Najstarsza pieczęć Lwowa z 1359, S(igillum): LEMBVRGENSIS CIVITATIS

Czasy przedlokacyjne. Epoka Grodów Czerwieńskich (do 1079)

Ruś Halicko-Włodzimierska

  • ok. 1250 założenie grodu obronnego przez króla halicko-włodzimierskiego Daniela I (ukr. Данило – Danyło) Rurykowicza, który nazwał go tak na cześć swojego syna Lwa
  • 1256 – pierwsza wzmianka pisana o Lwowie w Latopisie Halicko-Wołyńskim:Taki był płomień, że na wsze strony widziano pożar, jakoż i ze Lwowa patrzący ku polom bełskim widzieli łunę od płomienia wielkiego ognia – pierwsza wzmianka o pożarze Chełma w 1256, zamieszczona w latopisie halicko-wołyńskim, powstałym na dworze króla Daniela I przyjęta za początek Lwowa.
  • 1272 Lew Halicki przenosi stolicę Rusi Halicko-Włodzimierskiej z Chełma do Lwowa. Dzięki korzystnemu położeniu miasto przekształca się w najważniejszy ośrodek rzemieślniczo-handlowy Księstwa Halicko-Wołyńskiego.

Rządy Kazimierza Wielkiego i Ludwika Andegaweńskiego (1340–1387)

Kazimierz III Wielki zezwala biskupowi ormiańskiemu Grigorowi na przebywanie we Lwowie w 1367 roku

Królestwo Polskie i Rzeczpospolita Obojga Narodów (1387–1772)

Rozkwit w dobie Jagiellonów i pierwszych królów elekcyjnych

Powstanie Chmielnickiego i obce najazdy

Okres upadku Rzeczypospolitej

  • 1704 – (w trakcie wojny domowej w Rzeczypospolitej 1704–1706) oblężenie i zajęcie 6 września 1704 miasta przez Szwedów (dowodzonych przez króla Szwecji Karola XII), wspierających wybranego 12 lipca 1704 przez sejm elekcyjny na króla Polski Stanisława Leszczyńskiego (urodzonego 20 października 1677 we Lwowie). Miasto wykupuje się sumą 130 tysięcy talarów kontrybucji[3].
  • 1704–1765 – Saskie zapusty przyniosły spokój, powolną odbudowę, ożywienie gospodarcze (słynne kontrakty lwowskie); ufundowano wiele kościołów: dominikanów, trynitarzy, paulinów, rokokową greckokatolicką archikatedrę pod wezwaniem św. Jura (św. Jerzego). W mieście mnichów odbyły się dwie koronacje cudownych wizerunków Matki Boskiej u dominikanów w 1751, a ćwierć wieku później w katedrze łacińskiej. Wreszcie w 1759 Papież Klemens XIII nadał akademii prawa uniwersyteckie. Połowa stulecia XVIII to okres ponownego przodowania Lwowa w sferze sztuki. Rozkwitała architektura sakralna w dziełach Jana de Witte i Bernarda Meretyna. Lwowska rzeźba rokokowa to zbiorowe dzieło Obrockiego, Osińskiego, Polejowskich, Pinsla, Fesingerów, warto też wspomnieć o monumentalnych polichromiach kościelnych np. Benedykta Mazurkiewicza u bernardynów.
  • 1744 – z fundacji Fr. Jana Zawadzkiego, łowczego kijowskiego powstał szpital SS. Miłosierdzia pod wezwaniem św. Wincentego à Paulo, który w 1880 przeniesiono do nowego gmachu przy ul. Teatyńskiej
  • 1762 – z fundacji ks. St. Głowińskiego, biskupa-sufragana lwowskiego został założony szpital powszechny
  • 1768 – w lutym 1768 w podolskim Barze zawiązana zostaje konfederacja barska. We Lwowie pojawiają się wojska rosyjskie tłumiące konfederację[4].

