Plac Dionizego Henkla w Warszawie
Stary Żoliborz
Ilustracja
Widok na plac z powietrza, od wschodu
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Plac Dionizego Henkla w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Plac Dionizego Henkla w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Plac Dionizego Henkla w Warszawie”
Ziemia52°15′57,0″N 20°58′45,0″E/52,265833 20,979167

Plac Dionizego Henkla – plac w warszawskiej dzielnicy Żoliborz.

Położenie i charakterystyka

Plac znajduje w Warszawie się na obszarze Miejskiego Systemu Informacji Stary Żoliborz[1][2]. Leży na przecięciu ulic: Stanisława Wyspiańskiego, Władysława Niegolewskiego i Bronisława Trentowskiego[1]. Ma okrągły kształt[3]. Nazwa placu została nadana uchwałą Rady Miejskiej Warszawy z dnia 27 września 1926[4], a jego patronem został dziennikarz i krytyk literacki Dionizy Henkiel[5][6]. Przy placu znajdują się trzy budynki o adresach pl. Henkla 2 i 6 oraz ul. Wyspiańskiego 7[1]. Stanowi część osiedla Wyspiańskiego[7].

Historia

Plac został zaprojektowany przez Romualda Gutta[8]. Był częścią Żoliborza Urzędniczego[9]. Wokół placu wybudowano w latach 1922–1925 według projektu Gutta szeregowe wille o dwóch kondygnacjach i czterospadowych dachach w stylu dworkowym, reprezentujące architekturę modernizmu[8][10]. Zabudowa ta uległa całkowitemu zniszczeniu w wyniku powstania warszawskiego[8]. W 1944 roku działania zbrojne prowadziło tu zgrupowanie „Żyrafa”[7]. Powstańcy wycofali się z placu 29 września 1944 roku[11], dzień przed kapitulacją dzielnicy[12].

Nową, powojenną zabudowę placu oraz osiedle wzdłuż ul. Wyspiańskiego zaprojektowali w latach 1951–1952 Jacek Nowicki we współpracy z Bogusławem Karczewskim[8][9]. Przedwojenną luźną zabudowę zastąpiła zabudowa bardziej zwarta[13]. Budynki wzniesione w latach 1953–1956 mają trzy kondygnacje, a także wysokie mansardowe dachy z lukarnami, pokryte czerwoną dachówką[8][7]. Występują szklane wystawki w narożnikach dachów, oświetlające klatki schodowe oraz przejazd bramny[3][9]. Budynki ułożone są w sposób zwarty i tworzą pierścień wokół placu, przerwany jedynie wlotami ulic[3]. Inspiracją przy projektowaniu była zabudowa małych miast[9]. Chociaż zespół budynków powstał w schyłkowym okresie realizmu socjalistycznego, nawiązują one do przedwojennego stylu dworkowego[13] i prowincjonalnego baroku[3] (podobną architekturę ma inny żoliborski plac – Słoneczny, również zaprojektowany po wojnie przez Jacka Nowickiego)[14][7].

W 2003 roku plac Henkla znalazł się liście dóbr kultury współczesnej Warszawy przygotowanej przez Stowarzyszenie Architektów Polskich[14]. Wszystkie położone przy nim budynki od lipca 2012 roku znajdują się w gminnej ewidencji zabytków m.st. Warszawy (ID: ZOL21511, ZOL21512, ZOL21513)[15].

Przypisy

  1. 1 2 3 Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Geoportal krajowy [online], geoportal.gov.pl [dostęp 2023-08-12].
  2. ↑ Dzielnica Żoliborz – Zarząd Dróg Miejskich w Warszawie [online] [dostęp 2023-08-12].
  3. 1 2 3 4 Jarosław Zieliński, Realizm socjalistyczny w Warszawie. Urbanistyka i architektura (1949–1956), Warszawa: Fundacja Hereditas, 2009, s. 365–366, ISBN 978-83-927791-3-1.
  4. ↑ Uchwała Rady Miejskiej z dnia 27 września 1926 r. w sprawie nazw ulic w Cytadeli i w mieście. „Dziennik Zarządu Miasta Stołecznego Warszawy”. nr 67/68, s. 1-3, 1926-10-20.
  5. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 372. ISBN 83-86619-97X.
  6. ↑ Barbara Petrozolin-Skowrońska (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 244, ISBN 83-01-08836-2.
  7. 1 2 3 4 Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 135–136. ISBN 83-85028-56-0.
  8. 1 2 3 4 5 Magdalena Piwowar, Michał Krasucki, Monika Powalisz, ŻOL. Ilustrowany atlas architektury Żoliborza, wyd. trzecie poprawione, Warszawa: Wydawnictwo Fundacja Centrum Architektury, 2021, s. 35, ISBN 978-83-961764-2-4.
  9. 1 2 3 4 Marta Leśniakowska: Architektura w Warszawie. Warszawa: "Arkada" Pracownia Historii Sztuki, 2003, s. 208. ISBN 83-908950-6-4.
  10. ↑ Juliusz A. Chrościcki, Andrzej Rottermund: Atlas architektury Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1977, s. 66. OCLC 831027217.
  11. ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 709. ISBN 83-11-09261-3.
  12. ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 700. ISBN 83-11-09261-3.
  13. 1 2 Tomasz Pawłowski, Jarosław Zieliński: Żoliborz. Przewodnik historyczny. Warszawa: Rosner i Wspólnicy, 2008, s. 356. ISBN 978-83-60336-27-4.
  14. 1 2 Maria Sołtys, Marek Kuciński, Archimapa. Dziedzictwo Architektury Warszawy lat 1939–1945, Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, Instytut Stefana Starzyńskiego, 2014, ISBN 978-83-60142-93-6.
  15. ↑ Gminna ewidencja zabytków m.st. Warszawy [online] [dostęp 2023-04-20].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.