cieszyć
Old Polish
Etymology
Inherited from Proto-Slavic *těšiti. First attested in the 15th century.
Verb
cieszyć impf
- to console, to make not sad
- 1930 [c. 1455], chapter I, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka), Par 7, 2:
- Y plakal Efraym... y prziszly bracya gego, abi cyeszily gy (ut consolarentur eum)
- [I płakał Efraim... i przyszli bracia jego, aby cieszyli ji (ut consolarentur eum)]
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa, page 503:
- Dzisia jest wszemu ludu czas smętku i żałości..., przeto ani tobie, matko moja, pomoc: cieszy sie sama w sobie
- [Dzisia jest wszemu ludu czas smętku i żałości..., przeto ani tobie, matko, moja pomoc, cieszy sie sama w sobie]
- to delight, to gladden
- 1874-1891 [1436], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXIII, page 276:
- Czeszączego pokoiv
- [Cieszącego pokoju]
- (reflexive with się) to enjoy; to rejoice, to be glad [+instrumental = (with) what]
- 1930 [c. 1455], “Deut”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka), 28, 41:
- Synow naplodzysz y dzewek, a nye bødzesz syø gimi czessycz (non frueris eis)
- [Synow napłodzisz i dziewek, a nie będziesz się jimi cieszyć (non frueris eis)]
Related terms
adjectives
- niepocieszony
- pocieszny
- pocieszony
- ucieszny
- ucieszony
adverbs
nouns
- pociecha
- pocieszenie
- pocieszyciel
- pocieszycielka
- uciecha
- ucieszenie
- uciesznica
- uciesznik
- ucieszyciel
verbs
- ucieszować impf
References
- Boryś, Wiesław (2005) “cieszyć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
- Mańczak, Witold (2017) “cieszyć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
- Bańkowski, Andrzej (2000) “cieszyć”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- Sławski, Franciszek (1958-1965) “cieszyć”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
- B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “cieszyć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
Etymology
Inherited from Old Polish cieszyć.
Pronunciation
- IPA(key): /ˈt͡ɕɛ.ʂɨt͡ɕ/
- (Middle Polish) IPA(key): /ˈt͡ɕɛ.ʂɨt͡ɕ/
Audio 1, cieszyć (file) Audio 2, cieszyć się (file) - Rhymes: -ɛʂɨt͡ɕ
- Syllabification: cie‧szyć
Verb
cieszyć impf
- (transitive) to gratify, to gladden, to please (to cause pleasure or joy) [+instrumental = with what]
- (transitive, obsolete) to console, to make not sad
- Synonym: pocieszać
- (reflexive with się) to rejoice, to be glad, to cherish (to feel pleasure or joy) [+instrumental = with what] [+ z (genitive)] or [+ na (accusative) = for what]
- Synonyms: radować się, weselić się, zacierać ręce
- (reflexive with się) to enjoy (to have the use or benefit of something)
- Synonym: radować się
- (reflexive with się, obsolete) to console oneself, to make oneself not sad
- Synonym: pocieszać się
- (reflexive with się, Middle Polish) to play with
- Synonym: bawić się
Conjugation
Conjugation of cieszyć impf | |||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
person | singular | plural | |||||||||||||||||
masculine | feminine | neuter | virile | nonvirile | |||||||||||||||
infinitive | cieszyć | ||||||||||||||||||
present tense | 1st | cieszę | cieszymy | ||||||||||||||||
2nd | cieszysz | cieszycie | |||||||||||||||||
3rd | cieszy | cieszą | |||||||||||||||||
impersonal | cieszy się | ||||||||||||||||||
past tense | 1st | cieszyłem, -(e)m cieszył |
cieszyłam, -(e)m cieszyła |
cieszyłom, -(e)m cieszyło |