W zaborze austriackim (1772–1918)

Okres germanizacji i prześladowań

  • 1772 – 5 sierpnia 1772 została zawarta w Sankt Petersburgu konwencja rozbiorowa. Lwów przeszedł pod panowanie Habsburgów. We wrześniu oddziały austriackie dowodzone przez feldmarszałka Esterházyego zajęły Lwów, który ogłoszono stolicą tzw. Królestwa Galicji i Lodomerii. Na miejsce polskiej Akademii zostaje powołana niemiecka uczelnia wyższa.
  • 1777 – zarządzenie zburzenia dawnych murów miejskich z bramami i basztami. Likwidacja 18 kościołów rzymskokatolickich, 3 kościołów ormiańsko-katolickich i 7 greckokatolickich, kasata klasztorów (ich pomieszczenia przeznaczono na cele świeckie, zaś majątki wcielono do funduszu religijnego).
  • 1780 – nadanie miastu nowego statutu, w którym uregulowano strukturę jego władz, na czele których stał odtąd prezydent miasta.
  • 1784 – wprowadzenie niemieckiego uniwersytetu i gimnazjum w miejsce łacińskich kolegiów jezuitów i pijarów. Założenie biblioteki uniwersyteckiej (powstała z daru Garellich, lekarzy cesarskich, i biblioteki dawnej polskiej akademii jezuickiej, oraz różnych prywatnych zbiorów).
  • 1785 – wprowadzenie niemieckiego sądownictwa zamiast polskich sądów ziemskich i grodzkich, wprowadzenie języka niemieckiego jako urzędowego w szkolnictwie, magistracie i życiu publicznym.
  • 1789 – założenie szpitala garnizonowego w dawnym klasztorze OO. Bonifratrów.
  • 1792 – założenie przez polskiego patriotę, greckokatolickiego księdza Michała Harasiewicza, Towarzystwa Patriotycznego Polityków, pozostające w ścisłym związku z insurekcją kościuszkowską. Młodzież spieszy pod sztandary Kościuszki, a później do Legionów generała Dąbrowskiego
  • 1794 – fundacja cesarza Józefa II dla zniemczonego uniwersytetu
  • 1795 – założenie polskiego teatru pod dyrekcją Jana Nepomucena Kamińskiego
  • 1809 – wkroczenie wojsk polskich Księstwa Warszawskiego pod wodzą księcia Józefa Poniatowskiego i krótkotrwałe (24 dni czerwca) rządy polskie. Wyparte przez wojska rosyjskie, które pozostały we Lwowie do końca roku
  • 1811 – założenie Gazety Lwowskiej.
  • 1815 – po kongresie wiedeńskim – era Klemensa Metternicha, wzrost prześladowań polskości
  • 4 czerwca 1817 – Cesarz Franciszek II zatwierdził statut Fundacji Ossolineum założonej we Lwowie przez hrabiego Józefa Maksymiliana Ossolińskiego.
  • 1830 – klęska głodu, następnie epidemia cholery w 1831
  • 1831 – wielu młodych ludzi ze Lwowa przekradło się przez granicę, by wspomóc powstańców listopadowych w Królestwie Polskim. Lwów staje się siedzibą konspiracji niepodległościowej. Powstają liczne loże masońskie, w tajnej drukarni Ossolineum drukowane są utwory rewolucyjne najwybitniejszych twórców narodowych.
  • 1836 założenie parku na Wysokim Zamku.
  • 1837–1842 – budowa Teatru Skarbkowskiego z fundacji hr. Stanisława Skarbka, w którym wystawiano początkowo sztuki głównie w języku niemieckim, zaś od 1872, po upadku sceny niemieckiej i objęciu w 1875 dyrekcji przez Jana Dobrzańskiego grywane są w nim głównie sztuki polskie – przede wszystkim Aleksandra Fredry i Józefa Korzeniowskiego.
  • 1842–1844 – budowa gmachu uniwersytetu przy ul. św. Mikołaja.
  • 1844 – założenie Akademii Technicznej, zreorganizowanej w 1877 na Politechnikę Lwowską.
  • 1846 – Ruch konspiracyjny, jaki przed 1846 próbowali rozniecić w Galicji emisariusze demokratycznej emigracji paryskiej wywołał odzew we Lwowie. Jego przywódców: Teofila Wiśniowskiego i Józefa Kapuścińskiego powieszono 31 lipca 1847 na tzw. Górze Hyclowskiej, zwanej odtąd przez lwowian Górą Stracenia.
  • 2 listopada 1848 – Wiosna Ludów – wydarzenia rewolucyjne we Lwowie. Zbombardowanie centrum miasta przez wojska austriackie, spalenie m.in. biblioteki uniwersyteckiej, kościoła Trynitarzy, siedziby szkoły technicznej.
  • 1849 – przemarsz przez Lwów wojsk rosyjskich udających się na Węgry w celu stłumienia powstania węgierskiego. Epidemia cholery.
  • 1850 – linia kolejowa do Czerniowiec, w roku następnym początek budowy dworca kolei wiedeńskiej
  • 1853 – 30 marca w oknie wystawowym apteki Pod Złotą Gwiazdą, należącej do Piotra Mikolascha (1805–1873), przy ul. Szerokiej (dzisiaj ul. Kopernika, 1) w lampie skonstruowanej przez blacharza Adama Bratkowskiego zapłonął destylat ropy naftowej, wynaleziony przez lwowskich aptekarzy: magistra farmacji Jana Zeha (który 2 grudnia 1853 w Wiedniu uzyskał patent) i Ignacego Łukasiewicza. 31 lipca tego roku w lwowskim szpitalu na Łyczakowie lekarz Zaorski przeprowadził pierwszą w świecie operację przy świetle lampy naftowej.
  • 1855 – kolejna epidemia cholery.
  • 1855 – założenie parku Kościuszki (Ogrodu Jezuickiego).
  • 1856 – zamknięcie Cmentarza Żółkiewskiego na przedmieściach miasta
  • 1858 – gazownia miejska, założenie oświetlenia gazowego ulic.
  • 14 maja 1863 – początek jednej z największych wypraw powstańczych lwowian do Królestwa, pod wodzą mjr. Jana Żalplachty Zapałowicza

