नाचना

See also: नाच्नु

Hindi

Etymology
Hindi verb set
नाचना (nācnā)
नचाना (nacānā)
नचवाना (nacvānā)

Inherited from Old Hindi नाचना (nācanā), from Sauraseni Prakrit 𑀡𑀘𑁆𑀘𑀤𑀺 (ṇaccadi), from Sanskrit नृत्यति (nṛ́tyati).

Pronunciation
  • (Delhi Hindi) IPA(key): /nɑːt͡ʃ.nɑː/, [näːt͡ʃ.näː]
  • Hyphenation: नाच‧ना
  • Rhymes: -ɑː

Verb

नाचना • (nācnā) (intransitive, Urdu spelling نَاچْنَا)

  1. to dance

Conjugation
Impersonal forms of नाचना
Undeclined
Stem नाच
nāc
Infinitive नाचना
nācnā
Oblique Infinitive नाचने
nācne
Conjunctive नाचकर, नाचके
nāckar, nācke
Progressive नाचते-नाचते
nācte-nācte
Participles
dir m s m p
obl m s		 f s f p
Infinitive नाचना
nācnā		 नाचने
nācne		 नाचनी
nācnī		 नाचनीं
nācnī̃
Habitual नाचता
nāctā		 नाचते
nācte		 नाचती
nāctī		 नाचतीं
nāctī̃
Perfective नाचा
nācā		 नाचे
nāce		 नाची
nācī		 नाचीं
nācī̃
Prospective
Agentive		 नाचनेवाला
nācnevālā		 नाचनेवाले
nācnevāle		 नाचनेवाली
nācnevālī		 नाचनेवालीं
nācnevālī̃
Adjectival Perfective नाचा हुआ
nācā huā		 नाचे हुए
nāce hue		 नाची हुई
nācī huī		 नाची हुईं
nācī huī̃
Habitual नाचता हुआ
nāctā huā		 नाचते हुए
nācte hue		 नाचती हुई
nāctī huī		 नाचती हुईं
nāctī huī̃
Personal forms of नाचना
Non-Aspectual
Singular Plural
1st
मैं		 2nd
तू		 3rd
यह/वह, ये/वो		 2nd
तुम		 1st
हम		 3rd, 2nd
ये/वो/वे, आप
Indicative PERF m नाचा
nācā		 नाचे
nāce
f नाची
nācī		 नाचीं
nācī̃
FUT m नाचूँगा
nācūṅgā		 नाचेगा
nācegā		 नाचोगे
nācoge		 नाचेंगे
nāceṅge
f नाचूँगी
nācūṅgī		 नाचेगी
nācegī		 नाचोगी
nācogī		 नाचेंगी
nāceṅgī
Subjunctive FUT m
f		 नाचूँ
nācū̃		 नाचे
nāce		 नाचो
nāco		 नाचें
nācẽ
Contrafactual PST m नाचता
nāctā		 नाचते
nācte
f नाचती
nāctī		 नाचतीं
nāctī̃
Imperative PRS m
f		 नाच
nāc		 नाचो
nāco		 नाचिये1
nāciye1
FUT m
f		 नाचियो
nāciyo		 नाचना
nācnā		 नाचियेगा1
nāciyegā1
Habitual Aspect
Indicative PRS m नाचता हूँ
nāctā hū̃		 नाचता है
nāctā hai		 नाचते हो
nācte ho		 नाचते हैं
nācte ha͠i
f नाचती हूँ
nāctī hū̃		 नाचती है
nāctī hai		 नाचती हो
nāctī ho		 नाचती हैं
nāctī ha͠i
PST m नाचता था
nāctā thā		 नाचते थे
nācte the
f नाचती थी
nāctī thī		 नाचती थीं
nāctī thī̃
Presumptive PRS
PST		 m नाचता हूँगा
nāctā hūṅgā		 नाचता होगा
nāctā hogā		 नाचते होगे
nācte hoge		 नाचते होंगे
nācte hoṅge
f नाचती हूँगी
nāctī hūṅgī		 नाचती होगी
nāctī hogī		 नाचती होगी
nāctī hogī		 नाचती होंगी
nāctī hoṅgī
Subjunctive PRS m नाचता हूँ
nāctā hū̃		 नाचता हो
nāctā ho		 नाचते हो
nācte ho		 नाचते हों
nācte hõ
f नाचती हूँ
nāctī hū̃		 नाचती हो
nāctī ho		 नाचती हो
nāctī ho		 नाचती हों
nāctī hõ
Contrafactual PST m नाचता होता
nāctā hotā		 नाचते होते
nācte hote
f नाचती होती
nāctī hotī		 नाचती होतीं
nāctī hotī̃
Perfective Aspect
Singular Plural
1st
मैं		 2nd
तू		 3rd
यह/वह, ये/वो		 2nd
तुम		 1st
हम		 3rd, 2nd
