ulica św. Stanisława
Śródmieście
Ilustracja
Ulica w kierunku północnym (2023)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

133 m

Przebieg
0 m ← ul. Warszawska →
133 m ← ul. Mariacka →
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „ulica św. Stanisława”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica św. Stanisława”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica św. Stanisława”
Ziemia50°15′29,0″N 19°01′34,4″E/50,258056 19,026222

Ulica św. Stanisława w Katowicach – ulica w Katowicach, położona w centralnej części miasta, na terenie dzielnicy Śródmieście. Jest to deptak o przebiegu zbliżonym do południowego i łączy ulicę Warszawską z ulicą Mariacką. Zabudowę wzdłuż ulicy tworzą kamienice w stylach historyzmu i modernizmu.

Charakterystyka

Tabliczka z nazwą ulicy (2023)

Ulica św. Stanisława przebiega przez teren katowickiej dzielnicy Śródmieście na całej swojej długości. Numeracja budynków wzdłuż ulicy zaczyna się od strony północnej, gdzie droga krzyżuje się z ulicą Warszawską. Ulica św. Stanisława biegnie prostolinijnie w kierunku zbliżonym do południowego, gdzie kończy się na skrzyżowaniu z ulicą Mariacką[1].

Jest to droga gminna nr 100350S o klasie drogi dojazdowej (D)[2], a łączna długość ulicy wynosi 133 m[3]. W systemie TERYT ulica św. Stanisława widnieje pod numerem 20827[4], a kod pocztowy dla adresów wzdłuż niej to 40-014[5]. Jest ona w administracji Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach[6].

Ulicą nie żadne pojazdy miejskiego transportu zbiorowego Zarządu Transportu Metropolitalnego. Najbliższy przystanek znajduje się przy ulicy Warszawskiej (Katowice Szkolna) i ulicy Francuskiej (Katowice Mariacka)[7].

Rejon ulicy św. Stanisława charakteryzuje się jednym z największych w Katowicach udziałem powierzchni zabudowanej w powierzchni terenu, przekraczający 75%[8]. Zabudowę ulicy św. Stanisława tworzą bloki zwartej zabudowy, kamienice historyzujące i modernistyczne, w większości o znacznych wartościach zabytkowych[9].

Ulica nazwana jest imieniem św. Stanisława ze Szczepanowa[10].

Historia

Pierwsze plany rozbudowy Katowic, powstałe jeszcze przed nadaniem im praw miejskich 11 września 1865 roku[11], opracowano 1856 roku na zlecenie Friedricha Wilhelma Grundmanna[12]. Ulice na wschód od Rynku zaczęto wytyczać na przełomie lat 60. i 70. XIX wieku[13], z czego późniejszą ulicę św. Stanisława wyznaczono jako prostopadłą drogę łącząca szosę mysłowicką (ulicę Warszawską) z późniejszą ulicą Mariacką[14].

W dalszym okresie trwała intensywna rozbudowa tej części miasta Katowice, w której m.in. dopełniano zabudowę przy istniejącej wówczas sieci ulicznej[15]. Ulica św. Stanisława we współczesnym przebiegu została zaznaczona na mapie wydanej w 1883 roku i była ona wówczas częściowo zabudowana z obydwu stron[2]. Do 1922 roku droga nosiła nazwę Körnerstrasse[16].

W latach 1922–1939 roku drogę przemianowano na ulicę św. Stanisława. W czasie II wojny światowej ulicy przywrócono nazwę sprzed 1922 roku, a w 1945 roku nazwę przedwojenną[16].

Ulica św. Stanisława wraz z ulicami Mariacką i A. Mielęckiego zostały na początku XXI wieku przebudowane. We wrześniu 2005 roku został rozstrzygnięty konkurs architektoniczny na zagospodarowanie tych kwartałów. Przebudowa zakładała wymianę nawierzchni ulic na kostkę granitową i brukową oraz wprowadzenie elementów małej architektury. Prace budowlane ukończono w 2008 roku, a na samej ulicy A. Mielęckiego trwały do 2010 roku[17]. Ulica św. Stanisława stała się deptakiem, a zmiana jej charakteru wpłynęła na lokalizację przy niej nowych lokali gastronomicznych[18].