Lwów w dobie autonomii galicyjskiej

Wały Hetmańskie, Lwów na początku XX wieku

Obrona Lwowa (1918–1920)

II Rzeczpospolita (1918–1939)

23 grudnia 1920[6] Lwów zostaje stolicą województwa lwowskiego II Rzeczypospolitej. Jest jednym z ważniejszych ośrodków miejskich w kraju (pod względem liczby ludności trzecim po Warszawie i Łodzi). Odbywają się tu Targi Wschodnie. Swą siedzibę mają tu też trzy metropolie katolickie (rzymskokatolicka, greckokatolicka i ormiańskokatolicka).

W okresie międzywojennym w garnizonie Lwów stacjonowało m.in. Dowództwo 5 Dywizji Piechoty oraz 19 pułk piechoty Odsieczy Lwowa i 40 pułk piechoty Dzieci Lwowskich, a także 14 pułk Ułanów Jazłowieckich, 5 Lwowski pułk artylerii lekkiej, 6 pułk artylerii ciężkiej Obrońców Lwowa i 6 pułk lotniczy. Swoją siedzibę miał tu też Korpus Kadetów nr 1 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Lwów, plan miasta, 1923
Herb Lwowa w okresie II Rzeczypospolitej
  • 1921 – otwarcie Targów Wschodnich, odbywających się corocznie (do 1939 włącznie), w dniach od 5 do 15 września
  • 25 września 1921 – nieudany zamach Ukraińskiej Organizacji Wojskowej (UWO) na Józefa Piłsudskiego
  • 15 marca 1923 Rada Ambasadorów potwierdza ostatecznie przynależność terytorium Galicji Wschodniej ze Lwowem do Polski
  • 1926 – Ukraińska Organizacja Wojskowa dokonuje we Lwowie zamachu na kuratora lwowskiego okręgu szkolnego, Stanisława Sobińskiego
  • 1929 – we Lwowie, który jest stolicą województwa lwowskiego, działają 4 wyższe uczelnie, 15 gimnazjów państwowych (w tym dwa z ukraińskim językiem nauczania), 16 gimnazjów prywatnych (w tym dwa żydowskie i jedno niemieckie), 8 seminariów nauczycielskich, 45 szkół podstawowych miejskich i 23 prywatne
  • 2–12 czerwca 1929 – zamieszki na tle antysemickim i antyrządowym („klocjada”)
  • 15 stycznia 1930 – rozpoczęcie działalności rozgłośni lwowskiej Polskiego Radia
  • listopad 1932 – rozruchy antyżydowskie; poszkodowanych jest kilkaset osób[7]
  • 1932 – proces sądowy Rity Gorgonowej, który przykuł uwagę opinii publicznej w całym kraju[8]
  • 1932 – pierwsza audycja telewizyjna we Lwowie
  • 16 lipca 1933 – pierwsza audycja Wesołej Lwowskiej Fali
  • 1934 – otwarcie Cmentarza Obrońców Lwowa
  • 25 lipca 1934 – w zamachu przeprowadzonym przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) zginął Iwan Babij, dyrektor ukraińskiego gimnazjum akademickiego
