Księstwo lwóweckie
1281-1286
Herb Księstwa lwóweckiego
Herb
Typ państwa

księstwo

Głowa państwa

Bernard Zwinny

Wydzielenie z księstwa jaworskiego

1281

Włączenie do księstwa jaworskiego

Bolko I Surowy
1286

Księstwo lwóweckie – dzielnica wydzielona Bernardowi Zwinnemu w 1281, stanowiąca zachodnią część księstwa jaworskiego[1]. Po bezpotomnej śmierci Bernarda w 1286 wróciła do granic księstwa jaworskiego[1].

Powstanie księstwa

Powstanie księstwa lwóweckiego wiąże się z rozpadem księstwa legnickiego Bolesława Rogatki. Po śmierci władcy część północną z Legnicą objął jego najstarszy syn Henryk V Brzuchaty (wcześniej panujący w Jaworze). Zaś część południową, księstwo jaworskie, Henryk przekazał młodszym braciom Bolkowi I Srogiemu i Bernardowi Zwinnemu, zwanemu też Zręcznym lub Skoczkiem[2]. Bolko zaś w 1281 roku wydzielił ziemię lwówecką młodszemu Bernardowi na osobną dzielnicę[3]

Historia

Bernard miał swą główną siedzibę najprawdopodobniej w zamku lwóweckim, powstałym w czasach Henryka Brodatego. Tutaj najpewniej wystawił dwa znane dokumenty, na których poświadczony jest m.in. marszałek Tymo de Posern[4].

Panowanie Bernarda w osobnym księstwie rozpoczęło od najazdu Henryka Probusa, księcia wrocławskiego, który w tym czasie próbował podporządkować sobie innych władców śląskich[5]. Probus więził w owym czasie brata Bernarda Henryka legnickiego oraz Henryka, księcia głogowskiego. W lipcu 1281 roku w Jeleniej Górze, w otoczeniu Bernarda przebywał brat Henryka głogowskiego Konrad, którego dzielnicę ścinawską Henryk Prawy zajął[5]. Wkrótce Konrad również znalazł się w niewoli Probusa. Na Probusa ściągnęło to klątwę, ponieważ Konrad był również prepozytem lubuskim[6]. W rezultacie księstwa legnickie, głogowskie, żagańskie i ścinawskie znalazły się w stosunku lennym do Wrocławia; Bernardowi i jego bratu Bolkowi udało się jednak zachować niezależność.

Między 1281 a 1282 rokiem do księstwa lwóweckiego zbiegli dwaj rycerze, bracia, Burchard i Jaśko/Jeszko Nikoszowice, z rodu Wierzbnów, skazani na banicję przez sąd księcia wrocławskiego Henryka Probusa za spalenie wsi Muszkowice. Zrobili to nie godząc się z wyrokiem książęcym nakazującym im zwrot wsi jej pierwotnemu właścicielowi, a ojcu ich matki, Janowi z Osiny[7]. Wybór dworu lwóweckiego nie był przypadkowy bowiem w otoczeniu księcia Bernarda znajdował się Stefan z Wierzbnej[8]. Burchard został pojmany i ścięty, zaś Jaśko na początku 1282 roku odzyskał łaskę Probusa i powrócił do księstwa wrocławskiego[9].

W 1283 roku książę Bernard zatwierdził darowiznę 3 łanów we wsi Parzyce klasztorowi magdalenek w Nowogrodźcu, dokonaną przez rycerza Gerharda z Druskwicz[10].

Bernard Zwinny najprawdopodobniej się nie ożenił i został pochowany w kościele dominikańskim w Legnicy[11]. Wraz z bezdzietną śmiercią Bernarda 25 kwietnia 1286 dzielnica lwówecka została zajęta przez Bolka Surowego, który przyjął tytuł pana lwóweckiego[3]. Bolko I występował jako książę Lwówka do roku 1293, kiedy to tytuł lwówecki zostaje w jego tytulaturze zastąpiony przez tytuł „pana na Książu” (Bolko dei gratia dux Slesie et dominus de Wrstenberc)[12]. Wiązało się to z opanowaniem przez Bolka, po śmierci Hernyka Probusa, południowej części księstwa wrocławskiego ze Strzegomiem, i wybudowaniem nowego zamku w Książu, który miał się stać nowym centrum władzy[12]. W 1289 roku król czeski Wacław II dokonał nadania na rzecz Bolka, jako księcia lwóweckiego, pogranicznych ziem: miasteczka Chełmsko i wsi Miszkowice, Kochanów, Dobromyśl i Královec[13]. Ostatni raz tytuł księcia lwóweckiego pojawia się w tytulaturze Bolka na początku 1291 roku[14]

Położenie i terytorium

Księstwo znajdowało się w południowo-zachodniej części Dolnego Śląska, na terenie obecnego powiatu lwóweckiego i wraz ze swoją południową częścią obejmowało większość terytorium obecnego powiatu jeleniogórskiego, którego zresztą Lwówek Śląski był naczelnym grodem. W obrębie księstwa znajdowały się m.in. takie miejscowości jak: Lwówek Śląski, Wleń, Gryfów Śląski czy Jelenia Góra[15][16].