cieszyliśmy, -(e)śmy cieszyli |
cieszyłyśmy, -(e)śmy cieszyły | |||||||||||||
2nd | cieszyłeś, -(e)ś cieszył |
cieszyłaś, -(e)ś cieszyła |
cieszyłoś, -(e)ś cieszyło |
cieszyliście, -(e)ście cieszyli |
cieszyłyście, -(e)ście cieszyły | ||||||||||||||
3rd | cieszył | cieszyła | cieszyło | cieszyli | cieszyły | ||||||||||||||
impersonal | cieszono | ||||||||||||||||||
future tense | 1st | będę cieszył, będę cieszyć |
będę cieszyła, będę cieszyć |
będę cieszyło, będę cieszyć |
będziemy cieszyli, będziemy cieszyć |
będziemy cieszyły, będziemy cieszyć | |||||||||||||
2nd | będziesz cieszył, będziesz cieszyć |
będziesz cieszyła, będziesz cieszyć |
będziesz cieszyło, będziesz cieszyć |
będziecie cieszyli, będziecie cieszyć |
będziecie cieszyły, będziecie cieszyć | ||||||||||||||
3rd | będzie cieszył, będzie cieszyć |
będzie cieszyła, będzie cieszyć |
będzie cieszyło, będzie cieszyć |
będą cieszyli, będą cieszyć |
będą cieszyły, będą cieszyć | ||||||||||||||
impersonal | będzie cieszyć się | ||||||||||||||||||
conditional | 1st | cieszyłbym, bym cieszył |
cieszyłabym, bym cieszyła |
cieszyłobym, bym cieszyło |
cieszylibyśmy, byśmy cieszyli |
cieszyłybyśmy, byśmy cieszyły | |||||||||||||
2nd | cieszyłbyś, byś cieszył |
cieszyłabyś, byś cieszyła |
cieszyłobyś, byś cieszyło |
cieszylibyście, byście cieszyli |
cieszyłybyście, byście cieszyły | ||||||||||||||
3rd | cieszyłby, by cieszył |
cieszyłaby, by cieszyła |
cieszyłoby, by cieszyło |
cieszyliby, by cieszyli |
cieszyłyby, by cieszyły | ||||||||||||||
impersonal | cieszono by | ||||||||||||||||||
imperative | 1st | niech cieszę | cieszmy | ||||||||||||||||
2nd | ciesz | cieszcie | |||||||||||||||||
3rd | niech cieszy | niech cieszą | |||||||||||||||||
active adjectival participle | cieszący | ciesząca | cieszące | cieszący | cieszące | ||||||||||||||
passive adjectival participle | cieszony | cieszona | cieszone | cieszeni | cieszone | ||||||||||||||
contemporary adverbial participle | ciesząc | ||||||||||||||||||
verbal noun | cieszenie |
Derived terms
interjections
- mała rzecz, a cieszy
nouns
proverbs
verbs
verbs
- cieszyć japę impf
Trivia
According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), cieszyć się is one of the most used words in Polish, appearing 4 times in scientific texts, 15 times in news, 5 times in essays, 8 times in fiction, and 27 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 59 times, making it the 1087th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References
- Ida Kurcz (1990) “cieszyć się”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 54
Further reading
- cieszyć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- cieszyć się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- cieszyć in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “cieszyć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “cieszyć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “CIESZYĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 16.12.2014
- “CIESZYĆ%20SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 16.12.2014
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “cieszyć”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “cieszyć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “cieszyć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 333
- cieszyć się in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Silesian
Etymology
Inherited from Old Polish cieszyć.
