Stefan Grzebalski
Kruk, Gniewosz, Poręba, Bolesław
Data i miejsce urodzenia

3 grudnia 1897
Gniewoszów

Data i miejsce śmierci

29 września 1944
Warszawa

Zawód, zajęcie

prawnik

Stanowisko

wiceprokurator

Pracodawca

Prokuratura Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Złoty Krzyż Zasługi (II RP)
Grób Stefana Grzebalskiego na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach

Stefan Grzebalski, ps. „Kruk”[1], „Gniewosz”, „Poręba”, „Bolesław”[2] (ur. 3 grudnia 1897 w Gniewoszowie, zm. 29 września 1944 w Warszawie) – polski działacz niepodległościowy i prawnik, wiceprokurator Sądu Apelacyjnego w Warszawie, kapitan Armii Krajowej, uczestnik wojny polsko-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej, w czasie II wojny światowej szef Biura Sprawiedliwości działającego w strukturach Szefostwa Biur Wojskowych Komendy Głównej AK.

Życiorys

Urodził się 3 grudnia 1897 w Gniewoszowie, w ówczesnym powiecie kozienickim guberni radomskiej, w rodzinie Andrzeja (ur. 1863) i Marcjanny z Porębskich (ur. 1875)[1][2]. W czasie nauki w Gimnazjum im. Staszica w Lublinie należał do harcerstwa i angażował się w działalność niepodległościową[2]. Pełnił funkcję komendanta batalionu Wojskowej Kadry Szkolnej w Lublinie[3][4].

7 grudnia 1918 jako student prawa na Uniwersytecie Warszawskim wraz z grupą studentów wstąpił do oddziałów Wojska Polskiego tworzonych w Lublinie[2]. Jako żołnierz 3 dywizjonu artylerii konnej walczył w wojnie z Ukraińcami, wspierając pod Wieluniem 1 pułk strzelców bytomskich, a także w wojnie z bolszewikami[2]. Po zwycięstwie nad 1 Armią Konną Budionnego pod Komarowem i wstrzymaniu działań wojennych, ukończył kurs podchorążych w Poznaniu i został zdemobilizowany w marcu 1921 roku[2]. Na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 kwietnia 1921 w korpusie oficerów artylerii[5][6][7]. W 1924 posiadał przydział w rezerwie do 5 dywizjonu artylerii konnej w Krakowie, a dziesięć lat później do 3 dywizjonu artylerii konnej w Wilnie[8][9][10].

W 1926 ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim[2] i został mianowany asesorem sądowym w okręgu sądu apelacyjnego w Warszawie[11]. 24 lutego 1930 został mianowany podprokuratorem Sądu Okręgowego w Warszawie z równoczesną delegacją do czynności w Ministerstwie Sprawiedliwości[11]. W 1933 był wiceprokuratorem Sądu Okręgowego w Warszawie delegowanym do Wydziału Osobowego Departamentu Administracyjnego Ministerstwa Sprawiedliwości[12]. Jednocześnie był aktywnym członkiem Związku Oficerów Rezerwy i Związku Strzeleckiego, przy którym w 1934 r. utworzono młodzieżową organizację "Orlęta", której był jednym z inspektorów[13][2]. W 1939 był wiceprokuratorem Prokuratury przy Sądzie Apelacyjnym w Warszawie[14].

Po wybuchu II wojny światowej był szefem Biura Sprawiedliwości w strukturach Szefostwa Biur Wojskowych Komendy Głównej Armii Krajowej, którego zebrania odbywały się między innymi w jego mieszkaniu przy Pl. Henkla 4 w Warszawie[15][2]. W czasie powstaniu warszawskim pełnił funkcję sędziego Wojskowego Sądu Specjalnego mieszczącym się na ulicy Kossaka 4[2].

Poległ 29 września 1944 w ogrodzie domu przy Kossaka 18 w Warszawie, prawdopodobnie rażony odłamkiem[2]. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera A 23-1-19)[16][2].

W 1926 ożenił się z Marią Trzaskowską (1899–1987), lekarzem dentystą[2], z którą miał córkę Krystynę Marię, ps. „Ksenia” po mężu Domańską (ur. 1927), w powstaniu warszawskim strzelca plutonu 228 kompanii sztabowej Obwodu Żoliborz Armii Krajowej[17].

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. 1 2 3 Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-10-04].
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Stefan Grzebalski. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-10-04].
  3. ↑ Dłużniewski 1936 ↓, s. 115.
  4. ↑ Surmacz 2015 ↓, s. 139.
  5. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 868.
  6. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 792.
  7. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 143.
  8. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 805.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 724.
  10. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 659.
  11. 1 2 Ruch służbowy. „Dodatek do Dziennika Urzędowego Ministerstwa Sprawiedliwości”. 8, s. 100, 1930-04-07. Warszawa: Ministerstwo Sprawiedliwości..
  12. ↑ Kirkiczenko i Kraczkiewicz 1933 ↓, s. 37, 121.
  13. ↑ Marek Gałęzowski: Orlęta Warszawy. Organizacja Orląt Związku Strzeleckiego w Warszawie. Działalność przedwojenna, konspiracyjna i losy powojenne. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2009. ISBN 978-83-7399-330-3.
  14. ↑ Kirkiczenko, Kraczkiewicz i Rudzisz 1939 ↓, s. 219.
  15. ↑ Waldemar Grabowski: Szefostwo biur wojskowych Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej : Warszawskie Termopile 1940-1944. Fundacja "Warszawa Walczy 1939-1945", 2011. ISBN 978-83-89205-86-5, 8389205866.
  16. ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-27].
  17. ↑ Krystyna Maria Grzebalska. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2023-10-04].
  18. ↑ M.P. z 1934 r. nr 23, poz. 35.
  19. ↑ M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137, poz. 28, jako Adam Grzebalski.
  20. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-10-04].
  21. ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.