อัยการ

Thai

Alternative forms

อายการ
ไอยการ

Pronunciation

Orthographic		อัยการ ɒ ạ y k ā r
Phonemic		ไอ-ยะ-กาน ai ɒ – y a – k ā n
Romanization	Paiboon	ai-yá-gaan
	Royal Institute	ai-ya-kan
(standard) IPA^(key)		/ʔaj˧.ja˦˥.kaːn˧/^(R)

Etymology 1

From อัย (ai, “lord; master”) +‎ การ (gaan, “affair; business”), literally “lord's affairs; lord's business; etc”.[1]

Noun

อัยการ • (ai-yá-gaan)

(archaic) (พระ~) function or responsibility of the monarch, especially the administration of justice or the provision of fair laws.[1]
(archaic) function or responsibility of a public official.[2][3]
(archaic) (พระ~) law; rule; regulation.[3]

Derived terms

กฎอัยการศึก (gòt-ai-yá-gaan-sʉ̀k)
พนักงานรักษาพระอัยการ (pá-nák-ngaan-rák-sǎa-prá-ai-yá-gaan)
พนักงานอัยการ (pá-nák-ngaan-ai-yá-gaan)

Etymology 2

Clipping of พนักงานอัยการ (pá-nák-ngaan-ai-yá-gaan), which is a clipping of พนักงานรักษาพระอัยการ (pá-nák-ngaan-rák-sǎa-prá-ai-yá-gaan).

Noun

อัยการ • (ai-yá-gaan)

Derived terms

อัยการทหาร
อัยการแผ่นดิน
อัยการสูงสุด (ai-yá-gaan-sǔung-sùt)

References

ราชบัณฑิตยสภา (2020) พจนานุกรมโบราณศัพท์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), กรุงเทพฯ: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, pages 353–354:
อัยการ (ป. อยฺย กร่อนมาจาก ป. อริย; ส. อารฺย = เจ้า + ส. การฺย = งาน, สิ่งที่ต้องทำ; ข. โบราณ การฺย; ข. การ = งาน) น. การของเจ้า หมายถึง หน้าที่ของพระเจ้าแผ่นดินในทางยุติธรรม มี ๓ อย่าง คือ ๑. โปรดให้มีกระบวนการรักษาความยุติธรรม เช่น ตรากฎหมาย จัดให้มีศาล ผู้พิพากษา ตุลาการ ๒. โปรดให้มีกฎหมายที่เกี่ยวกับแบบแผนและกระบวนพิจารณาคดีความ ๓. โปรดให้มีแบบแผน ขนบนิยม และธรรมเนียมปฏิบัติในทางราชการสำหรับเจ้านายและขุนนาง
วินัย พงศ์ศรีเพียร, editor (2005), กฎมนเทียรบาล ฉบับเฉลิมพระเกียรติ (in Thai), Bangkok: โครงการเมธีวิจัยอาวุโส สกว., →ISBN, pages 79–80: “ไอยการ อำนาจหน้าที่ดูแล [เช่น] แต่ท่าสิบเบี้ยถึงจวนองครักษธนู ไอยการพิทักทิวา ไอยการรักษาราตรี แต่ประตูช้างเผือกถึงขนาน ไอยการตำรวจใหญ่ แต่ขนานมกอกน้ำ ไอยการหมื่นเทพทวาร”
ราชบัณฑิตยสภา (2020) พจนานุกรมโบราณศัพท์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), กรุงเทพฯ: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, page 363: “ไอยการ น. ก) อัยการ, กำหนดหรือข้อกำหนดกฎหมาย ข) อัยการ, หน้าที่; เจ้าหน้าที่”

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[:0-1] ราชบัณฑิตยสภา (2020) พจนานุกรมโบราณศัพท์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), กรุงเทพฯ: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, pages 353–354:
อัยการ (ป. อยฺย กร่อนมาจาก ป. อริย; ส. อารฺย = เจ้า + ส. การฺย = งาน, สิ่งที่ต้องทำ; ข. โบราณ การฺย; ข. การ = งาน) น. การของเจ้า หมายถึง หน้าที่ของพระเจ้าแผ่นดินในทางยุติธรรม มี ๓ อย่าง คือ ๑. โปรดให้มีกระบวนการรักษาความยุติธรรม เช่น ตรากฎหมาย จัดให้มีศาล ผู้พิพากษา ตุลาการ ๒. โปรดให้มีกฎหมายที่เกี่ยวกับแบบแผนและกระบวนพิจารณาคดีความ ๓. โปรดให้มีแบบแผน ขนบนิยม และธรรมเนียมปฏิบัติในทางราชการสำหรับเจ้านายและขุนนาง

[2] วินัย พงศ์ศรีเพียร, editor (2005), กฎมนเทียรบาล ฉบับเฉลิมพระเกียรติ (in Thai), Bangkok: โครงการเมธีวิจัยอาวุโส สกว., →ISBN, pages 79–80: “ไอยการ อำนาจหน้าที่ดูแล [เช่น] แต่ท่าสิบเบี้ยถึงจวนองครักษธนู ไอยการพิทักทิวา ไอยการรักษาราตรี แต่ประตูช้างเผือกถึงขนาน ไอยการตำรวจใหญ่ แต่ขนานมกอกน้ำ ไอยการหมื่นเทพทวาร”

[:1-3] ราชบัณฑิตยสภา (2020) พจนานุกรมโบราณศัพท์ ฉบับราชบัณฑิตยสภา (in Thai), กรุงเทพฯ: สำนักงานราชบัณฑิตยสภา, →ISBN, page 363: “ไอยการ น. ก) อัยการ, กำหนดหรือข้อกำหนดกฎหมาย ข) อัยการ, หน้าที่; เจ้าหน้าที่”