Stopnie wodne we Wrocławiu – stopnie wodne wchodzące w skład wrocławskiego węzła wodnego. We Wrocławiu istnieje duża liczba stopni wodnych, zarówno tych dużych, związanych z regulacją największej wrocławskiej rzeki – Odry, która na obszarze miasta jest rzeką skanalizowaną[1][2], jak i mniejszych oraz zupełnie małych, zlokalizowanych na niemal wszystkich ciekach przepływających przez Wrocław. Wśród zastosowanych rozwiązań zabudowy wrocławskich stopni wodnych, znaleźć można wiele ciekawych i unikatowych rozwiązań technicznych, wartych nie tylko zapoznania się z nimi, ale ich zachowania i odpowiedniej konserwacji. Stanowią one bowiem istotny składnik dziedzictwa technicznego budownictwa wodnego we Wrocławiu[3][4][5]. Stąd również zainteresowanie Wrocławskim Węzłem Wodnym, w tym w szczególności stopniami wodnymi Wrocławia, między innymi Fundacji Otwartego Muzeum Techniki[6].

Odra

Odra jest największą rzeką przepływającą przez miasto Wrocław, na której od wieków prowadzono różne prace związane z jej regulacją i przystosowaniem do potrzeb żeglugi oraz w celu zabezpieczenia przeciwpowodziowego miasta. Obecny kształt koryt rzeki, jej odnóg i licznych kanałów, jest wynikiem wielu inwestycji podejmowanych w historii Wrocławia, szczególnie w XIX i XX wieku. Wtedy to powstały istniejące do dziś stopnie wodne[3][7]. Część z nich poddana została w ostatnich latach, szczególnie po powodzi tysiąclecia, która nawiedziła miasto w 1997 roku, odbudowie, przebudowie lub remontowi, w zależności od stopnia ewentualnych zniszczeń, jakie powstały na stopniu podczas powodzi, starzenia się obiektów stopnia, potrzeby dostosowania stopnia do nowych warunków gospodarki wodnej i żeglugi, w ostatnim okresie także turystyki, oraz innych kryteriów[5][8]. Na Odrze, jej odnogach i kanałach, powstały we Wrocławiu największe stopnie wodne, związane z regulacją przepływów i budową dróg wodnych na potrzeby żeglugi.

Stopnie wodne we Wrocławiu na Odrze[uwaga 1][3][5][7][9]
stopień wodny jaz śluza wodna elektrownia wodna
nazwa odnoga nazwa odnoga nazwa odnoga
Stopień Wodny Opatowice[uwaga 2] Jaz Opatowice Górna Odra Wrocławska Śluza Opatowice Kanał Opatowicki N
Piaskowy Stopień Wodny[uwaga 3] Jaz św. Macieja Odra Południowa Śluza Piaskowa Odra Południowa N
rynny robocze młynów Kanał Jazu Macieja
Jaz św. Klary Odra Północna N Upust powodziowy Klary N
dwie rynny robocze Młynów Świętej Klary Upust Klary
rynny robocze młynów: Maria i Feniks Kanał Młyna Maria
Mieszczański Stopień Wodny[uwaga 4] Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław I Odra Południowa Śluza Mieszczańska Odra Południowa Elektrownia Wodna Południowa Odra Południowa
Jaz Elektrowni Wodnej Wrocław II Odra Północna Elektrownia Wodna Północna Odra Północna
Stopień Wodny Bartoszowice[uwaga 2] Jaz Bartoszowice Kanał Powodziowy Śluza Bartoszowice Kanał Żeglugowy N
Stopień Wodny Zacisze Jaz Zacisze Kanał Powodziowy Śluza Zacisze Kanał Żeglugowy N
Stopień Wodny Różanka Jaz Różanka Stara Odra Śluza Różanka Kanał Różanka N
Stopień Wodny Szczytniki Jaz Szczytniki Stara Odra Śluza Szczytniki Przekop Szczytnicki N
Stopień Wodny Psie Pole Jaz Psie Pole Stara Odra Brama Przeciwpowodziowa Kanał Miejski N
Śluza Miejska
Stopień Wodny Rędzin Jaz Rędzin Dolna Odra Wrocławska Śluzy Rędzin Przekop Rędzin N