  • pięciolecie 1934–1939 (za kadencji ostatniej pełnej przedwojennej Rady Miasta Lwowa, wybranej w pierwszych od 1913 wyborach) wybudowano 5294 mieszkania, 4 kościoły, 8 szkół, 5 szpitali oraz wiele innych obiektów. Zrekonstruowano 1810 domów, odnowiono 5975 fasad. Wartość robót budowlanych wynosiła ok. 30 milionów złotych (około 6 milionów ówczesnych dolarów amerykańskich). W budownictwie zbiorowym wyróżniało się Towarzystwo Osiedli Robotniczych budową nowoczesnego osiedla na Sygniówce, Osiedla na Żelaznej Wodzie i Kolonii Profesorskiej. Wybudowano szereg gmachów publicznych: budynek Miejskich Zakładów Energetycznych, budynek Ubezpieczalni Społecznej, dom pracowników gminnych, gmach Związku Zawodowego Kolejarzy, krytą pływalnię, 7 klasową szkołę na Bogdanówce i 14 oddziałową na Zamarstynowie. Przystąpiono do budowy gmachu Towarzystwa Historycznego oraz gmachu Wydziału Mechanicznego Politechniki. Zbudowano baraki dla bezdomnych, strażnice przeciwpożarowe, nowoczesny pawilon w zakładzie dla nieuleczalnie chorych, rozbudowano 5 szkół oraz l przedszkole. Wybudowano pływalnię na Zamarstynowie. Zmodernizowano Rzeźnię Miejską. Wybudowano nowe wieże chłodnicze w elektrowni, nowe zbiorniki wody oraz kilka stacji pomp, domy mieszkalne dla pracowników Zakładów Wodociągowo-Kanalizacyjnych, zbiorniki gazolu w Gazowni Miejskiej oraz garaże samochodowe w Zakładzie Oczyszczenia Miasta. Rozpoczęto budowę nowej zajezdni tramwajowej. Na wzór Paryża przystąpiono do budowy arterii obwodowych o promieniu 4 km od śródmieścia. Przebudowano ok. 35% ulic, prowadzono inwestycje w urządzeniach użyteczności publicznej: kanałach, wodociągach, sieci gazowej i elektrycznej, torowiskach tramwajowych.
  • 1934–1935 – we Lwowie działały cztery wyższe uczelnie (w roku akademickim 1934–1935 zatrudnionych w nich było 169 profesorów, 176 samodzielnych pracowników nauki i 478 pomocniczych. Pod względem liczebności kadra naukowa Lwowa ustępowała jedynie Warszawie):
  • grudzień 1935 – jako pierwsze w kraju, władze Politechniki Lwowskiej wprowadziły na wydziałach inżynierii i mechanicznym tzw. getto ławkowe, czyli oddzielne miejsce siedzenia dla studentów chrześcijan i Żydów[9].
  • 1936 – demonstracje bezrobotnych, w których ginie ukraiński robotnik Władysław Kozak. Podczas jego pogrzebu wybuchły kolejne zamieszki, w efekcie których zginęło 48 osób[10]
  • 1936 – lewicowy kongres pracowników kultury
  • W maju 1939 odbyły się wybory do Rady Miasta Lwowa[11].
  • 1939 – 1 września bombardowanie miasta przez Luftwaffe. Od 12 do 22 września obrona Lwowa przed Niemcami[12].

