Zasłonak ciemnogłówkowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

zasłonakowate

Rodzaj

zasłonak

Gatunek

zasłonak ciemnogłówkowy

Nazwa systematyczna
Cortinarius decipiens (Pers.) Fr.
Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 312 (1838) [1836-1838]

Zasłonak ciemnogłówkowy (Cortinarius decipiens (Pers.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cortinarius, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1801 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Agaricus decipiens. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Elias Fries w 1838 r., przenosząc go do rodzaju Cortinarius[1].

Synonimy[2]:

  • Agaricus decipiens Pers. 1801
  • Cortinarius atrocaeruleus M.M. Moser 1953
  • Cortinarius atrocaeruleus M.M. Moser 1967
  • Cortinarius decipiens (Pers.) Fr. 1838 f. decipiens
  • Cortinarius decipiens f. saliceticola Reumaux & Carteret 2001
  • Cortinarius decipiens (Pers.) Fr. 1838 subsp. decipiens
  • Cortinarius decipiens var. atrocaeruleus (M.M. Moser ex M.M. Moser) H. Lindstr. 1998
  • Cortinarius decipiens (Pers.) Fr. 1838 var. decipiens
  • Cortinarius decipiens var. insignis Fr. 1874
  • Cortinarius flexipes f. sertipes (Kühner) Kühner 1961
  • Cortinarius sertipes Kühner 1955
  • Cortinarius sertipes Kühner 1953
  • Cortinarius sertipes Kühner 1955) f. sertipes
  • Hydrocybe atrocaerulea M.M. Moser 1953
  • Hydrocybe decipiens (Pers.) Wünsche 1877
  • Hydrocybe sertipes Kühner ex M.M. Moser 1953
  • Telamonia sertipes (Kühner) Hlaváček 1985

Zaliczany jest do podrodzaju Telamonia[3].

Naukowa nazwa decipiens w tłumaczeniu na język polski oznacza zwodniczy i nawiązuje do dużej zmienności morfologicznej tego grzyba[3]. Nazwę polską nadał Andrzej Nespiak w 1981 r. W 1876 r. Feliks Berdau opisywał ten gatunek pod nazwą bedłka zmienna lub opieńki sosnowe, a Franciszek Błoński w 1896 r. jako zasłonak zwodniczy[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 2– 5 cm, za młodu ostrostożkowe, potem szeroko wypukłe z wyraźnym garbem. Jest higrofaniczny i często pomarszczony. Powierzchnia błyszcząca, pokryta radialnie drobnymi włókienkami, w różnych odcieniach brązu, z jaśniejszym brzegiem i ciemniejszym środkiem[3].

Blaszki

Przyrośnięte, średniogęste, początkowo szaroochrowe, potem ciemnobrązowe, w końcu cynamonowe[3].

Trzon

Wysokość 3–7 cm, grubość 2–5 mm. Bladożółty, podłużnie pokryty białawymi włókienkami. U młodych owocników ma w górnej części lekko fioletowy odcień. Resztki zasnówki tworzą niewyraźną strefę pierścieniową[3].

Miąższ

O słabym zapachu rzodkiewkowym. Smak niewyraźny[3].

Cechy mikroskopowe

Włókienka naskórka utworzone przez cienką warstwę drobnych, septowanych strzępek o różnej grubości i różnym stopniu pigmentacji; od słabo pigmentowanych do ochrowych. Podstawki 4-zarodnikowe, cylindryczne i poszerzone na końcach. Pomiędzy nimi występują jasne bazydiole[5]. Zarodniki szeroko elipsoidalne lub jajowate, delikatnie lub umiarkowanie brodawkowate, nieamyloidalne, o rozmiarach 8,5–10 × 5–6,5 μm. Wysyp zarodników rdzawobrązowy[3].

Występowanie i siedlisko

Znane są jego stanowiska głównie w Europie. Jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony, nie podano jego stanowisk tylko w Europie Południowowschodniej. Ponadto występuje w Kanadzie i Nowej Zelandii[6]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski podano liczne stanowiska[4]. Aktualne stanowiska tego gatunku w Polsce podaje internetowy atlas grzybów[7].

Rośnie na ziemi w lasach, wśród mchów, często pod brzozami i wierzbami[3]. Owocniki wytwarza od września do października[4].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy. W niektórych przewodnikach dla grzybiarzy opisywany jest jako podejrzany. Brak informacji o trujących własnościach tego gatunku, ponieważ jednak liczne gatunki zasłonaków są trujące, nie należy zbierać owocników zasłonaka ciemnogłówkowego do celów spożywczych[3].

Gatunki podobne

Zasłonak ciemnogłówkowy cechuje się dużą zmiennością morfologiczną i jest dość trudny do odróżnienia od innych podobnych zasłonaków. Często konieczne jest badanie mikroskopowe zarodników i urzeźbienia ich powierzchni. Podobny wygląd ma na przykład zasłonak oszroniony (Cortinarius hemitrichus)[3] i zasłonak ziemiowonny (Cortinarius umbrinolens) – ten ostatni odróżnia się zapachem surowego ziemniaka[8].

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum. [dostęp 2018-02-02]. (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2018-02-02]. (ang.).
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 First-nature. Cortinarius decipiens/ Cortinaire saturnin. [dostęp 2018-02-02].
  4. 1 2 3 Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  5. ↑ Cortinarius decipiens var_decipiens (Pers.) Fr.. [dostęp 2018-02-03].
  6. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-02-03].
  7. ↑ Aktualne stanowiska Cortinarius decipiens w Polsce. [dostęp 2018-02-02].
  8. ↑ Cortinarius decipiens / Cortinaire trompeur. [dostęp 2018-02-03].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.