  • Miasta księstwa lwóweckiego
    Miasto Prawa Miejskie
    Lwówek przed 1217[17]
    Wleń przed 1214[17]
    Gryfów 1242
    Jelenia Góra przed 1281
    Lubomierz 1291
  • Zamki księstwa lwóweckiego
    Zamek Data Powstania Kasztelan
    Kotlina 1161 lub 1168[18]
    Wleń 1170-1200[19] Maciej Mezyvoge (1281)[19]
    Gryf 1198[20] Thymo von Kessel[18]
    Podskale (Rząsiny) 1207[21]
    Lwówek 1201-1238[4]
    Marczów 2 poł. XIII w.[22]
    Pirszyn (Gradówek) przed 1277[23]
    Rybnica ok. 1288?[24] Henryk Reibnicz? (1288)[24]
    Hyrzberk (Jelenia Góra) przed 1291[25]
    Płoszczyna 2 poł. XIII w. – pocz. XIV w.[26]

    • Chronologia księstwa lwóweckiego

    Księstwo lwóweckie na przestrzeni lat
    Lata Państwo Księstwo Dzielnica
    1273–1278 Polska

    Księstwo Legnickie

    		 Dzielnica Henryka V Brzuchatego
    1278–1281 Polska

    Księstwo jaworskie

    		 Dzielnica Bolka I Surowego – współrządy Bolka I Surowego i Bernarda Zwinnego
    1281–1286[27] Polska

    Księstwo lwóweckie

    		 Dzielnica Bernarda Zwinnego
    1286–1301 Polska

    Księstwo Jaworskie

    		 Dzielnica Bolka I Surowego

    Przypisy

    1. 1 2 Dawid Kopa: Zasięg geograficzny księstwa świdnicko-jaworskiego około połowy XIV wieku. „Kwartalnik Opolski” 2015. Nr 4, s. 79.
    2. ↑ Michał Szuster, Bernard Zwinny (Zręczny, Skoczek) – POCZET.COM [online], www.poczet.com [dostęp 2017-09-04] (pol.).
    3. 1 2 Boguszewicz 2010, s. 107.
    4. 1 2 Boguszewicz 2010, s. 108.
    5. 1 2 Jurek 1987, s. 560.
    6. ↑ Jurek 1987, s. 560–561.
    7. ↑ Cetwiński 1982, s. 83–84.
    8. ↑ Cetwiński 1980, s. 192.
    9. ↑ Cetwiński 1982, s. 134.
    10. ↑ Cetwiński 1982, s. 101–102.
    11. ↑ Jasiński 2007 ↓, s. 152-153 i przyp. 10.
    12. 1 2 Boguszewicz 2010, s. 115.
    13. ↑ Boguszewicz 2010, s. 109.
    14. ↑ Boguszewicz 2010, s. 263.
    15. ↑ Z dziejów Lwówka Śląskiego.
    16. ↑ http://4.bp.blogspot.com/-rRx6py9zF8M/UTtQc8beqXI/AAAAAAAAAgI/3X4jDMQZ8p8/s1600/ksi%C4%99stwo+jaworskie+i+lw%C3%B3weckie.JPG
    17. 1 2 Tomek, Najstarsze miasta w Polsce [online], Przewodnik po Polsce, 2 listopada 2015 [dostęp 2019-10-31] (pol.).
    18. 1 2 Boguszewicz 2010, s. 229.
    19. 1 2 Boguszewicz 2010, s. 233.
    20. ↑ Boguszewicz 2010, s. 250.
    21. ↑ Boguszewicz 2010, s. 255.
    22. ↑ Boguszewicz 2010, s. 234–236.
    23. ↑ Boguszewicz 2010, s. 209.
    24. 1 2 Boguszewicz 2010, s. 251.
    25. ↑ Według tradycji wybudowany przez Bolesława Krzywoustego; Boguszewicz 2010, s. 223.
    26. ↑ Boguszewicz 2010, s. 246.
    27. ↑ Krystian Krawczyk, DOLNY ŚLĄSK: Księstwo świdnicko-jaworskie [online], DOLNY ŚLĄSK, 19 lutego 2013 [dostęp 2017-07-25].

    Bibliografia

    • Artur Boguszewicz, Corona Silesiae. Zamki Piastów fürstenberskich na południowym pograniczu księstwa jaworskiego, świdnickiego i ziębickiego do połowy XIV wieku, Wrocław 2010.
    • Marek Cetwiński, Rycerstwo śląskie do końca XIII w. Pochodzenie, gospodarka, polityka, Wrocław 1980.
    • Marek Cetwiński, Rycerstwo śląskie do końca XIII w. Biogramy i rodowody, Wrocław 1982.
    • Kazimierz Jasiński, Rodowód Piastów śląskich. Piastowie wrocławscy, legnicko-brzescy, świdniccy, ziębiccy, głogowscy, żagańscy, oleśniccy, opolscy, cieszyńscy i oświęcimscy, Kraków 2007.
    • Tomasz Jurek, Henryk Probus i Henryk głogowski. Stosunki wzajemne w latach 1273–1290, w: „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, nr 42 (1987).
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.