II wojna światowa

Pierwsza okupacja sowiecka (1939–1941)

Zgodnie z tajnym protokołem dodatkowym do paktu Ribbentrop-Mołotow z 23/24 sierpnia 1939 po agresji III Rzeszy i ZSRR na Polskę, Lwów został po kapitulacji 23 września 1939 okupowany przez Armię Czerwoną. 22 września 1939 dowódca obrony Lwowa gen. Władysław Langner podpisał z dowództwem sowieckim kapitulację, przewidującą m.in. bezpieczny wymarsz żołnierzy wojska polskiego (w tym oficerów) i policji w kierunku granicy z Rumunią, po uprzednim złożeniu broni – umowę tę strona sowiecka złamała po złożeniu broni aresztując wszystkich i wywożąc ich w głąb ZSRR[13]. Oficerowie uczestniczący w obronie Lwowa byli przetrzymywani w obozie w Starobielsku, a następnie w przeważającej większości zostali zamordowani przez NKWD w Charkowie i pochowani w dołach śmierci w Piatichatkach. Bezpośrednio po rozpoczęciu okupacji Lwowa rozpoczęły się aresztowania przez NKWD wybitnych obywateli miasta, z prezydentem miasta dr Stanisławem Ostrowskim na czele. Policjanci lwowscy zostali wymordowani ogniem z broni maszynowej za rogatkami miasta na szosie na Winniki.