Obiekty zabytkowe i historyczne

  • Kamienica (ul. św. Stanisława 1; róg z ul. Warszawską 17)[19] – z lat 70. XIX wieku w stylu historyzmu; przebudowana na przełomie XIX i XX wieku oraz w latach międzywojennych; jest to obiekt murowany z cegły, trójkondygnacyjny ze strychem, zwieńczony dachem dwuspadowym kalenicowym; elewacje kamienicy są tynkowane; posiada ścięty narożnik, do którego przyległe osie zostały ujęte w pseudoryzalit podkreślony boniowaniem; nad parterem znajduje się gzyms kordonowy, który wraz ze ścianą kolankową są ozdobione płycinami[20]; kamienica wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków[1],
  • Kamienica (ul. św. Stanisława 3)[19] – z 1896 roku w stylu historyzmu według projektu Hansa Zipsa; jest to obiekt murowany z cegły, trójkondygnacyjny z poddaszem i szczytem nad dwoma osiami, zwieńczony dachem dwuspadowym; fasada kamienicy na parterze jest tynkowana, a powyżej ceglana, natomiast detale zostały wykonane w tynku; kondygnacje zostały wydzielone gzymsami kordonowymi, a otwory okienne kamienicy są prostokątne; brama przejazdowa znajduje się w skrajnej osi fasady[21]; kamienica wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków[1],
  • Kamienica (ul. św. Stanisława 5)[19] – z około 1894 roku z stylu historyzmu; jest to obiekt murowany z cegły, trójkondygnacyjny, zwieńczony dachem dwuspadowym; fasada kamienicy jest sześcioosiowa i z cegły, natomiast detale wykonano w tynku; oś zewnętrzna została zryzalitowana i w niej znajduje się brama przejazdowa; fasadę wieńczy belkowanie; otwory okienne są prostokątne, natomiast na parterze są one zamknięte łukiem odcinkowym w dekoracyjnych opaskach[22]; kamienica wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków[1],
  • Kamienica (ul. św. Stanisława 6 i 8) – z lat 20.-30. XX w stylu funkcjonalizmu[19]; jest to obiekt murowany z cegły, tynkowany, pięciokondygnacyjny i zwieńczony dachem dwuspadowym spłaszczonym; charakterystycznymi elementem budynku jest jego schodkowy szczyt[23]; kamienica wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków[1],
  • Kamienica (ul. św. Stanisława 7)[19] – z około 1895 roku w stylu historyzmu; jest to obiekt murowany z cegły, trójkondygnacyjny i zwieńczony dachem dwuspadowym; fasada kamienicy jest dziewięcioosiowa i symetryczna, z cegły i z kamiennym cokołem, natomiast detal wykonano w tynku; znajdujący się na osi portal ujęto pilastrami o bogatym zwieńczeniu; poszczególne kondygnacje zostały wydzielone gzymsami kordonowymi, a fasadę kończy belkowanie o wydatnym gzymsie; otwory okienne są prostokątne[24]; kamienica wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków[1]
  • Kamienica (ul. św. Stanisława 9) – z lat 20.-30. w stylu późnego modernizmu i funkcjonalizmu; jest to obiekt murowany z cegły, tynkowany, czterokondygnacyjny i zwieńczony dachem dwuspadowym spłaszczonym; w budynku zachowała się modernistyczna stolarka okienna[23]; kamienica wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków[1],
  • Kamienica (ul. św. Stanisława 10)[19] – z około 1896 roku w stylu historyzmu; jest to obiekt murowany z cegły, trójkondygnacyjny i zwieńczony dachem dwuspadowym krytym papą; symetryczna fasada kamienicy jest siedmioosiowa, wykonana z cegły, a na poziomie parteru w tynku z pseudoboniowaniem; detale wykonano w tynku; w zewnętrznych osiach występują nieznaczne ryzality, a poszczególne kondygnacje wydzielono gzymsami kordonowymi; otwory okienne są prostokątne, a bramy wejściowej i wjazdowej zwieńczono półkoliście; sama natomiast brama jest jednoskrzydłowa z nadświetlem i jest bogato udekorowana[25]; kamienica wpisana jest do gminnej ewidencji zabytków[1].