ये/वो/वे, आप
Indicative PRS m नाचा हूँ
nācā hū̃		 नाचा है
nācā hai		 नाचे हो
nāce ho		 नाचे हैं
nāce ha͠i
f नाची हूँ
nācī hū̃		 नाची है
nācī hai		 नाची हो
nācī ho		 नाची हैं
nācī ha͠i
PST m नाचा था
nācā thā		 नाचे थे
nāce the
f नाची थी
nācī thī		 नाची थीं
nācī thī̃
FUT m नाचा हूँगा
nācā hūṅgā		 नाचा होगा
nācā hogā		 नाचे होगे
nāce hoge		 नाचे होंगे
nāce hoṅge
f नाची हूँगी
nācī hūṅgī		 नाची होगी
nācī hogī		 नाची होगी
nācī hogī		 नाची होंगी
nācī hoṅgī
Presumptive PRS
PST		 m नाचा हूँगा
nācā hūṅgā		 नाचा होगा
nācā hogā		 नाचे होगे
nāce hoge		 नाचे होंगे
nāce hoṅge
f नाची हूँगी
nācī hūṅgī		 नाची होगी
nācī hogī		 नाची होगी
nācī hogī		 नाची होंगी
nācī hoṅgī
Subjunctive PRS m नाचा हूँ
nācā hū̃		 नाचा हो
nācā ho		 नाचे हो
nāce ho		 नाचे हों
nāce hõ
f नाची हूँ
nācī hū̃		 नाची हो
nācī ho		 नाची हो
nācī ho		 नाची हों
nācī hõ
FUT m नाचा होऊँ
nācā hoū̃		 नाचा होए
nācā hoe		 नाचे होओ
nāce hoo		 नाचे होएँ
nāce hoẽ
f नाची होऊँ
nācī hoū̃		 नाची होए
nācī hoe		 नाची होओ
nācī hoo		 नाची होएँ
nācī hoẽ
Contrafactual PST m नाचा होता
nācā hotā		 नाचे होते
nāce hote
f नाची होती
nācī hotī		 नाची होतीं
nācī hotī̃
Progressive Aspect
Indicative PRS m नाच रहा हूँ
nāc rahā hū̃		 नाच रहा है
nāc rahā hai		 नाच रहे हो
nāc rahe ho		 नाच रहे हैं
nāc rahe ha͠i
f नाच रही हूँ
nāc rahī hū̃		 नाच रही है
nāc rahī hai		 नाच रही हो
nāc rahī ho		 नाच रही हैं
nāc rahī ha͠i
PST m नाच रहा था
nāc rahā thā		 नाच रहे थे
nāc rahe the
f नाच रही थी
nāc rahī thī		 नाच रही थीं
nāc rahī thī̃
FUT m नाच रहा हूँगा
nāc rahā hūṅgā		 नाच रहा होगा
nāc rahā hogā		 नाच रहे होगे
nāc rahe hoge		 नाच रहे होंगे
nāc rahe hoṅge
f नाच रही हूँगी
nāc rahī hūṅgī		 नाच रही होगी
nāc rahī hogī		 नाच रही होगी
nāc rahī hogī		 नाच रही होंगी
nāc rahī hoṅgī
Presumptive PRS
PST
FUT		 m नाच रहा हूँगा
nāc rahā hūṅgā		 नाच रहा होगा
nāc rahā hogā		 नाच रहे होगे
nāc rahe hoge		 नाच रहे होंगे
nāc rahe hoṅge
f नाच रही हूँगी
nāc rahī hūṅgī		 नाच रही होगी
nāc rahī hogī		 नाच रही होगी
nāc rahī hogī		 नाच रही होंगी
nāc rahī hoṅgī
Subjunctive PRS m नाच रहा हूँ
nāc rahā hū̃		 नाच रहा हो
nāc rahā ho		 नाच रहे हो
nāc rahe ho		 नाच रहे हों
nāc rahe hõ
f नाच रही हूँ
nāc rahī hū̃		 नाच रही हो
nāc rahī ho		 नाच रही हो
nāc rahī ho		 नाच रही हों
nāc rahī hõ
FUT m नाच रहा होऊँ
nāc rahā hoū̃		 नाच रहा होए
nāc rahā hoe		 नाच रहे होओ
nāc rahe hoo		 नाच रहे होएँ
nāc rahe hoẽ
f नाच रही होऊँ
nāc rahī hoū̃		 नाच रही होए
nāc rahī hoe		 नाच रही होओ
nāc rahī hoo		 नाच रही होएँ
nāc rahī hoẽ
Contrafactual PST m नाच रहा होता
nāc rahā hotā		 नाच रहे होते
nāc rahe hote
f नाच रही होती
nāc rahī hotī		 नाच रही होतीं
nāc rahī hotī̃
1st
मैं		 2nd
तू		 3rd
यह/वह, ये/वो		 2nd
तुम		 1st
हम		 3rd, 2nd
ये/वो/वे, आप
Singular Plural