  • od 23 września 1939 do 29 czerwca 1941 – na mocy paktu Ribbentrop-Mołotow pod okupacją radziecką, włączony do Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, w środowisku polskich komunistów działają tu m.in. Wanda Wasilewska, Władysław Broniewski, Aleksander Wat i Halina Górska. Wasilewska zostaje deputowaną do Rady Najwyższej. Powstaje polskojęzyczne pismo „Czerwony Sztandar”.
  • 22 października 1939 – wybory do Zgromadzenia Narodowego Ukrainy Zachodniej
  • 26–28 października 1939 – w gmachu Teatru Wielkiego obradowało Zgromadzenie Narodowe Ukrainy Zachodniej, które przegłosowało rezolucję w sprawie przyłączenia Ukrainy Zachodniej do Ukraińskiej SRR.
  • 9 i 10 grudnia 1939 NKWD aresztowało około 2 tysięcy zarejestrowanych oficerów Wojska Polskiego. Osadzono ich w poklasztornym więzieniu przy ul. Kazimierzowskiej – tzw. Brygidkach, a następnie wywieziono w głąb ZSRR.
  • 21 grudnia 1939 – unieważnienie polskiego złotego jako formalnej waluty, z wymianą do 250 zł na osobę pracującą. W nocy z 23 na 24 grudnia 1939 wprowadzono we Lwowie czas moskiewski, zaś na początku 1940 wprowadzono sowiecki kalendarz, kasując wszystkie dotychczasowe święta i wprowadzając podział roku na sześciodniówki (wolne od pracy były 6, 12, 18, 24 i 30 dni miesiąca). Rozpoczęto deportacje rodzin wojskowych, policjantów, urzędników państwowych i samorządowych.
  • noce: 9/10 lutego, 12/13 kwietnia, 28/29 czerwca 1940 i 21/22 maja 1941 – wielkie deportacje polskiej ludności na Syberię oraz do Kazachstanu
  • marzec 1940 – akcja wydawania paszportów sowieckich dla wszystkich mieszkańców Lwowa. Paragraf 11 wstemplowany w paszporcie osobom niepożądanym, w tym prawie wszystkim bieżeńcom – uciekinierom spod okupacji niemieckiej, oznaczał nakaz opuszczenia dotychczasowego miejsca zamieszkania i zakaz przebywania w promieniu 100 km od Lwowa. Polacy stawali się obywatelami sowieckimi, ze wszystkimi tego aktu konsekwencjami, włącznie z poborem do Armii Czerwonej.
  • 25 kwietnia 1940 – Prowokacja NKWD przedstawiona jako nieudany zamach polskich konspiratorów na Wandę Wasilewską, w istocie zaplanowane dla zastraszenia zabójstwo jej męża, Bogatko.
  • 25–28 czerwca 1941 – krwawa masakra w lwowskich więzieniach dokonana przez wycofujących się z miasta Sowietów. Funkcjonariusze NKWD i NKGB w okrutny sposób zamordowali od 3,5 do 7 tys. więźniów politycznych, głównie Polaków i Ukraińców, których przetrzymywano na „Brygidkach”, w więzieniu przy ul. Łąckiego, w więzieniu na Zamarstynowie, a także w ich filiach[14][15]. Po wymordowaniu więźniów Sowieci w pośpiechu opuścili Lwów. Po wkroczeniu do Lwowa, Niemcy i współpracujący z nimi Ukraińcy zmusili lwowskich Żydów do wydobywania ze stosów zwłok rozkładających się z powodu panujących upałów[16].

Okupacja niemiecka (1941–1944)

  • 1943 – nasilenie bandyckich napadów i pojedynczych egzekucji przeprowadzanych przez Ukraińców na miejscowych Polakach w mieście (m.in. zabójstwo prof. Bolesława Jałowego[18]). Kolejne interwencje u greckokatolickiego metropolity Andrzeja Szeptyckiego o wystosowanie przez niego listu pasterskiego o zaprzestanie mordów na niewinnej ludności polskiej – prośby początkowo pozostały bez odzewu[19].
  • 23–27 lipca 1944 – akcja „Burza”.

Druga okupacja sowiecka (1944–1945)

  • 27/28 lipca 1944 – wkroczenie Armii Czerwonej do Lwowa
  • po 22 lipca 1944 i akcji „Burza” we Lwowie masowe aresztowania przez NKWD i Smiersz władz Polski Podziemnej, dowództwa i żołnierzy Armii Krajowej, kolejna fala represji wobec inteligencji polskiej
  • 1 i 2 listopada 1944 roku na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie miały miejsce obchody Wszystkich Świętych i Dnia Zadusznego, które przerodziły się w wielką manifestację patriotyczną i według szacunków radzieckich zgromadziły około 6 tysięcy uczestników. Zebrani śpiewali hymn Polski i inne pieśni patriotyczne oraz wznosili okrzyki: „Niech żyje Polska!”, „Niech żyje Armia Krajowa!”, „Śmierć bolszewikom!” itp. Na terenie nekropolii pojawiły się wypisane hasła: „Nie oddamy Lwowa Z.S.R.R.!”, „Chwała bojownikom za polski Lwów!” oraz mapa Polski w granicach sprzed 1939 r. z podpisem: „Co wróg zabrał siłą – szablą odbierzemy!”[20][21].

