Zasłonak wonny
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

zasłonakowate

Rodzaj

zasłonak

Gatunek

zasłonak wonny

Nazwa systematyczna
Cortinarius traganus (Fr.) Fr.
Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 281 (1838)
Zasięg
Mapa zasięgu
Zasięg w Europie

Zasłonak wonny (Cortinarius traganus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisany został opisany w 1818 r. przez E. M. Friesa jako Agaricus traganus, w 1838 ten sam autor przeniósł go do rodzaju Cortinarius[1].

Niektóre synonimy naukowe[2]:

  • Agaricus traganus Fr. 1818
  • Inoloma traganum (Fr.) Wünsche 1877
  • Phlegmacium traganum (Fr.) M.M. Moser 1953

Nazwę polską nadał Andrzej Nespiak w 1975 r., wcześniej (w 1955 r.) Stanisław Domański opisywał ten gatunek jako zasłonak koźli[3], Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1985 r. jako zasłonak brodaty[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 4-14 cm, u młodych owocników kulisty, fioletowy i jedwabiście błyszczący, o srebrzystym wierzchołku. Z czasem staje się wypukły, w końcu rozpostarty. Fioletowa powierzchnia młodych owocników z czasem płowieje i staje się szarożółtawa, potem ochrowa[5]. Często bywa promieniście popękana, zwłaszcza podczas suchej pogody. Z brzegu zwieszają się rdzawobrązowe resztki zasnówki, czasami znajdują się one również na obrzeżach kapelusza[6].

Blaszki

Gęste, dość grube i szeroko przyrośnięte. Mają szerokość 7-15 mm[6]. U młodych owocników są jasnoochrowe, z czasem stają się żółtawobrązowe, u dojrzałych rdzawobrązowe[5].

Trzon

Wysokość 5-10 cm, grubość 2-5 cm, u młodych owocników podstawa jest silnie bulwiasta, u dojrzałych trzon staje się maczugowaty. Powierzchnia u młodych owocników fioletowa, z czasem, poczynając od podstawy stopniowo zaczyna blaknąć. Okryty jest zasnówką, która na początku ma jasnoróżowofioletową barwę, później wskutek zabarwienia zarodnikami staje się rdzawobrązowa[5], a z czasem tworzy wyraźnie zaznaczający się pierścień[4].

Miąższ

Gruby, o barwie początkowo brudnożółtawej, później szafranowo żółtawej. Smak gorzki, zapach nieprzyjemny[5]. Nigdy nie jest fioletowy, z wyjątkiem podstawy trzonu, która ma barwę brudnofiołkową[6].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników rdzawobrązowy. Zarodniki elipsoidalne, o rozmiarach 8-9 × 5-5,5 μm, pokryte drobnymi brodawkami lub kropkami. Podstawki o rozmiarach 30-35 × 6,5-7,5 μm[6].

Występowanie i siedlisko

Opisano występowanie tego gatunku w Ameryce Północnej, Europie i Japonii[7], inne źródła podają, że występuje na całej półkuli północnej na obszarach o klimacie umiarkowanym[6]. W Europie Środkowej miejscowo jest pospolity, brak go tylko na obszarach o podłożu wapiennym[8]. W Polsce jest dość pospolity[4].

Rośnie na ziemi, w lasach iglastych, szczególnie na kwaśnym podłożu w górskich lasach świerkowych. W lasach liściastych jest rzadki. Owocniki wytwarza od sierpnia do października[5].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy[3]. Jest niejadalny lub lekko trujący[5].

Gatunki podobne

  • zasłonak białofioletowy (Cortinarius alboviolaceus) ma zapach surowych ziemniaków, a miąższ o barwie od różowofioletowej do szaroniebieskiej[5],
  • zasłonak odrażający (Cortinarius camphoratus) ma fioletowy miąższ i zapach podobny do zapachu kóz[8]. Ponadto jest jaśniejszy i ma bardziej smukły trzon.
  • gąsówka fioletowawa (Lepista nuda) jest podobna, zwłaszcza do młodych owocników zasłonaka wonnego, ale nie posiada zasnówki[8].

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum. [dostęp 2015-01-20]. (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2014-02-20]. (ang.).
  3. 1 2 Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. 1 2 3 Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
  5. 1 2 3 4 5 6 7 Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  6. 1 2 3 4 5 Pilat Á, Ušák O. (1961). Mushrooms and other Fungi. London, UK: Peter Nevill. s. 108
  7. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-04-18].
  8. 1 2 3 Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. Warszawa: Weltbild, 2011. ISBN 978-83-258-0588-3.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.