สันดาน

From Pali santāna (“continuity; succession”) or Sanskrit संतान (saṃtāna, idem); probably via Old Khmer santāna, santāṇa, sāntāna (“family; generation; posterity; etc”). Cognate with Modern Khmer សន្តាន (sɑntaan, “kinship, relationship; consciousness, feeling; etc”).

สันดาน • (sǎn-daan)

1. (now chiefly used in law) family; lineage.
2. (now often used negatively and deemed very offensive) inherent, innate, or personal characteristic, nature, quality, or trait.
   • 2019 February 12, ยิ่งยศ ปัญญา, 2:24 from the start, in มึงรู้มั้ย มันมีลูกมีผัวมาแล้ว...ไอ้ควาย (กรงกรรม)‎, spoken by ย้อย อัศวรุ่งเรืองกิจ (ใหม่ เจริญปุระ), Bangkok: Channel 3, retrieved 2019-07-13:

     อคติเหรอ กูรู้จักสันดานมันดีกว่ามึงเสียอีก มึงรู้จักกำพืดมันดีแค่ไหน ก่อนที่มึงจะคว้ามันมาทำเมีย มึงรู้ไหม มันมีลูกมีผัวมาแล้ว ไอ้ควาย

     à-ká-dtì rə̌ə · guu rúu-jàk sǎn-daan man dii gwàa mʉng sǐia ìik · mʉng rúu-jàk gam-pʉ̂ʉt man dii kɛ̂ɛ nǎi · gɔ̀ɔn tîi mʉng jà kwáa man maa tam miia · mʉng rúu mǎi · man mii lûuk mii pǔua maa lɛ́ɛo · âi kwaai

     [I am] biased? I know her traits even better than you [do]. How well did you know her background? Before you picked her up to be made [as your] wife, did you know [that] she already had a husband [and] had a child? [You] buffalo!

   • Circa 1831, “โคลงโลกนิติ”, in สถาบันภาษาไทย, กรมวิชาการ, กระทรวงศึกษาธิการ (2000) ประชุมโคลงโลกนิติ (in Thai), Bangkok: สถาบันภาษาไทย, กรมวิชาการ, กระทรวงศึกษาธิการ, →ISBN, page 315:

     ก้านบัวบอกลึกตื้น ชลธาร มารยาทส่อสันดาน ชาติเชื้อ โฉดฉลาดเพราะคำขาน ควรทราบ หย่อมหญ้าเหี่ยวแห้งเรื้อ บอกร้ายแสลงดิน

     gâan buua bɔ̀ɔk lʉ́k dtʉ̂ʉn · chon-lá-taan · maa-rá-yâat sɔ̀ɔ sǎn-daan · châat-chʉ́ʉa · chòot chà-làat prɔ́ kam-kǎan · kuuan sâap · yɔ̀m yâa hìao-hɛ̂ɛng rʉ́ʉa · bɔ̀ɔk ráai sà-lɛ̌ɛng din

     [As] a lotus stalk tells the deepness [or] shallowness [of] a river, races [and] traits are indicated by manners. [It] should be known that [a person is deemed] wise [or] worse because of [his] speech, [just as] tufts of overgrown, dried grass show the bad [or] unwholesome condition of land.

3. (traditional medicine) (ลม~) stroke that causes continuous or chronic angina or colic.
4. (botany) (ส้ม~) Any of species Cissus hastata, certain orange treebines of the family Vitaceae, known for their acid-tasting leaves, which are used in traditional medicine.