Pozostałe rzeki

Oprócz Odry, przez Wrocław przepływają mniejsze rzeki. Są to: Bystrzyca, Dobra, Oława, Ślęza i Widawa. Na wszystkich tych rzekach powstały mniejsze stopnie wodne, obejmujące zwykle jaz[uwaga 5], służący sterowaniu przepływem wody przez daną rzekę. Można również spotkać śluzy powodziowe, małe elektrownie wodne czy młyny wodne. Przy obiektach tych często zlokalizowane są różne budowle towarzyszące, np.: kładki oparte na przyczółkach jazu, przepompownie i inne.

Pozostałe rzeki
stopień wodny rzeka rodzaj inne obiekty stopnia
Śluza nr 3[10] Oława śluza powodziowa Kładka Barani Skok
Jaz Małgorzata[11] Oława jaz Przepompownia Małgorzata
Stopień Wodny Marszowice Bystrzyca jaz i elektrownia wodna most jazowy
Stopień Wodny Stabłowice Bystrzyca jaz i elektrownia wodna

Inne małe cieki

Również małe cieki w mieście, zostały poddane regulacji, często także skanalizowaniu, w dostosowaniu do otaczającej je zabudowy. Większość tych cieków ma charakter melioracyjny. Na wielu z nich znajdują się niewielkie jazy: stałe lub zastawkowe, częściej zastawki. Służą one nie tylko regulacji przepływów, lecz także budowy elementów architektury i zieleni miasta. Przykładem może być ciek Brochówka i niewielki staw w Parku Brochowskim, powstały dzięki budowie niewielkiego stopnia – zastawki piętrzącej wodę.

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Stopnie na rzece Odra, jej odnogach i kanałach.
  2. 1 2 Stopień Wodny Opatowice i Stopień Wodny Bartoszowice, często traktowane są jako Stopień Wodny Bartoszowicko-Opatowicki.
  3. ↑ Stanowi część Węzła Śródmiejskiego Górnego.
  4. ↑ Który jest elementem Śródmiejskiego Węzła Wodnego – Dolnego.
  5. ↑ Brak śluz komorowych – poza Odrą pozostałe rzeki Wrocławia są nieżeglowne.

Przypisy

  1. ↑ Wiesław Depczyński, Andrzej Szamowski: Budowle i zbiorniki wodne. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 1997, seria: Inżynieria Środowiska. ISBN 83-87012-66-1. (pol.).
  2. ↑ Zbigniew Szling, Jan Winter: Drogi wodne śródlądowe. Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, 1988, seria: skrypt budownictwo. (pol.).
  3. 1 2 3 Fundacja Otwartego Muzeum Techniki – Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Wezła Wodnego, Wrocław, 2007 (dostęp 2009-11-26).
  4. ↑ Wrocławski Węzeł Wodny. 2wrzdh.ins.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-07)]. (dostęp 2009-11-09).
  5. 1 2 3 Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu: WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE – Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry – Diagnoza stanu. wbu.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (dostęp 2009-11-26).
  6. ↑ Fundacja Otwartego Muzeum Techniki. nadbor.pwr.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-04-11)]. (dostęp 2009-11-26).
  7. 1 2 Strona www.wroclaw.pl o Wrocławskim Węźle Wodnym (dostęp 2009-11-26).
  8. ↑ Program dla Odry 2006. programodra.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-11)]. (dostęp 2009-11-09).
  9. ↑ REGIONALNY ZARZAD GOSPODARKI WODNEJ WE WROCŁAWIU. rzgw.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-24)]. (dostęp 2013-06-20).
  10. ↑ Kładka Barani Skok na stronie Wratislaviae Amici (2009-11-26).
  11. ↑ Przepompownia i Jaz „Małgorzata” na stronie na stronie Wratislaviae Amici (2009-11-26).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.