Gospodarka i instytucje

Według stanu z lutego 2024 roku, przy ulicy św. Stanisława w systemie REGON zarejestrowanych było 45 podmiotów gospodarczych, w tym m.in.: firma handlowo-usługowa, firma konsultingowa, biuro nieruchomości, placówki gastronomiczne, przedsiębiorstwo transportowe, biuro podróży, fundacja, wspólnota mieszkaniowa, poradnia psychologiczno-pedagogiczna, kluby sportowe i inne[26].

Wierni rzymskokatoliccy mieszkający przy ulicy św. Stanisława przynależą do parafii Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny[27].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 Urząd Miasta Katowice: Miejski System Zarządzania-Katowicka Infrastruktura Informacji Przestrzennej. emapa.katowice.eu. [dostęp 2024-02-23]. (pol.).
  2. 1 2 Geoportal Województwa Śląskiego – ORSIP. Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach. [dostęp 2024-02-23]. (pol.).
  3. ↑ Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2024-02-23]. (pol.).
  4. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2024-02-23]. (pol.).
  5. ↑ Poczta Polska: Wyszukiwarka kodów pocztowych (Pocztowych Numerów Adresowych). kody.poczta-polska.pl. [dostęp 2024-02-23]. (pol.).
  6. ↑ Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach: MZUiM w liczbach. www.mzum.katowice.pl. [dostęp 2024-02-23]. (pol.).
  7. ↑ Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia: Mapa połączeń publicznego transportu zbiorowego ZTM. noweinfogzm.metropoliagzm.pl, 2023-06-09. [dostęp 2024-02-23]. (pol.).
  8. ↑ Studium… 2012 ↓, s. 10.
  9. ↑ Danilczyk i Kasprzyk 1994b ↓, s. 283.
  10. ↑ Rzewiczok 2013 ↓, s. 321.
  11. ↑ Rzewiczok 2006 ↓, s. 39.
  12. ↑ Rzewiczok 2006 ↓, s. 48.
  13. ↑ Rzewiczok 2006 ↓, s. 49.
  14. ↑ Danilczyk i Kasprzyk 1994a ↓, s. 120.
  15. ↑ Danilczyk i Kasprzyk 1994a ↓, s. 131-132.
  16. 1 2 Barciak, Chojecka i Fertacz 2012 ↓, s. 722.
  17. ↑ Justyna Przybytek: Urodziny ulicy Mariackiej w Katowicach. Mariacka dziś i dawniej. dziennikzachodni.pl, 2013-06-11. [dostęp 2024-02-24]. (pol.).
  18. ↑ Grzegorz Żądło: Czy półdeptak na Dworcowej w zamian za poświęcenie dwóch innych deptaków to dobry interes dla mieszkańców Katowic?. katowice24.info, 2022-05-25. [dostęp 2024-02-24]. (pol.).
  19. 1 2 3 4 5 6 Studium… 2012 ↓, Załącznik Z I.9 16/36.
  20. ↑ Danilczyk i Kasprzyk 1994b ↓, Katalog zabytków. Katowice, ul. Warszawska 17/św. Stanisława 1.
  21. ↑ Danilczyk i Kasprzyk 1994b ↓, Katalog zabytków. Katowice, ul. św. Stanisława 3.
  22. ↑ Danilczyk i Kasprzyk 1994b ↓, Katalog zabytków. Katowice, ul. św. Stanisława 5.
  23. 1 2 Danilczyk i Kasprzyk 1994b ↓, s. 170.
  24. ↑ Danilczyk i Kasprzyk 1994b ↓, Katalog zabytków. Katowice, ul. św. Stanisława 7.
  25. ↑ Danilczyk i Kasprzyk 1994b ↓, Katalog zabytków. Katowice, ul. św. Stanisława 10.
  26. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Baza internetowa REGON. wyszukiwarkaregon.stat.gov.pl. [dostęp 2024-02-23]. (pol.).
  27. ↑ Grzegorek i Tabaczyński 2014 ↓, s. 45.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.