ร้อง

From Proto-Southwestern Tai *rɔːŋꟲ⁴ (“to shout; to cry”). Cognate with Isan ฮ้อง (hɔɔŋ⁵), Lao ຮ້ອງ (hǭng), Northern Thai ᩁᩬ᩶ᨦ (hɔɔŋ⁶), Khün ᩁᩬ᩶ᨦ (hɔɔŋ⁶), Lü ᦣᦸᧂᧉ (hoang²), Tai Dam ꪭ꫁ꪮꪉ (ꞌhọng), Shan ႁွင်ႉ (hâ̰ung), Tai Nüa ᥞᥩᥒᥳ (hȯang), Khamti ꩭွင်ႇ, Phake ꩭွင် (hoṅ), Ahom 𑜍𑜨𑜂𑜫 (roṅ), Zhuang rongx.

ร้อง • (rɔ́ɔng) (abstract noun การร้อง)

1. to utter or emit loud sounds: to cry, to roar, etc.
   • 1681, “พระราชพงษาวดาร”, in พระราชพงษาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ์, กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์ไทย, published 1907, page 10:

     ช้างต้นพระฉัททันต์ไล่ร้องเปนเสียงสังข์ อนึ่ง ประตูไพชยนต์ร้องเปนอุบาทว์

     cháang dtôn prá chàt-tan lâi rɔ́ɔng bpen sǐiang sǎng · à-nʉ̀ng · bprà-dtuu pai-chá-yon rɔ́ɔng bpen ù-bàat

     The royal elephant Phra Chatthan kept trumpeting like the sounds of a conch. Moreover, the Gate of Phaichayon groaned as an ill omen.

   • 1995, เหม เวชกร, “ผีปอบ”, in เปิดกรุผีไทย, volume 2, กรุงเทพฯ: ดอกหญ้า, →ISBN, page 107:

     แมวร้อง...อยู่หลังบ้าน...นกแสกบินร้องข้ามหลังคา...ผมใจหายวูบ...

     mɛɛo rɔ́ɔng ... yùu lǎng bâan ... nók sɛ̀ɛk bin rɔ́ɔng kâam lǎng-kaa ... pǒm jai-hǎai wûup ...

     A cat cried ... behind the house. ... A barn owl flew screaming over the roof. ... Fleetingly, I was startled ...

2. to call or say loudly: to cry, to shout, to yell, etc.
   • 1912, “แผ่นดินที่ ๑๖ ขุนวรวงษาธิราช”, in ดำรงราชานุภาพ, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ, editor, พระราชพงษาวดาร ฉบับพระราชหัดถเลขา, volume 1, กรุงเทพฯ, page 23:

     ขุนวรวงษาธิราชร้องไปว่า เรือใครตรงเข้ามา ขุนพิเรนทรเทพก็ร้องตอบไปว่า กูจะมาเอาชีวิตเองทั้งสอง

     kǔn wɔɔ-rá wong-sǎa-tí-râat rɔ́ɔng bpai wâa · rʉʉa krai dtrong kâo maa · kǔn pí-reen têep gɔ̂ rɔ́ɔng dtɔ̀ɔp bpai wâa · guu jà maa ao chii-wít eng táng sɔ̌ɔng

     Khun Worawongsathirat cried out to [them]: "Whose boats are heading towards [us]?" Khun Phirenthep then shouted in reply to [him]: "I am here to take the lives of you two!"

   • 1956, เมธาธิบดี (สาตร สุทธเสถียร), พระยา, “เด็กจับตั๊กแตน”, in นิทานอีสป, พระนคร: โรงพิมพ์พระจันทร์, page 10:

     แมลงป่องเห็นดังนั้นก็...ร้องว่า "เฮ้ย อย่าซุกซน...

     má-lɛɛng-bpɔ̀ng hěn dang-nán gɔ̂ ... rɔ́ɔng wâa · “hə́əi · yàa súk-son ...

     Seeing so, the scorpion cried: "Hey! Don't be nasty! ...

3. to cry; to weep.
4. to complain; to file (a complaint or the like).
   • 1868, บรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค), สมเด็จเจ้าพระยา, “ประกาศว่าด้วยทาษลูกหนี้ไม่มีเงินดอกเบี้ยเสียแก่เจ้าหนี้นายเงินก็เฆี่ยนลดเงินดอกเบี้ย ๓ ทีต่อตำลึง”, in ประชุมกฎหมายประจำศก, volume 8, กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์เดลิเมล์, published 1935, page 18:

     ไม่มีเงินดอกเบี้ยจะเสียให้นายเงิน จึ่งมาร้องฎีกา

     mâi mii ngən dɔ̀ɔk-bîia jà sǐia hâi naai-ngəən · jʉ̀ng maa rɔ́ɔng dii-gaa

     Having no money to pay the interest to the money master, [they] then came [and] submitted [these] memorials.

5. to request, to apply; to ask, to beg.
   • 2011 July 11, “อดีตนักศึกษารามฯ ร้องศาลให้เลือกตั้งเป็นโมฆะ”, in ประชาไท‎, กรุงเทพฯ: ประชาไท, retrieved 2022-07-24:

     อดีตนักศึกษารามฯ ร้องศาลให้เลือกตั้งเป็นโมฆะ

     à-dìit nák-sʉ̀k-sǎa raam · rɔ́ɔng sǎan hâi lʉ̂ʉak-dtâng bpen moo-ká

     A former student of Ram[khamhaeng University] applies to a court for [a declaration that] the election is void.

   • 2017 October 30, ธนเวศม์ สัญญานุจิต, “อัยการเกาหลีใต้ร้องศาลให้ตัดสินจำคุกประธานบริษัทยักษ์ใหญ่ 10 ปี พร้อมปรับเงิน 89 ล้านดอลลาร์สหรัฐ”, in สำนักข่าวกรมประชาสัมพันธ์‎, กรุงเทพฯ: กรมประชาสัมพันธ์, retrieved 2022-07-24:

     อัยการเกาหลีใต้ร้องศาลให้ตัดสินจำคุกประธานบริษัทยักษ์ใหญ่

     ai-yá-gaan gao-lǐi-dtâai rɔ́ɔng sǎan hâi dtàt-sǐn jam-kúk bprà-taan bɔɔ-rí-sàt yák-yài

     South Korean prosecuting attorney requests court to sentence gigantic company president to imprisonment

6. to sing; to chant.
7. (of a song) to say; to state; to be sung.
   • 2021 July 25, สมาชิกหมายเลข 1930593, “เพลงโฆษณาเลย์ ที่มีเป๊กกับ บิวกิ้น ร้องว่าอะไร”, in พันทิป‎, กรุงเทพฯ: พันทิป, retrieved 2022-07-24:

     เพลงโฆษณาเลย์...ร้องว่าอะไร

     pleeng kôot-sà-naa lee ... rɔ́ɔng wâa à-rai

     What does the Lay's commercial song ... say?