cieszyć

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *těšiti. First attested in the 15th century.

Pronunciation

  • IPA(key): (10th–15th CE) /t͡ɕɛʃʲɨt͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /t͡ɕɛʃʲɨt͡ɕ/

Verb

cieszyć impf

  1. to console, to make not sad
    • 1930 [c. 1455], chapter I, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka), Par 7, 2:
      Y plakal Efraym... y prziszly bracya gego, abi cyeszily gy (ut consolarentur eum)
      [I płakał Efraim... i przyszli bracia jego, aby cieszyli ji (ut consolarentur eum)]
    • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa, page 503:
      Dzisia jest wszemu ludu czas smętku i żałości..., przeto ani tobie, matko moja, pomoc: cieszy sie sama w sobie
      [Dzisia jest wszemu ludu czas smętku i żałości..., przeto ani tobie, matko, moja pomoc, cieszy sie sama w sobie]
  2. to delight, to gladden
    • 1874-1891 [1436], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXIII, page 276:
      Czeszączego pokoiv
      [Cieszącego pokoju]
  3. (reflexive with się) to enjoy; to rejoice, to be glad [+instrumental = (with) what]
    • 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka), 28, 41:
      Synow naplodzysz y dzewek, a nye bødzesz syø gimi czessycz (non frueris eis)
      [Synow napłodzisz i dziewek, a nie będziesz się jimi cieszyć (non frueris eis)]

Derived terms

verbs
adjectives
adverbs
    nouns
    verbs
    • ucieszować impf

    Descendants

    • Masurian: cziesÿcz
    • Polish: cieszyć
    • Silesian: cieszyć

    References

    • Boryś, Wiesław (2005) “cieszyć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
    • Mańczak, Witold (2017) “cieszyć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
    • Bańkowski, Andrzej (2000) “cieszyć”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
    • Sławski, Franciszek (1958-1965) “cieszyć”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
    • B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “cieszyć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

    Polish

    Etymology

    Inherited from Old Polish cieszyć.

    Pronunciation

    • IPA(key): /ˈt͡ɕɛ.ʂɨt͡ɕ/
    • (Middle Polish) IPA(key): /ˈt͡ɕɛ.ʂɨt͡ɕ/
    • (file)
    • (file)
    • Rhymes: -ɛʂɨt͡ɕ
    • Syllabification: cie‧szyć

    Verb

    cieszyć impf

    1. (transitive) to gratify, to gladden, to please (to cause pleasure or joy) [+instrumental = with what]
      Synonyms: radować, weselić
      Antonym: smucić
    2. (transitive, obsolete) to console, to make not sad
      Synonym: pocieszać
    3. (reflexive with się) to rejoice, to be glad, to cherish (to feel pleasure or joy) [+instrumental = with what] [+ z (genitive)] or [+ na (accusative) = for what]
      Synonyms: radować się, weselić się, zacierać ręce
    4. (reflexive with się) to enjoy (to have the use or benefit of something)
      Synonym: radować się
    5. (reflexive with się, obsolete) to console oneself, to make oneself not sad
      Synonym: pocieszać się
    6. (reflexive with się, Middle Polish) to play with
      Synonym: bawić się

    Conjugation

    Conjugation of cieszyć impf
    person singular plural
    masculine feminine neuter virile nonvirile
    infinitive cieszyć
    present tense 1st cieszę cieszymy
    2nd cieszysz cieszycie
    3rd cieszy cieszą
    impersonal cieszy się
    past tense 1st cieszyłem,
    -(e)m cieszył
    cieszyłam,
    -(e)m cieszyła
    cieszyłom,
    -(e)m cieszyło
    cieszyliśmy,
    -(e)śmy cieszyli
    cieszyłyśmy,
    -(e)śmy cieszyły
    2nd cieszyłeś,
    -(e)ś cieszył
    cieszyłaś,
    -(e)ś cieszyła
    cieszyłoś,
    -(e)ś cieszyło
    cieszyliście,
    -(e)ście cieszyli
    cieszyłyście,
    -(e)ście cieszyły
    3rd cieszył cieszyła cieszyło cieszyli cieszyły
    impersonal cieszono
    future tense 1st będę cieszył,
    będę cieszyć
    będę cieszyła,
    będę cieszyć
    będę cieszyło,
    będę cieszyć
    będziemy cieszyli,
    będziemy cieszyć
    będziemy cieszyły,
    będziemy cieszyć
    2nd będziesz cieszył,
    będziesz cieszyć
    będziesz cieszyła,
    będziesz cieszyć
    będziesz cieszyło,
    będziesz cieszyć
    będziecie cieszyli,
    będziecie cieszyć
    będziecie cieszyły,
    będziecie cieszyć
    3rd będzie cieszył,
    będzie cieszyć
    będzie cieszyła,
    będzie cieszyć
    będzie cieszyło,
    będzie cieszyć
    będą cieszyli,
    będą cieszyć
    będą cieszyły,
    będą cieszyć
    impersonal będzie cieszyć się
    conditional 1st cieszyłbym,
    bym cieszył
    cieszyłabym,
    bym cieszyła
    cieszyłobym,
    bym cieszyło
    cieszylibyśmy,
    byśmy cieszyli
    cieszyłybyśmy,
    byśmy cieszyły
    2nd cieszyłbyś,
    byś cieszył
    cieszyłabyś,
    byś cieszyła
    cieszyłobyś,
    byś cieszyło
    cieszylibyście,
    byście cieszyli
    cieszyłybyście,
    byście cieszyły
    3rd cieszyłby,
    by cieszył
    cieszyłaby,
    by cieszyła
    cieszyłoby,
    by cieszyło
    cieszyliby,
    by cieszyli
    cieszyłyby,
    by cieszyły
    impersonal cieszono by
    imperative 1st niech cieszę cieszmy
    2nd ciesz cieszcie
    3rd niech cieszy niech cieszą
    active adjectival participle cieszący ciesząca cieszące cieszący cieszące
    passive adjectival participle cieszony cieszona cieszone cieszeni cieszone
    contemporary adverbial participle ciesząc
    verbal noun cieszenie