1The forms नाचिये (nāciye) and नाचियेगा (nāciyegā) can also be spelled without the y: नाचिए (nācie) and नाचिएगा (nāciegā).

Further reading

Old Hindi

Etymology

Inherited from Sauraseni Prakrit 𑀡𑀘𑁆𑀘𑀤𑀺 (ṇaccadi), from Sanskrit नृत्यति (nṛ́tyati). Cognate with Old Punjabi ਨਚਿ (naci /⁠nacci⁠/), ਨਾਚਿ (nāci), Old Gujarati नाचिवउं (nācivaüṃ), Old Marathi 𑘡𑘰𑘓𑘜𑘹 (nācaṇe), Old Bengali নাচ.

Verb

नाचना (nācanā) (intransitive)

  1. to dance
    • c. 1420, Kabīr, Kabīr Vāṇī 19.3:
      त्रिकुट कोट में मंदला वाजै। तहां मेरा मन नाचै॥
      गुर परसादि अमर फल पाया।
      trīkuṭa koṭa ma͠i madala bāja͠i. tahā̃ merā mana nācai.
      gura prasādi amara phala pāyā.
      • 2013 translation by Jaroslav Strnad
        drums sound in the fort in which three paths meet: there my mind dances
        by the grace of the Guru [I have] obtained the immortal fruit.
    • c. 1420, Kabīr, Kabīr Vāṇī 127.1:
      होहु निसं मंगन होइ नाचौ। […]
      सूरौ कहा मरंण तैं डरपै।
      hohu nisãka mãgana hoi nācau. […]
      sūrau kahā marãṇa ta͠i ḍarapai.
      • 2013 translation by Jaroslav Strnad
        be fearless, be engrossed in dance!” (lit.: “being engrossed, dance!”). […]
        does a hero fear death?

Descendants
  • Braj: नाचन (nācan)
  • Bundeli: नचबो (nacbo)
  • Hindustani: nācnā
    Hindi: नाचना
    Urdu: نَاچْنَا (nācnā)

References
  • Winand M. Callewaert, Swapna Sharma (2009) “नाच”, in Dictionary of Bhakti, Ramesh Nagar Metro Station, New Delhi 110 015: D.K. Printworld (P) Ltd., →ISBN, page 1052, column 2.
  • Jaroslav Strnad (2013) Morphology and Syntax of Old Hindī : Edition and Analysis of One Hundred Kabīr Vānī Poems From Rājasthān (Brill's Indological Library; 45), Leiden, →OCLC, page 542
  • Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “nŕ̊tyati”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 427
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.