Ukraińska SRR

Ukraina

Przypisy

  1. ↑ „Dziełem rzeczywistych twórców unii polsko-litewskiej i kierowników polskiej polityki był akt formalnego objęcia Rusi Halicko-Włodzimierskiej pod władzę Polski (1387). Aktu tego dokonała Jadwiga jako sukcesorka Ludwika, a chodziło w nim przede wszystkim o uchylenie zwierzchności węgierskiej nad tym krajem, utrwalonej po śmierci Kazimierza Wielkiego”, Jerzy Wyrozumski, Historia Polski do roku 1505, Warszawa 1978, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 250.
  2. ↑ Fryderyk Papée, Historia miasta Lwowa w zarysie, Książnica Polska, wydanie drugie, poprawione i uzupełnione, Lwów–Warszawa 1924, rozdział 14. Chmielnicki z Tatarami pod Lwowem.
  3. ↑ Jan K Ostrowski, Lwów, dzieje i sztuka, wyd. 2, Kraków: Universitas, 2000, ISBN 83-7052-704-3, OCLC 44987720.
  4. ↑ Władysław Konopczyński, Konfederacja barska, wyd. I powojenne, Warszawa 1991, wyd. Volumen, ISBN 83-85218-07-6, t. I, s. 57.
  5. ↑ Teresa Gumuła, Początki pomocy bezdomnym w Galicji w działalności Adama Chmielowskiego – św. Brata Alberta (1845–1916), „Studia Pedagogiczne Akademii Świętokrzyskiej”, 14, Kielce, s. 307, ISSN 2083-179X.
  6. ↑ Dz.U. z 1920 r. nr 117, poz. 768 – Ustawa z dnia 3 grudnia 1920 o tymczasowej organizacji władz administracyjnych II instancji (województw) na obszarze b. Królestwa Galicji i Lodomerji z W. Ks. Krakowskiem oraz na wchodzących w skład Rzeczypospolitej Polskiej obszarach Spisza i Orawy.
  7. ↑ Szymon Rudnicki, Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2015, s. 418, ISBN 978-83-7666-363-0, ISBN 978-83-7666-412-5, OCLC 924844552.
  8. ↑ Sprawa Rity Gorgonowej. Najgłośniejszy proces II RP – Historia – polskieradio.pl [online], polskieradio.pl [dostęp 2023-08-30] (pol.).
  9. ↑ Szymon Rudnicki, Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2015, s. 469, ISBN 978-83-7666-363-0, ISBN 978-83-7666-412-5, OCLC 924844552.
  10. ↑ Grzegorz Rąkowski: Lwów. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008, s. 40−43. ISBN 978-83-89188-70-8.
  11. ↑ Wykaz mandatów w wyborach do Rady miejskiej we Lwowie. „Gazeta Lwowska”, s. 2, nr 123 z 3 czerwca 1939.
  12. ↑ OBRONA LWOWA WE WRZEŚNIU 1939 ROKU [online], lwow.com.pl [dostęp 2023-08-30].
  13. ↑ 22 IX w Winnikach przedstawiciele Armii Czerwonej przyjęli bez dyskusji warunki wysunięte przez gen. Langnera. Przyjęto protokół o przekazaniu miasta Lwowa Armii Czerwonej, w którym m.in. stwierdzono, że Wojsko Polskie opuści poszczególne sektory. O dalszych losach wojska była mowa w pkt. 6 i 8, które głosiły: „6. Jeńcy szeregowi i młodsi oficerowie kolumnami pieszymi, starsi oficerowie autami opuszczą miasto wzdłuż szosy Lwów–Kurowice [...] 8. Oficerom Wojsk Polskich gwarantuje się osobistą swobodę i nietykalność ich osobistej własności. Przy przejazdach do Państw Obcych rozstrzyga Władza Miejska wraz z przedstawicielami władz dyplomatycznych danego Państwa”. Protokół ten podpisali przedstawiciele Armii Czerwonej: kombryg Kuroczkin, kombryg Jakowlew, płk Diedow, płk Fotczenkow i komisarz pułkowy Makarow; ze strony Wojska Polskiego gen. Langner i płk dypl. Rakowski, por. też Wojciech Roszkowski, Najnowsza historia Polski 1914–1945, Świat Książki, Warszawa 2003, ISBN 83-7311-991-4, s. 411.
