| Membracoidea | |
| Rafinesque, 1815 | |
| Okres istnienia: jura–dziś | |
 Tropidaspis carinata z rodziny Aetalionidae | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Rząd | |
| Podrząd |
cykadokształtne |
| Nadrodzina |
Membracoidea |
Membracoidea – nadrodzina pluskwiaków z podrzędu cykadokształtnych, tradycyjnie zaliczanego do piewików. Obejmuje około 25 tysięcy opisanych gatunków. Takson kosmopolityczny.
Opis
Najbardziej charakterystyczną cechą tych pluskwiaków jest budowa tylnych odnóży. Mają one duże i poprzeczne biodra, wydłużone uda, a na goleniach rzędy szczecinek[1][2]. Pierwotna dla tej nadrodziny zdolność do skoków została jednak utracona w wielu jej grupach[3]. Przednią parę skrzydeł cechują wąskie przestrzenie kostalne. Tarczka odznacza się obecnością apodem[1]. U wszystkich rodzin z wyjątkiem skoczkowatych anepisternum i katepisternum śródtułowia są nieoddzielone szwem. Znaczna część gatunków ma na grzbietowej części episternum śródtułowia haczykowaty wyrostek[2]. Dla zgarbowatych charakterystyczne jest wydłużenie przedplecza w wyrostek przykrywający tarczkę[4].
Biologia i występowanie
Takson kosmopolityczny[1], prawdopodobnie pochodzący z Nowego Świata. Wszystkie rodziny z wyjątkiem skoczkowatych są najsilniej reprezentowane w faunie neotropikalnej[5], a Melizoderidae występują wyłącznie w Ameryce Południowej. Większość rodzajów, a także liczne plemiona i podrodziny, ograniczone są w swym zasięgu do pojedynczych kontynentów[1].
Wszystkie gatunki są fitofagami, a większość odznacza się wąskimi preferencjami co do roślin żywicielskich i siedlisk[1]. Pierwotnie żywiły się ssąc drewno, ale większość gatunków współczesnych wtórnie przystosowała się do ssania łyka, a część do ssania miękiszu. Zdecydowanie najczęstsze jest żerowanie na nadziemnych częściach roślin, a na korzeniach żerują nieliczne gatunki[3]. W zbiorowiskach trawiastych strefy tropikalnej i umiarkowanej Membracoidea często są najbardziej zróżnicowaną gatunkowo grupą roślinożerców. Na pustyniach i suchych zbiorowiskach trawiastych licznie występują gatunki całkowicie pozbawione zdolności do lotu oraz takie, w których osobniki w pełni uskrzydlone pojawiają się sporadycznie[1].
Larwy wielu gatunków żerują w dużych agregacjach, w których skład wchodzić mogą również osobniki dorosłe[3]. W rodzinach zgarbowatych i Aetalionidae wiele gatunków wchodzi w zależności mutualistyczne z mrówkami. W grupach tych rozpowszechniona jest także troska rodzicielska o potomstwo. Samice pilnują jaj, a czasem także larw. Larwy niektórych gatunków wydają dźwięki mobilizujące samicę do ataku, który może polegać np. na zrzuceniu napastnika z rośliny tylnymi odnóżami[1].
Systematyka i ewolucja
Przedstawiciele nadrodziny znani są z zapisu kopalnego od jury[1]. Z analizy filogenetycznej Deitza i Dietricha (1993) wynikało, że spośród rodzin współczesnych pozycję bazalną zajmują skoczkowate[5], które w zapisie kopalnym występują od wczesnej kredy[1]. Analiza Cryana z 2005 dawała taką pozycję Myerslopiidae i wskazywała na parafiletyzm skoczkowatych[3]. Na parafiletyzm tych ostatnich wskazują także wyniki analizy molekularnej Dietricha i innych z 2001[6]. Współcześnie przyjmuje się, że od skoczkowatych wywodzi się przynajmniej część pozostałych rodzin[1].
Membracoidea stanowią największą nadrodzinę podrzędu[3]. Zalicza się około 25 tysięcy opisanych gatunków, zgrupowanych w około 3500 rodzajach i 6 rodzinach[1][2]:
- Aetalionidae Spinola, 1850
- †Archijassidae Becker-Migdisova, 1962
- Cicadellidae Latreille, 1802 – skoczkowate
- †Karajassidae Szczerbakow, 1992[7] – uznana za podrodzinę należącą do rodziny Archijassidae przez Szczerbakowa (2012)[8]
- Melizoderidae Deitz et Dietrich, 1993
- Membracidae Rafinesque-Schmaltz, 1815 – zgarbowate
- Myerslopiidae Hamilton, 1999
Przypisy
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Christopher H. Dietrich: Auchenorrhyncha (Cicadas, Spittlebugs, Leafhoppers, Treehoppers and Plathoppers). W: Encyclopedia of Insects. Vincent H. Resh, Ring T. Cardé (red.). Academic Press, 2009, s. 56–63. ISBN 978-0-08-092090-0.
- 1 2 3 Lewis L. Deitz, Christopher H. Dietrich. Superfamily Membracoidea (Homoptera: Auchenorrhyncha). I. Introduction and revised classification with new family-group taxa. „Systematic Entomology”. 18 (4), s. 287–296, 1993. DOI: 10.1111/j.1365-3113.1993.tb00667.x..
- 1 2 3 4 5 Jason R. Cryan. Jason R. Cryan: Molecular phylogeny of Cicadomorpha (Insecta: Hemiptera: Cicadoidea, Cercopoidea, and Membracoidea): adding evidence to controversy. „Systematic Entomology”. 30 (4), s. 563—574, 2005.
- ↑ Walter J. Le Quesne: Handbooks for the identification of British Insects. Vol. II. part 2 (a). Hemiptera. Cicadomorpha (excluding Deltocephalinae and Typhlocybinae). Londyn: Royal Entomological Society of London, 1965, s. 4.
- 1 2 Lewis L. Deitz, Christopher H. Dietrich. Superfamily Membracoidea (Homoptera: Auchenorrhyncha). II. Cladistic analysis and conclusions. „Systematic Entomology”. 18 (4), s. 297–311, 1993. DOI: 10.1111/j.1365-3113.1993.tb00668.x1.
- ↑ C.H. Dietrich, R.A. Rakitov, J.L. Holmes, W.C. Black. Phylogeny of the major lineages of Membracoidea (Insecta: Hemiptera: Cicadomorpha) based on 28S rDNA sequences. „Mol Phylogenet Evol.”. 18 (2), s. 293-305, 2001.
- ↑ Dmitrij E. Szczerbakow. The earliest leafhoppers (Hemiptera: Karajassidae n. fam.) from the Jurassic of Karatau. „Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie: Monatshefte”. Rocznik 1992 (1), s. 39–51, 1992. (ang.).
- ↑ Dmitrij E. Szczerbakow. More on Mesozoic Membracoidea (Homoptera). „Russian Entomological Journal”. 21 (1), s. 15–22, 2012. (ang.).