz, rospirayącz (procedens inde vidit alios duos fratres... in navi... reficientes retia sua Mat 4, 21)

     [Reficientes zszywając, rozkładając, rozpirając (procedens inde vidit alios duos fratres... in navi... reficientes retia sua Mat 4, 21)]

2. to spread, to distribute, to divide
   • 1921 [1464], Kazimierz Tymieniecki, editor, Procesy twórcze formowania się społeczeństwa polskiego w wiekach średnich‎, page 233:

     Mansum... cum omnibus et singulis utilitatibus, proventibus, censibus... in eodem manso ad presens existentibus, in quolibet campo ad triplicem agrum roscladayacz

     [Mansum... cum omnibus et singulis utilitatibus, proventibus, censibus... in eodem manso ad presens existentibus, in quolibet campo ad triplicem agrum rozkładając]

3. to consider, to ponder
   • 1874-1891 [Beginning of the fifteenth century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXIV, page 64:

     Vnde eius (sc. Mariae) dolor processit ex eo, quia quicumque ex eis (sc. apostolis) bonum aliquod fecit contra hoc, ipsi sprituale malum sibi inferebant, et hoc *roskladayødzi in corde suo maxime doluit

     [Vnde eius (sc. Mariae) dolor processit ex eo, quia quicumque ex eis (sc. apostolis) bonum aliquod fecit contra hoc, ipsi sprituale malum sibi inferebant, et hoc rozkładajęcy in corde suo maxime doluit]

4. to determine or set a court date
   • 1967 [1395], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 26, Kościan:

     Isz *Margazretha ne poslala Wiszacha roscladacz roku medzi *Wolferamem a medzi [maø], gl. inter me, szobø

     [Iż Margarzeta nie posłała Wyszacha rozkładać roku miedzy Wolf[e]ramem a miedzy [mię] sobą]

5. to reschedule a court date
   • 1887, 1889 [1398], Józef Lekszycki, editor, Die ältesten großpolnischen Grodbücher, volume I, number 2595:

     Terminus fuit prorogatus, roszkladan, ex parte Robaczinsky, quod fuisset infirmus

     [Terminus fuit prorogatus, rozkładan, ex parte Robaczyński, quod fuisset infirmus]

• Polish: rozkładać
• Silesian: rozkłŏdać

• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “rozkładać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish rozkładać. By surface analysis, roz- +‎ kładać.

• IPA^(key): /rɔsˈkwa.dat͡ɕ/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -adat͡ɕ
• Syllabification: roz‧kła‧dać

rozkładać impf (perfective rozłożyć)

1. (transitive) to spread, to unfold, to unfurl, to lay out; to open (to move parts of an object apart, increasing its surface area)
2. (transitive) to spread, to set out (to set items at a distance to each other)
3. (transitive) to take apart (to separate the elements of an object that make up a whole, causing the whole to cease to exist)

   Synonym: demontować

   Antonym: montować

4. (transitive) to spread out (to divide something in time or space) [+ na (accusative) = into what], [+ między (instrumental) = between what]
5. (transitive, chemistry) to decompose, to break down (to cause a chemical breakdown of something)
6. (transitive) to spread (to set to the sides)
7. (transitive, colloquial) to take apart, to tear apart (to soundly defeat someone, or a team)

   Synonyms: see Thesaurus:bić

8. (transitive, colloquial) to tear apart, to corrupt (to cause the downfall of something)
9. (transitive) to take apart (of a disease, to make someone feel bad)
10. (transitive, colloquial) to smash (with surprising behavior or unusual characteristics, to cause a strong emotional state in someone)
11. (reflexive with się) to spread, to unfold, to unfurl, to lay out; to open (to have one's own parts move apart, increasing its surface area)

    Synonym: rozpościerać się

    Antonym: składać się

12. (reflexive with się, chemistry) to decompose, to break down (to undergo a chemical breakdown) [+ na (accusative) = into what]
13. (reflexive with się) to spread out (to be divided something in time or space) [+ na (accusative) = into whom/what]

    Synonyms: dzielić się, rozdzielać się

14. (reflexive with się, literary) to spread (to be set to the sides)
15. (reflexive with się, literary) to spread (to take up space physically) [+instrumental = with/by means of what] [+ z (instrumental) = with what]

    Synonyms: rozciągać się, rozpościerać się

16. (reflexive with się) to spread out (to be spread around an area)

    Synonyms: instalować się, rozbijać się

    Antonym: zwijać się

17. (reflexive with się, colloquial) to spread out, to sprawl out (to find a comfortable position e.g. on a couch)

    Synonym: rozwalać się

18. (reflexive with się) to be torn apart (to lose functionality)
19. (reflexive with się, colloquial) to fall apart (having gotten sick, to start showing symptoms) [+ na (accusative) = into what]

• rozkładać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• rozkładać in Polish dictionaries at PWN