  14. ↑ Schenk 2011 ↓, s. 100–102.
  15. ↑ Musiał 2001 ↓, s. 93–104.
  16. ↑ Musiał 2001 ↓, s. 158–160.
  17. ↑ Fundacja Polskiego Państwa Podziemnego, Okręg Lwów Armii Krajowej [online], fundacja-ppp.pl, 6 grudnia 2010 [dostęp 2023-08-30] (pol.).
  18. ↑ Niektóre szczegóły tragedii we Lwowie [online], lwow.com.pl [dostęp 2023-08-30].
  19. ↑ Henryk Pohoski Wspomnienia z pracy konspiracyjnej w Sztabie Obszaru Południowo-Wschodniego Armii Krajowej, wydanie pośmiertne, Kraków 1988.
  20. ↑ Grzegorz Hryciuk, Nastroje i stosunek ludności polskiej tzw. Ukrainy Zachodniej do przesiedleń w latach 1944–1945 w świetle sprawozdań radzieckich, [w:] Włodzimierz Bonusiak (red.), Polska i Ukraina po II wojnie światowej, Rzeszów: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, 1998, s. 211–215, ISBN 978-83-87288-679.
  21. ↑ Grzegorz Hryciuk, Radziecki aparat bezpieczeństwa (NKWD i NKGB) wobec „nacjonalistycznego podziemia polskiego” na ziemiach wschodnich II RP – casus Galicji Wschodniej i Wołynia 1944–1946, w: Sowieci a polskie podziemie 1943–1946. Wybrane aspekty stalinowskiej polityki represji, Warszawa 2017, s. 191.
  22. ↑ Grzegorz Hryciuk, Radziecki aparat bezpieczeństwa (NKWD i NKGB) wobec „nacjonalistycznego podziemia polskiego” na ziemiach wschodnich II RP – casus Galicji Wschodniej i Wołynia 1944–1946, w: Sowieci a polskie podziemie 1943–1946. Wybrane aspekty stalinowskiej polityki represji, Warszawa 2017, s. 194.
  23. ↑ Uzasadnienie wpisu: „Criterion (ii): In its urban fabric and its architecture, L’viv is an outstanding example of the fusion of the architectural and artistic traditions of eastern Europe with those of Italy and Germany. Criterion (v): The political and commercial role of L’viv attracted to it a number of ethnic groups with different cultural and religious traditions, who established separate yet interdependent communities within the city, evidence for which is still discernible in the modern townscape”. Stare Miasto we Lwowie na stronie UNESCO (język angielski).
  24. ↑ Fundacja Opoka, Przyjmijcie duchowe przesłanie waszych błogosławionych [online], Fundacja Opoka, 15 stycznia 2002 [dostęp 2023-10-22].
  25. ↑ Są wśród nich greckokatoliccy biskupi: Hryhoryj Chomyszyn, Nikita Budka, Hryhoryj Łakota, Jozafat Kocyłowski, Mykoła Czarnecki, Teodor Romża, Iwan Słeziuk, archimandryta Klemens Szeptycki i ihumen Wasyl Wełyczkowski. Pełna lista błogosławionych męczenników wyniesionych na ołtarze 27 czerwca 2001 i Homilia podczas Mszy św. w obrządku bizantyjsko-ukraińskim i beatyfikacji. Lwów (hipodrom), 27.06. 2001.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

  • Pogrom [online], zeus.zeit.de [zarchiwizowane z adresu 2008-10-12]. (niem.)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.