    Derived terms

    interjections
    • mała rzecz, a cieszy
    nouns
    proverbs
    verbs
    verbs
    • cieszyć japę impf
    nouns

    Trivia

    According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), cieszyć się is one of the most used words in Polish, appearing 4 times in scientific texts, 15 times in news, 5 times in essays, 8 times in fiction, and 27 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 59 times, making it the 1087th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

    References

    1. Ida Kurcz (1990) “cieszyć się”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 54

    Further reading

    • cieszyć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
    • cieszyć się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
    • cieszyć in Polish dictionaries at PWN
    • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “cieszyć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
    • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “cieszyć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
    • CIESZYĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 16.12.2014
    • CIESZYĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 16.12.2014
    • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “cieszyć”, in Słownik języka polskiego
    • Aleksander Zdanowicz (1861) “cieszyć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
    • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “cieszyć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 333
    • cieszyć się in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

    Silesian

    Etymology

    Inherited from Old Polish cieszyć.

    Pronunciation

    • IPA(key): /ˈt͡ɕɛʂɨt͡ɕ/
    • Rhymes: -ɛʂɨt͡ɕ
    • Syllabification: cie‧szyć

    Verb

    cieszyć impf

    1. (transitive) to gratify, to gladden, to please
    2. (transitive) to console, to make not sad
    3. (reflexive with sie) to rejoice, to be glad (to feel pleasure or joy)
    4. (reflexive with sie) to console oneself, to make oneself not sad

    Conjugation

    Conjugation of cieszyć impf
    person singular plural
    masculine feminine neuter virile nonvirile
    infinitive cieszyć
    present tense 1st cieszã cieszymy
    2nd cieszysz cieszycie
    3rd cieszy cieszōm
    past tense 1st cieszōłch,
    cieszōłech,
    cieszōł żech
    cieszyłach
    cieszyła żech
    cieszyłoch1)
    cieszyło żech
    1)
    cieszylimy,
    cieszylichmy
    cieszyłymy,
    cieszyłychmy
    2nd cieszōłś,
    cieszōłeś,
    cieszōł żeś
    cieszyłaś
    cieszyła żeś
    cieszyłoś1)
    cieszyło żeś
    1)
    cieszyliście,
    cieszyli żeście
    cieszyłyście,
    cieszyły żeście
    3rd cieszōł cieszyła cieszyło cieszyli cieszyły
    future tense 1st bydã cieszōł,
    bydã cieszyć
    bydã cieszyła,
    bydã cieszyć
    bydã cieszyło,1)
    bydã cieszyć
    bydymy cieszyli,
    bydymy cieszyć
    bydymy cieszyły,
    bydymy cieszyć
    2nd bydziesz cieszōł,
    bydziesz cieszyć
    bydziesz cieszyła,
    bydziesz cieszyć
    bydziesz cieszyło,1)
    bydziesz cieszyć
    bydziecie cieszyli,
    bydziecie cieszyć
    bydziecie cieszyły,
    bydziecie cieszyć
    3rd bydzie cieszōł,
    bydzie cieszyć
    bydzie cieszyła,
    bydzie cieszyć
    bydzie cieszyło,
    bydzie cieszyć
    bydōm cieszyli,
    bydōm cieszyć
    bydōm cieszyły,
    bydōm cieszyć
    pluperfect tense2)
    1st bōłch cieszōł,
    bōłech cieszōł,
    bōł żech cieszōł
    byłach cieszyła
    była żech cieszyła
    byłoch cieszyło1)
    było żech cieszyło
    1)
    byli my cieszyli,
    bylichmy cieszyli
    były my cieszyły,
    byłychmy cieszyły
    2nd bōłś cieszōł,
    bōłeś cieszōł,
    bōł żeś cieszōł
    byłaś cieszyła
    była żeś cieszyła
    byłoś cieszyło1)
    było żeś cieszyło
    1)
    byliście cieszyli,
    byli żeście cieszyli
    byłyście cieszyły,
    były żeście cieszyły
    3rd bōł cieszōł była cieszyła było cieszyło1)
    były my cieszyli,
    byłychmy cieszyli
    były cieszyły
    conditional 1st bych cieszōł bych cieszyła byście cieszyli by my cieszyły,
    bychmy cieszyły
    2nd byś cieszōł byś cieszyła byście cieszyli byście cieszyły
    3rd by cieszōł by cieszyła by cieszyło by cieszyli by cieszyły
    imperative 1st niych cieszã cieszmy
    2nd ciesz cieszcie
    3rd niych cieszy niych cieszōm
    active adjectival participle cieszōncy cieszōncŏ cieszōnce cieszōncy cieszōnce
    passive adjectival participle cieszōny cieszōnŏ cieszōne cieszyni cieszōne
    verbal noun cieszynie
    1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms.
    2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past.

    Derived terms

    verbs

    Further reading

    • cieszyć in silling.org
    • cieszyć_sie in silling.org
    • Henryk Jaroszewicz (2022) “cieszyć (sie)”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 68
    • Aleksandra Wencel (2023) “ćesyć, ćesyć śe”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 146
    This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.