Pentastych (gr. pénte- ‘pięcio’ i stíchos ‘wers’), także pentyna, pięciowiersz – utwór albo strofa, których wyróżnikiem jest pięć wersów.

Wykorzystywany często w liryce, zwłaszcza w wierszach regularnych. Może występować w rozmaitych kombinacjach układów rymowych (aabba, aabbb, abbaa, ababb) oraz w wersach o różnej budowie. Uchodzi za typowy dla poezji ludowej[1]. W poezji polskiej strofy pięciowersowe pojawiły się po raz pierwszy w średniowiecznej liryce religijnej[2]. Strofę pięciowersową monorymową lub rymowaną aabbb z rymami żeńskimi wykorzystał w swojej Pieśni o Wiklefie Jędrzej Gałka z Dobczyna:

Lachowie, Niemcowie,
Wszyćcy językowie,
Wątpicie-li w mowie
I wszego pisma słowie -
Wiklef prawdę powie.

W niektórych pentastychach spotyka się zarówno żeńskie, jak i męskie współbrzmienia:

Ze światem, który w ciemność już zachodzi
Wraz z całą tęczą idealnych snów,
Prawdziwa mądrość niechaj was pogodzi -
I wasze gwiazdy, o zdobywcy młodzi,
W ciemnościach pogasną znów!
Adam Asnyk, Do młodych

Na ogół pięciowierszem pisane są także limeryki[3].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Stanisław Sierotwiński, Słownik terminów literackich, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1970, s. 222.
  2. ↑ Ludwika Szczerbicka-Ślęk, Strofa pięciowersowa, [w:] Strofika, red. Maria Renata Mayenowa, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1964, s. 176.
  3. ↑ Michał Głowiński, Teresa Kostkiewiczowa, Aleksandra Okopień-Sławińska, Janusz Sławiński, Słownik terminów literackich, Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wrocław 2002, s. 252.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.