Kłokoczka południowa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

Crossosomatales

Rodzina

kłokoczkowate

Rodzaj

kłokoczka

Gatunek

kłokoczka południowa

Nazwa systematyczna
Staphylea pinnata L.
Sp. pl. 1:270. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Kłokoczka południowa (Staphylea pinnata L.) – gatunek rośliny z rodziny kłokoczkowatych (Staphyleaceae). Pochodzi ze środkowej i południowej Europy, oraz Azji Mniejszej. Występuje rzadko w południowej Polsce, jest także uprawiany.

Morfologia

Kwiatostan
Owoce
Pokrój
Krzew dorastający do 2–4 m wysokości. Nanofanerofit.
Pień, pędy
Kora gładka z białymi pionowymi prążkami. Pączki lekko spłaszczone, odstające nieco od gałązek. Roczne pędy z resztkami owłosienia, oliwkowozielone, czasami z brunatnym odcieniem. Na starszych pędach widoczne liczne przetchlinki. Blizna liściowa półkolista, wyniosła, płaska, brązowawa. Ślady po wiązkach przewodzących ułożone półkoliście bądź wokół całej blizny liściowej.
Liście
Złożone, składające się z 3–7 wąskojajowatych, drobnopiłkowanych listków. Są siedzące lub krótkoogonkowe, często posiadają niewielkie, nitkowate przylistki. Dolna strona liści sinozielona, górna ciemnozielona.
Kwiaty
Białe, lub różowawe, drobne w zwisających gronach. Obupłciowe, są zapylone głównie przez muchy. Kwiaty mają przyjemny zapach.
Owoce
Dekoracyjne, rozdęte 2–3 komorowe torebki długości około 3 cm. Kształt torebki jest najczęściej kulisty, niekiedy sercowaty. Ściany torebki pergaminowate, początkowo jasnozielone, potem (sierpień-wrzesień) przebarwiają się na kolor brunatny, słomkowożółty lub pomarańczowy. W torebce znajduje się kilka twardych, lśniących nasion o kolorze jasnobrązowym. Nasiona dojrzewają w okresie od września do listopada. Nasiona są jadalne, w smaku podobne do orzeszków pistacjowych.

Biologia i ekologia

Nanofanerofit. Rośnie w lasach i zaroślach. Kwitnie w okresie od maja do czerwca. Kłokoczka może rosnąć w pełnym słońcu lub półcieniu, występuje na różnych glebach. Preferuje wilgotne podłoże. Drewno bardzo twarde, trudno łupliwe, żółtobiałego koloru.

Zastosowanie

  • Drewno było kiedyś masowo wykorzystywane do produkcji drobnych sprzętów domowych.
  • Nasiona stosowano do wyrobu biżuterii oraz różańców (jako paciorki), a inne części rośliny także w obrzędach religijnych.
  • Z nasion kłokoczki wytłaczano dawniej olej (bogaty w tłuszcze i kwasy tłuszczowe) stosowany do oświetlania domostw.
  • Roślina miododajna.
  • Za pomocą metod optycznych i chemicznej degradacji z kłokoczki południowej izoluje się aminokwasy amidowe – pinnataninę oraz oksypinnataninę[4].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
  3. ↑ Staphylea pinnata, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. ↑ M.D. Grove, D. Weisleder, M.E. Daxenbichler, Pinnatanine and oxypinnatanine, novel amino acid amides from Staphylea pinnata L., „Tetrahedron”, 29.18 (1973), s. 2715-2719, DOI: 10.1016/S0040-4020(01)93391-5.

Bibliografia

  • Jakub Tomanek: Botanika leśna : podręcznik dla studentów wydziałów leśnych. Warszawa: Państ. Wydaw. Rolnicze i Leśne, 1994, s. 315-316. ISBN 83-09-01819-3.
  • Włodzimierz Seneta: Dendrologia. Warszawa: Państ. Wydaw. Naukowe, 1983, s. 376-378. ISBN 83-01-02249-3.
  • Reinhard Witt: Krzewy : przewodnik. Warszawa: Multico, 1997, s. 107. ISBN 83-7073-133-3.
  • Tadeusz Szymanowski: Rozpoznawanie drzew i krzewów ozdobnych w stanie bezlistnym. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1974, s. 176-177.
  • W. Bugała: Drzewa i krzewy dla terenów zieleni. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1991

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.