Pronunciation
- IPA(key): /ˈt͡ɕɛʂɨt͡ɕ/
- Rhymes: -ɛʂɨt͡ɕ
- Syllabification: cie‧szyć
Verb
cieszyć impf
Conjugation
Conjugation of cieszyć impf | |||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
person | singular | plural | |||||||||||||||||
masculine | feminine | neuter | virile | nonvirile | |||||||||||||||
infinitive | cieszyć | ||||||||||||||||||
present tense | 1st | cieszã | cieszymy | ||||||||||||||||
2nd | cieszysz | cieszycie | |||||||||||||||||
3rd | cieszy | cieszōm | |||||||||||||||||
past tense | 1st | cieszōłch, cieszōłech, cieszōł żech |
cieszyłach cieszyła żech |
cieszyłoch1) cieszyło żech1) |
cieszylimy, cieszylichmy |
cieszyłymy, cieszyłychmy | |||||||||||||
2nd | cieszōłś, cieszōłeś, cieszōł żeś |
cieszyłaś cieszyła żeś |
cieszyłoś1) cieszyło żeś1) |
cieszyliście, cieszyli żeście |
cieszyłyście, cieszyły żeście | ||||||||||||||
3rd | cieszōł | cieszyła | cieszyło | cieszyli | cieszyły | ||||||||||||||
future tense | 1st | bydã cieszōł, bydã cieszyć |
bydã cieszyła, bydã cieszyć |
bydã cieszyło,1) bydã cieszyć |
bydymy cieszyli, bydymy cieszyć |
bydymy cieszyły, bydymy cieszyć | |||||||||||||
2nd | bydziesz cieszōł, bydziesz cieszyć |
bydziesz cieszyła, bydziesz cieszyć |
bydziesz cieszyło,1) bydziesz cieszyć |
bydziecie cieszyli, bydziecie cieszyć |
bydziecie cieszyły, bydziecie cieszyć | ||||||||||||||
3rd | bydzie cieszōł, bydzie cieszyć |
bydzie cieszyła, bydzie cieszyć |
bydzie cieszyło, bydzie cieszyć |
bydōm cieszyli, bydōm cieszyć |
bydōm cieszyły, bydōm cieszyć | ||||||||||||||
pluperfect tense2) |
1st | bōłch cieszōł, bōłech cieszōł, bōł żech cieszōł |
byłach cieszyła była żech cieszyła |
byłoch cieszyło1) było żech cieszyło1) |
byli my cieszyli, bylichmy cieszyli |
były my cieszyły, byłychmy cieszyły | |||||||||||||
2nd | bōłś cieszōł, bōłeś cieszōł, bōł żeś cieszōł |
byłaś cieszyła była żeś cieszyła |
byłoś cieszyło1) było żeś cieszyło1) |
byliście cieszyli, byli żeście cieszyli |
byłyście cieszyły, były żeście cieszyły | ||||||||||||||
3rd | bōł cieszōł | była cieszyła | było cieszyło1) |
były my cieszyli, byłychmy cieszyli |
były cieszyły | ||||||||||||||
conditional | 1st | bych cieszōł | bych cieszyła | byście cieszyli | by my cieszyły, bychmy cieszyły | ||||||||||||||
2nd | byś cieszōł | byś cieszyła | byście cieszyli | byście cieszyły | |||||||||||||||
3rd | by cieszōł | by cieszyła | by cieszyło | by cieszyli | by cieszyły | ||||||||||||||
imperative | 1st | niych cieszã | cieszmy | ||||||||||||||||
2nd | ciesz | cieszcie | |||||||||||||||||
3rd | niych cieszy | niych cieszōm | |||||||||||||||||
active adjectival participle | cieszōncy | cieszōncŏ | cieszōnce | cieszōncy | cieszōnce | ||||||||||||||
passive adjectival participle | cieszōny | cieszōnŏ | cieszōne | cieszyni | cieszōne | ||||||||||||||
verbal noun | cieszynie | ||||||||||||||||||
1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms. 2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past. |
Further reading
- cieszyć in silling.org
- cieszyć_sie in silling.org
- Henryk Jaroszewicz (2022) “cieszyć (sie)”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 68
- Aleksandra Wencel (2023) “ćesyć, ćesyć śe”, in Dykcjůnôrz ślų̊sko-polski, page 146
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.